Gila cypha
| Gila cypha[1] | |
| Miller, 1946 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Gila cypha |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Gila cypha – gatunek ryby promieniopłetwej z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Zamieszkuje mały obszar w Ameryce Północnej. IUCN przyznaje status Gila cypha zagrożonego wyginięciem (EN)[2].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Ryba ta została opisana naukowo przez Roberta Rusha Millera w 1946 roku[3]. Derek Hall w swej książce Encyklopedia ryb, skorupiaków i innych stworzeń wodnych klasyfikuje cały rodzaj Gila do rodziny karpiowatych, natomiast FishBase rodzaj Gila umieszcza w odrębnej rodzinie Leuciscidae[3].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Gila cypha występuje w rzekach Colorado i Green River w stanach Kolorado i Arizona[4][3]. Na terenach stanów Utah i Wyoming najprawdopodobniej wymarł[2]. Największa populacja zamieszkuje tereny blisko Wielkiego Kanionu[5]. Ryby pod koniec XIX wieku były jeszcze bardzo pospolite[5]. Poszukiwacz Ben Beamer w 1892 roku tak opisywał nadejście tarła ryb[5]:
Kiedy w Kolorado śnieg topnieje ryby przybywają w milionach... Jest ich tak dużo, że można by było pochylić się nad brzegiem i złapać rękami dwie grube ryby naraz!
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
Jest to ryba średniej wielkości, osiąga od 28 do 38 cm długości[4][3].
Posiada małą głowę, wysokie ciało i garb tłuszczowy nad głową, przez co jest jedną z najbardziej charakterystycznych ryb z rodzaju Gila[4]. Ubarwienie ciała zielonkawe i srebrzyste po bokach[4][3]. Trzon ogonowy jest bardzo smukły, płetwa ogonowa jest duża[4]. W okresie godowym spód ciała jest przyozdobiony czerwonymi plamami[4].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkuje głębokie plosa szybkich wód, w pobliżu głazów i stromych klifów[4].
Jest gatunkiem wszystkożernym, odżywiającym się nitkowatymi glonami, bezkręgowcami i innymi małymi rybami[4].
Tarło trwa od kwietnia do lipca w strumieniach i dopływach rzek[4]. Ikra uwalniana jest w toni wodnej, opada na dno i przykleja się do podłoża[4]. Rodzice nie opiekują się ikrą[4]. Ponadto niektóre osobniki G. robusta i G. elegans wykazują wzorce zmienności wyglądu, przez co są podobne do G. cypha, możliwe iż te trzy gatunki krzyżują się w naturalnym środowisku, możliwe też, iż G. robusta i G. elegans są podgatunkami G. cypha, nie ma jednak na to dowodów[6].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje Gila cypha za gatunek zagrożony wyginięciem (EN – Endangered)[2]. Liczebność populacji nie jest dokładnie znana, może wynosić około 10 tysięcy osobników; jej trend uznaje się za spadkowy[2]. Przyczyną wymierania tej ryby jest zanieczyszczanie wód środkami chemicznymi, drapieżnictwo ze strony ryb pstrągowatych i intensywny połów[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gila cypha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e NatureServe, Gila cypha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-09-23] (ang.).
- ↑ a b c d e Gila cypha, Humpback chub. FishBase. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Karpiowate (rodzaj Gila), [w:] Derek Hall, Amy-Jane Beer, Daniel Gilpin, Encyklopedia ryb, skorupiaków i innych stworzeń wodnych, Dragon, 2020, s. 329, ISBN 978-83-8172-649-8.
- ↑ a b c d Humpback chub in Grand Canyon. National Park Service. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).
- ↑ Gila cypha. NatureServe Explorer. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).