Emma Asson
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 lipca 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 stycznia 1965 |
| Zawód, zajęcie |
polityczka, pedagożka |
| Narodowość |
estońska |
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
Emma Asson (ur. 13 lipca 1889 w Vaabina w okręgu Võru, zm. 1 stycznia 1965 w Tallinnie)[1] – estońska pedagożka, autorka podręczników i polityczka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Była córką nauczyciela. Uczyła się w szkole dla dziewcząt w Tartu, a w 1910 roku ukończyła historię na Kursach Bestużewa w Sankt Petersburgu. Została nauczycielką historii w szkole dla dziewcząt w Tartu[1].
Była pierwszą kobietą wybraną do estońskiego parlamentu[2]. Asson brała udział w tworzeniu pierwszej konstytucji niepodległej Estonii, szczególnie angażując się w obszary edukacji i równości płci[3]. Napisała także jeden z pierwszych podręczników do historii w języku estońskim wydany w 1912 roku[4].
Kariera polityczna i działalność oświatowa
[edytuj | edytuj kod]Emma Asson działała w różnych organizacjach kobiecych, zajmujących się kwestiami społecznymi i edukacyjnymi. W 1919 została wybrana do rady miejskiej Tallinna oraz do pierwszego parlamentu narodowego niepodległej Estonii z ramienia socjaldemokratów, partii Eesti Sotsiaaldemokraatlik Tööliste Partei (ESTP)[5]. W 1920 roku na mocy nowej konstytucji kobiety w Estonii uzyskały pełne prawa polityczne[5]. Akt prawny konsultowano z dwiema kobietami: z Minni Kurs-Olesk i z Emmą Asson[6][5].
Pierwsze wybory parlamentarne w Estonii odbyły się w dniach 27–29 listopada 1920 roku Prawo startu w wyborach mieli mężczyźni i kobiety od 20. roku życia. Pierwsze posiedzenie Riigikogu (parlamentu) trwało z przerwami od 4 stycznia 1921 roku do 9 marca 1923 roku Asson była jedną z trzech kobiet wśród 100 parlamentarzystów[6].
W latach 1919–21 Emma Asson była urzędniczką Ministerstwa Oświaty, w latach 1925–1940 działała jako sekretarz Estońskiego Stowarzyszenia Kobiet i kierowniczka Wydziału Oświaty[1].
W latach 1926–1935 roku pracowała w dzisiejszej szkole średniej Miina Härma Gümnaasium w Tallinie. Uczyła estońskiego dziewczęta z tzw. „drugiego pokolenia”. Wcześniej system oświaty miał charakter niemiecki. Asson napisała 16 podręczników, kilkakrotnie potem wznawianych w latach 1917–1938[1].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W latach 1921–1941 była żoną inżyniera i polityka Ferdinanda Petersena[7]. Ich syn Ivar-Heldur Petersen (1929–2007) został znanym w Estonii matematykiem[8]. Rodzina do 1938 roku nazwisko zapisywała jako Peterson[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Petersen Emma, [w:] Eesti teaduse biograafiline leksikon (ETBL), t. III, 2013, s. 555.
- ↑ Helen Wright / ERR (red.), ERR News | ERR, Feature: Women in the Estonian government 1992-2021 [online], ERR, 27 stycznia 2021 [dostęp 2024-03-11] (ang.).
- ↑ On Women's Equality Day: A look back at the fight for votes in CEE [online], Emerging Europe, 26 sierpnia 2019 [dostęp 2024-03-11] (ang.).
- ↑ Wana ajalugu : hulga piltidega ja ajaloo-kaartidega | DIGAR [online], www.digar.ee [dostęp 2024-03-11].
- ↑ a b c Tomasz Otocki, „Estonia jest kobietą”, ale czy była nią także przed wojną?, „Przegląd Bałtycki”, 8 marca 2021 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
- ↑ a b The Struggle for Female Suffrage in Europe: Voting to Become Citizens. BRILL, 7 czerwca 2012, s. 120-121. ISBN 978-90-04-22991-4.
- ↑ a b Petersen Ferdinand, [w:] Eesti teaduse biograafiline leksikon (ETBL), t. III, 2013, s. 556–557.
- ↑ Petersen Ivan Heldur; Petersen Karl Endel, [w:] Eesti teaduse biograafiline leksikon (ETBL), t. III, 2013, s. 557–559.