Dom Meblowy „Emilia” w Warszawie
52°13′58″N 21°00′08″E/52,232778 21,002222 Budynek „Emilii” w latach 70. XX wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Emilii Plater 51 |
| Typ budynku |
pawilon handlowy |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Marian Kuźniar |
| Inwestor |
Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Meblami w Warszawie |
| Kondygnacje |
3, w tym 1 podziemna |
| Powierzchnia użytkowa |
5100 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
1966 |
| Ukończenie budowy |
1969[1] |
| Rozebrano |
2017 |
| Pierwszy właściciel |
Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Meblami w Warszawie |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°13′58″N 21°00′08″E/52,232778 21,002222
| |
Dom Meblowy „Emilia” (DM „Emilia”) – meblowy dom handlowy, który znajdował się przy ul. Emilii Plater 51 w Warszawie. Był zaliczany do najwybitniejszych dzieł modernizmu w Polsce. Rozebrany w 2016 roku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Modernistyczny budynek został wzniesiony w latach 1966–1969 według projektu Mariana Kuźniara, Czesława Wegnera i Hanny Lewickiej dla Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu Meblami w Warszawie[2][3]. Wnętrza zaprojektowali Marian Kuźniar i Hanna Lewicka[3]. Za konstrukcję odpowiadał Tadeusz Spanili[4]. Stanowił uzupełnienie osiedla Emilia[5].
Zgodnie z założeniami architektów, budynek miał być obiektem przestrzennym, otwartym, do którego można było zajrzeć z zewnątrz przez szklane elewacje[3]. Powstały trzy poziomy handlowe, w tym jeden podziemny[4], o otwartym planie z szerokim atrium[6] i całkowicie przeszkoloną elewacją[4]. Charakterystycznym elementem architektonicznym były geometryczne, zygzakowate załamania żelbetowego dachu[7]. Konstrukcja całości opierała się na szesnastu filarach a szklane elewacje posiadały stalowy stelaż konstrukcyjny obłożony płaskownikami[7]. Pierwotnie pawilon można było obejść dookoła i z każdej strony oglądać meble[3]. Budynek był szczególnie efektowny w nocy, gdy sprawiał wrażenie lampionu rozświetlającego najbliższą okolicę[7]. Później jednak witryny zasłonięto płytami gipsowo-kartonowymi[3]. Dach będący sześciocentymetrową falującą płaszczyzną był wylewany na miejscu[3]. Część sklepu została wbudowana w dwie kondygnacje sąsiedniego dziewięciokondygnacyjnego budynku mieszkalnego (ul. Pańska 3) oraz połączona ciągiem pieszym i łącznikami[4]. Na pierwszym piętrze zaprojektowano kawiarnię z mozaiką Kazimierza Gąsiorowskiego przedstawiającą ludzkie sylwetki[8]. Kubatura budynku wynosiła 22500 m³, a łączna powierzchnia użytkowa, wraz z częścią wbudowaną, 6150 m² (sam pawilon to 5100 m²)[4].
„Emilia” została otwarta 16 stycznia 1970[9]. W chwili rozpoczęcia działalności była największą placówką sprzedającą meble w Polsce[9]. Jej znajdująca się na trzech kondygnacjach powierzchnia sprzedażowa wynosiła 3600 m²[10]. Sprzedawano tam meble krajowe i importowane, a także świadczono usługi i oferowane poradnictwo fachowe[10]. Mieścił się tam również punkt centralnej informacji o zaopatrzeniu meblowym w mieście[10][11]. Magazyn „Emilii” znajdował się przy ul. Racjonalizacji na Służewcu[10].
Budynek był jednym z najwybitniejszych dzieł architektury doby modernizmu w Polsce[12].
W latach 2008–2016 budynek był wykorzystywany jako tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie[13].
W grudniu 2016 rozbierany budynek został wpisany do rejestru zabytków[14]. W lutym 2017 ta decyzja została uchylona przez generalnego konserwatora zabytków[15]. Rozbiórka zakończyła się w 2017 roku[16].
Rozebrany pawilon ma zostać ustawiony ponownie w pobliżu parku Świętokrzyskiego[3]. Koszty tej operacji mają pokryć po połowie deweloper i miasto[14].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1965–1989. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 46. ISBN 83-908950-7-2.
- ↑ K-a. W Śródmieściu. „Stolica”. 40 (982), s. 3, 2 października 1966. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe; Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”.
- ↑ a b c d e f g Tomasz Urzykowski. Modernizm wycięty w pień. Rozmowa z Hanną Lewicką, współprojektantką Emilii. „Gazeta Stołeczna”, s. 11, 23 września 2016.
- ↑ a b c d e Marian Kuźniar, Dom meblowy „Emilia”, „Architektura” (274 (9/70)), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1970, s. 311–315, ISSN 0003-8814.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 5–7. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Grzegorz Mika. Dwie epoki jednej ulicy. „Skarpa Warszawska”, s. 16, maj 2022.
- ↑ a b c Anna Cymer, Architektura w Polsce 1945–1989, wyd. II poprawione, Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019, s. 139, ISBN 978-83-949185-9-0.
- ↑ Paweł Giergoń, Archimapa. Mozaiki warszawskie., Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego. Instytut Stefana Starzyńskiego, 2012, ISBN 978-83-60142-62-2.
- ↑ a b Kronika wydarzeń w Warszawie 1 I 1970–31 III 1970. „Kronika Warszawy”. 4(70), s. 147, 1970.
- ↑ a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 171. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Julian Bystrzanowski, Konrad Dutkowski: Wszystko o Warszawie. Informator. Warszawa: Sport i Turystyka, 1975, s. 83.
- ↑ Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska: diariusz lat 1966–1970. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1972, s. 149.
- ↑ Łukasz Bireta i in.: Emilia. Meble, muzeum, modernizm. Kraków−Warszawa: Wydawnictwo Karakter, 2016, s. informacja na tylnej stronie okładki. ISBN 978-83-65271-10-5.
- ↑ a b Tomasz Urzykowski. Emilia zabytkiem, ale wpisana niedbale. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 11 stycznia 2017.
- ↑ Tomasz Urzykowski. Wypadły z rejestru zabytków. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 11–12 lutego 2017.
- ↑ r, Emilia wciąż czeka na odbudowę, a zachowane elementy dachu niszczeją na Woli [online], tvn24.pl, 26 września 2021 [dostęp 2022-12-25].