Dataria Apostolska

Dataria Apostolska (także Dataria rzymska (łac. Dataria romana)) – w przeszłości jeden z najważniejszych urzędów Kurii Rzymskiej. Największe znaczenie zdobyła w XVII wieku. Urzędem kierował prałat – Datariusz Jego Świątobliwości, gdy urząd pełnił natomiast kardynał – Prodatariusz Jego Świątobliwości. Duchowny ten nazywany był okiem papieża. Została zniesiony przez papieża Pawła VI 15 sierpnia 1967 roku na mocy konstytucji apostolskiej Regimini Ecclesiae Universae.

Historia i kompetencje na przestrzeni lat

Dataria Apostolska powstała w końcu XIV wieku jako samodzielny urząd w ramach Kancelarii Apostolskiej dla załatwiania spraw z zakresu prawno-zewnętrznego (forum externum), dotyczących dyspens, indultów, przywilejów i zarezerwowanych beneficjów, oraz sporządzania odpowiednich dokumentów opatrzonych datą, od której zależała ich skuteczność prawna, a także ustalania i ściągania opłat za przydzielone urzędy. Papież Sykstus V w wydanym 5 kwietnia 1588 brewe Decet Romanům Pontificem przydzielił jej sprawy dyspens od przeszkód małżeńskich i do święceń kapłańskich oraz wyodrębnił z Kancelarii Apostolskiej. Papież Benedykt XIV w konstytucji Gravissimum Ecclesiae z 26 listopada 1745 włączył do jej kompetencji beneficja niekonsystorskie zastrzeżone dla Stolicy Apostolskiej i określił szczegółowiej tryb wysyłania pism urzędowych. W 1901 Leon XIII podzielił ją na trzy sekcje: do spraw beneficjów, dyspens małżeńskich i święceń kapłańskich oraz spraw administracyjno-gospodarczych. Papież Pius X konstytucją Sapienti Consilio z 29 czerwca 1908 ograniczył zakres jej działania jedynie do beneficjów niekonsystorskich. Papież Paweł VI, po zniesieniu datarii, powierzył funkcje wysyłania pism papieskich specjalnej instytucji w Sekretariacie Stanu Stolicy apostolskiej.

Lista datariuszy i prodatariuszy Jego Świątobliwości

Datariusze

• Giovanni Feys (1418–1424)
• Mirosław Brudzewski (1424–1427)
• Bartolomeo Vignati (1427?–1431)
• Maffeo Vegio (1431?–1455)
• Cosimo Di Monserrato (1455–1458)
• Lorenzo Roverella (1459–1471)
• Giovanni Battista Cibo (1471–1473), papież Innocenty VIII w latach 1484–1492
• Francesco Di Toledo (1473„1479)
• Stefano Morel (1479–1484)
• Antoniotto Pallavicini (1484–1489)
• Giovanni Sacchi (1489–1492)
• Juan López (1492–1496)
• Giovanni Battista Ferrari, datariusz (1496–1500), kardynał prodatariusz (1500–1502)
• Juan Ortega de Gomiel (1502–1503)
• Ottaviano Capocci (1503)
• Fabio Santori (1503–1505)
• Giovanni Gozzadini (1505–1507)
• Francesco Argentino (1507–1511)
• Lorenzo Pucci (1511–1513)
• Silvio Passerini (1513–1517)
• Luigi de’ Rossi, kardynał prodatariusz (1517–1519)
• Matteo Giberti (1519–1522)
• Willem van Enckevoirt, datariusz (1522–1523), kardynał prodatariusz (1523)
• Matteo Giberti [ponownie] (1523–1527)
• Giovanni Battista Bonciani (1527–1528)
• Bertrando Clerici (1528)
• Tommaso Cortesi (1528–1533)
• Johannes Jungen Winkel (1533–1534)
• Cristoforo Giacobazzi (1534–1536)
• Pietro Durante (1537–1539)
• Vincenzo Durante (1539–1541)
• Girolamo Recanati Capodiferro (1541–1544)
• Nicola Venceyus (1544–1550)
• Sebastiano Antonio Pighini (1550–1552)
• Giulio Canani (1552–1555)
• Gianbattista Osio (1555–1556)
• Francesco Bacodie (1556–1560)
• Ludovico Simonetta (1560–1561)
• Francesco Alciati (1561–1565)
• Marco Antonio Maffei (1566–1570)
• Antonio Marchesani (1570–1572)
• Matthieu Cointerel, datariusz (1572–1583), kardynał prodatariusz (1583–1585)
• Ippolito Aldobrandini, datariusz (1585), kardynał prodatariusz (1585–1587), papież Klemens VIII w latach 1592–1605
• Giovanni Evangelista Pallotta, datariusz (1587), kardynał prodatariusz (1587–1590)
• Lucio Sassi, datariusz (1590–1593), kardynał prodatariusz (1593–1604)
• Bernardino Paoloni (1604–1605)
• Pompeo Arrigoni, kardynał prodatariusz (1605–1607)
• Michelangelo Tonti, datariusz (1607–1608), kardynał prodatariusz (1608–1611)
• Aurelio Maraldi (1611–1621)
• Francesco Sacrati (1621)
• Ulpiano Volpi (1621–1623)
• Clemente Merlini (1623)
• Giacomo Cavalieri (1623–1626)
• Fabio Lagonissa (1626–1627)
• Egidio Orsini (1627–1644)
• Domenico Cecchini, datariusz (1644), kardynał prodatariusz (1644–1652)
• Giovanni Bertucci (1652–1655)
• Giacomo Corradi, kardynał prodatariusz (1655–1666)
• Pietro Vito Ottoboni, kardynał prodatariusz (1667–1670), papież Aleksander VIII w latach 1689–1691
• Gaspare Carpegna, kardynał prodatariusz (1670–1676)
• Stefano Agostini, datariusz (1676–1681), kardynał prodatariusz (1681–1683)
• Francesco Liberati (1683–1689)
• Bandino Panciatici, datariusz (1689–1690), kardynał prodatariusz (1690–1700)
• Giuseppe Sacripante, kardynał prodatariusz (1700–1721)
• Pier Marcellino Corradini, kardynał prodatariusz (1721–1730)
• Francesco Antonio Valenti (1730–1731)

Kardynałowie prodatariusze

• Antonio Saverio Gentili, datariusz (1731), kardynał prodatariusz (1731–1740)
• Pompeo Aldrovandi (1740–1743)
• Giovanni Giacomo Millo, datariusz (1743–1753), kardynał prodatariusz (1753–1757)
• Carlo Alberto Guidobono Cavalchini (1758–1774)
• Vincenzo Malvezzi Bonfioli (1774–1775)
• Andrea Negroni (1775–1789)
• Filippo Campanelli (1789–1795)
• Aurelio Roverella (1795–1808)
• Alessandro Mattei (1808–1820)
• Giulio Gabrielli (1820–1822)
• Antonio Gabriele Severoli (1823–1824)
• Bartolomeo Pacca (1824–1844)
• Ugo Pietro Spinola (1844–1858)
• Mario Mattei (1858–1870)
• Luigi Vannicelli Casoni (1870–1877)
• Carlo Sacconi (1877–1889)
• Angelo Bianchi (1889–1897)
• Gaetano Aloisi Masella (1897–1902)
• Angelo Di Pietro (1902–1908)

Kardynałowie datariusze

• Angelo Di Pietro (1908–1914)
• Vincenzo Vannutelli (1914–1930)
• Raffaele Scapinelli di Léguigno (1930–1933)
• Luigi Capotosti, prodatariusz (1931–1933); kardynał datariusz (1933–1938)
• Federico Tedeschini (1938–1959)
• Paolo Giobbe (1959–1967)

Zobacz też

• Kuria Rzymska
• Hierarchia kościelna
• Sekretariat Brewe do Władców i Listów Łacińskich

Bibliografia

• Hierarchia rzymska – Czesław Stryjewski, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1963