Dłutowo (powiat piski)

Dłutowo
	osada
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Pisz
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	12-200
Tablice rejestracyjne	NPI
SIMC	1067029
	Położenie na mapie Polski Dłutowo
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dłutowo
	Położenie na mapie powiatu piskiego Dłutowo
	Położenie na mapie gminy Pisz Dłutowo
	53°28′32″N 21°52′24″E/53,475556 21,873333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dłutowo (niem. Fischborn^[3]^[4], do 1938 r. Dlottowen^[3]) – dawna wieś (do 1945 roku), później łąka, a od 2015 r. osada^[5] w Polsce, położona na południe od miejscowości Jeże, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Nazwa

Położone na granicy Prus z Mazowszem Dlottowen po polsku było znane jako Dłutowo.

16 lipca 1938 r. w miejsce nazwy Dlottowen wprowadzono nazwę Fischborn^[3]. 12 listopada 1946 r. ustalono polską nazwę miejscowości – Dłutowo^[4].

Historia

Pomnik w Dłutowie

Dawna wieś służebna, założona przy południowej granicy Prus z Mazowszem w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy. Dobra służebne zostały nadane w 1435 r. przez komtura bałgijskiego Erazma Fishborna za wiedzą wielkiego mistrza Pawła von Rusdorfa, na prawie chełmińskim, z okresem 10 lat wolnizny od służby zbrojnej i płużnego. Nadane 10 łanów nad rzeką Wincentą otrzymał Mikołaj Karczmarz z obowiązkiem jednej służby lekkozbrojnej.

W 1908 r. rozpoczęto budowę linii kolejowej Pisz – Dłutowo. W Dłutowie mieściła się ostatnia przed granicą stacja kolejowa. Jeszcze przed II wojną światową znajdowały się w miejscowości zabudowania gospodarskie, budynki stacyjne oraz cmentarz. Dawniej w Dłutowie znajdował się pomnik dowódcy wojsk rosyjskich – generała Dybicza, zmarłego na cholerę i pochowanego w 1831 roku. Później jego ciało ekshumowano i przewieziono do Rosji.

W 1933 r.^[6] w miejscowości mieszkały 123 osoby, a w 1939 r.^[7] – 99 osób^[3]. We wrześniu 1939 r. w okolicy Dłutowa i Jeży miał miejsce wypad wojsk polskich. W latach 1941–1942 na terenie miejscowości znajdował się obóz radzieckich jeńców wojennych. W ciężkich warunkach (brak baraków, jeńcy kopali sobie ziemianki), ginęli masowo z głodu i chorób. Ciała przewożono na drugą stronę dawnej granicy i chowano w pozostawionych przez Sowietów rowach przeciwczołgowych w Wincencie^[8]. W 1963 r. w miejscu obozu postawiono pomnik upamiętniający kilka tysięcy (według różnych źródeł od 2 tys. do 12 tys.) zmarłych jeńców.

Obecnie na terenie osady znajduje się jeden dom^[5]. Poza pomnikiem widoczne są ślady posterunku granicznego, cmentarzy i nasypu kolejowego. Teren dawnego obozu, porośnięty lasem, nie daje się obecnie rozpoznać.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 247113
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 228 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. 2006. [dostęp 2013-03-01]. (niem.).
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ ^a ^b Powstały nowe miejscowości. Gazeta Olsztyńska, 2015-01-20. [dostęp 2015-01-21]. (pol.).
↑ Stan na 16 czerwca.
↑ Stan na 17 maja.
↑ Lietz 1982 ↓, s. 109-112.

Bibliografia

Grzegorz Białuński: Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Olsztyn, OBN, 2002, 237 str., ISBN 83-87643-97-1, ISSN 0585-3893
Waldemar Brenda: Dłutowo (str. 34) W: Waldemar Mierzwa (red.): Mazury – słownik stronniczy, ilustrowany. Dąbrówno, Retman, 2008, 245 str., ISBN 978-83-923991-6-2
Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba. Olsztyn: Agencja Wydawnicza „Remix”, 1991, s. 301. ISBN 83-900155-0-1.
Zygmunt Lietz: Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06814-3.
Historia Żydów w Dłutowie. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. w portalu Wirtualny Sztetl

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 247113

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 228 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[DVG-3] Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. 2006. [dostęp 2013-03-01]. (niem.).

[MP-4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[Nowa-5] Powstały nowe miejscowości. Gazeta Olsztyńska, 2015-01-20. [dostęp 2015-01-21]. (pol.).

[6] Stan na 16 czerwca.

[7] Stan na 17 maja.

[CITEREFLietz1982109-112-8] Lietz 1982 ↓, s. 109-112.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasto	Pisz
Wsie	Babrosty Bogumiły Borki Ciesina Hejdyk Imionek Jagodne Jaśkowo Jeglin Jeże Karpa Karwik Kocioł Kocioł Duży Kociołek Szlachecki Kwik Liski Łupki Łysonie Maldanin Maszty Pietrzyki Pilchy Piskorzewo Pogobie Średnie Pogobie Tylne Rakowo Rakowo Piskie Rostki Snopki Stare Guty Szczechy Małe Szczechy Wielkie Szeroki Bór Piski Trzonki Turośl Turowo Turowo Duże Uściany Nowe Uściany Stare Wąglik Wiartel Wielki Las Zawady Zdory Zdunowo
Kolonia	Wąglik-Kolonia
Osady	Anuszewo Czarny Róg Dłutowo Dziadki Jabłoń Kałęczyn Kulik Niedźwiedzie Rybitwy Szparki Wiartel Mały
Osady leśne	Jaśkowo Lipa Przednia Lipa Tylna Lisie Jamy Wądołek Zimna
Części wsi	Górskie Turośl Mała