Cień Księżyca
49°12′58″N 20°07′19″E/49,216222 20,121917| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Długość |
34 085 m |
| Głębokość |
451 m |
| Deniwelacja |
451 m |
| Wysokość otworów |
1758 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku ku górze |
| Data odkrycia |
2004 |
| Odkrywca |
Igor Pap i Branislav Šmída |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
| 49°12′58″N 20°07′19″E/49,216222 20,121917
| |
Cień Księżyca lub Jaskinia w Horwackim Wierchu (słow. Mesačný tieň) – jaskinia w słowackich Tatrach Wysokich, w masywie Szerokiej Jaworzyńskiej (Široká). Jest to w chwili obecnej najdłuższa znana jaskinia całych Tatr[1]. Jej otwór znajduje się na wysokości 1758 m n.p.m.[2] w górnej części Doliny Spismichałowej (Spišmichalova dolina), na południowo-zachodnim zboczu Horwackiego Wierchu (Horvátov vrch), nieco na wschód od otworu Jaskini Spismichałowej[3].
Niepozorny, zarośnięty trawą otwór wejściowy o rozmiarach 1 × 0,5 m[4] odkryli 26 czerwca 2004 roku Igor Pap i Branislav Šmída ze Speleoklubu Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie. Po pokonaniu początkowego 4-metrowego ciasnego komina dotarli do 25-metrowej studni, na której dnie panował wyraźny przewiew powietrza, świadczący o istnieniu dalszych partii jaskini. Kolejne wyprawy doprowadziły do odkrycia i pokonania systemu zacisków prowadzących na głębokość 52 metrów, gdzie w labiryncie wielkich bloków udało się znaleźć dalszą drogę w głąb jaskini. Do końca września 2004 roku odkryto około 2,5 km korytarzy[5].
Ekspedycje do jaskini w kolejnych latach doprowadziły do zejścia na głębokość 441 m do syfonu „Medúzka”, a po jego pokonaniu do osiągnięcia -451 m (jest to aktualna głębokość Cienia Księżyca). Równocześnie odkrywano rozległy labirynt podziemnych sal, korytarzy, studni i meandrów, zwiększając długość poznanych ciągów systemu[6]. Po kilku latach eksploracji jaskinia awansowała na pierwsze miejsce w rankingu najdłuższych tatrzańskich jaskiń, przewyższając pod tym względem system Jaskini Wielkiej Śnieżnej. Aktualna sumaryczna długość znanych korytarzy wynosi 34 085 m[7]. Jest to równocześnie druga pod względem długości (po systemie Jaskiń Demianowskich w Niżnych Tatrach) i trzecia pod względem głębokości (po systemie Hipmanových jaskýň w Niżnych Tatrach i Jaworzynce w Tatrach Wysokich) jaskinia Słowacji. Jej eksploracja jest jeszcze daleka od zakończenia. Speleolodzy szukają też potencjalnych innych otworów jaskini na powierzchni, zwłaszcza w Dolinie Szerokiej, pod którą znajduje się większość korytarzy[8].
W Cieniu Księżyca panuje stale niska temperatura (3-4 °C) i blisko 100-procentowa wilgotność względna. Jaskinia pozbawiona jest szaty naciekowej[9]. Niektóre partie są bardzo obszerne: sale osiągają wymiary 80 × 40 m i wysokość 15-20 m (sala „Tatra Open”)[5], studnie głębokość do 156 m („komín Adri”)[6], a meandry utworzone przez płynące tam niegdyś podziemne rzeki – w przekroju do 4 × 10 m[10].
Jaskinia powstawała w okresach międzylodowcowych (interglacjałach) wskutek działania wód pochodzących z topiących się lodowców i pól firnowych[5]. Procesy kształtujące jaskinię zachodzą również współcześnie. Pod wpływem grawitacji i wstrząsów sejsmicznych w niektórych miejscach co jakiś czas od stropu odpadają bloki skalne. Na przełomie lat 2009/2010 spory obryw (ok. 100 m³) zdewastował obóz speleologów na głębokości 260 metrów, niszcząc trzy z czterech pozostawionych tam namiotów[1].
Odkrywcy jaskini nadali jej poetycką nazwę Cień Księżyca. Według Józefa Nyki, jest ona niezgodna z tradycjami nazewnictwa tatrzańskiego, stosował on więc nazwę „Jaskinia w Horwackim Wierchu”[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Mesačný tieň sa stal najdlhšou jaskyňou Tatier (strona zarchiwizowana). [dostęp 2014-01-12]. (słow.).
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ Mesačný tieň. [dostęp 2009-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-01)]. (słow.).
- ↑ a b c Podzemný tatranský obor. [dostęp 2012-11-23]. (słow.).
- ↑ a b Komín Adri, Mesačný tieň. [dostęp 2012-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-09)]. (słow.).
- ↑ Branislav Šmída: Mesačný tieň. O jaskyni Mesačný tieň v kocke. [dostęp 2020-07-25]. (słow.).
- ↑ Hľadanie spodného vchodu do MT. [dostęp 2020-07-25]. (słow.).
- ↑ Cień Księżyca. „Tatry”. Jesień 2004. 4(10), s. 17, 2004. Zakopane: Tatrzański Park Narodowy. ISSN 0867-4531. (pol.).
- ↑ Mesačný tieň: 22 km... a pokračuje. [dostęp 2009-10-11]. (słow.).
- ↑ Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. VI. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2008. ISBN 978-83-60078-05-1.