Cedrowa rewolucja
 Protestujący w drodze na plac Męczenników w Bejrucie, 14 marca 2005 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Początek wystąpień |
luty 2005 |
| Koniec wystąpień |
30 kwietnia 2005 |
| Przyczyny wystąpień |
ingerencja Syrii i innych państw ościennych w politykę Libanu, bezpośrednio: śmierć byłego premiera Rafika al-Haririego w zamachu bombowym |
| Charakter wystąpień |
protesty społeczne |
| Rezultat wystąpień |
wycofanie wojsk syryjskich z Libanu |
Cedrowa rewolucja – masowe demonstracje w Libanie z 2005 roku. Uczestnicy protestów domagali się: wycofania wojsk syryjskich z Libanu, dymisji rządu Umara Kamariego, demokratyzacji kraju, zakończenia ingerencji krajów sąsiednich w politykę państwa[1][2]. W wyniku protestów władze syryjskie opuściły Liban. W protestach wzięło udział ok. miliona mieszkańców Libanu[1]. Nazwa protestu wywodzi się od cedru – symbolu Libanu[2].
Tło wydarzeń
[edytuj | edytuj kod]Trwająca w latach 1975–1989 wojna domowa zakończyła się podpisaniem dnia 22 października 1989 roku porozumienia pomiędzy walczącymi stronami[3][4]. Podczas wojny domowej Syria od 1976 roku utrzymywała swoją armię na terenie Libanu[5]. Na mocy Traktatu o braterstwie, współpracy i kooperacji z 22 maja 1991 roku zalegalizowano obecność wojsk syryjskich oraz zawarto porozumienie w sprawie współpracy gospodarczej, politycznej, wojskowej i bezpieczeństwie państwa pomiędzy Libanem a Syrią. Polityka Syrii wobec sąsiada opierała się na odbudowie gospodarki Libanu oraz wzmocnienia jej pozycji jako ośrodka oporu przeciwko Izraelowi. Do 2004 roku w Libanie stacjonowało ok. 14 tys. żołnierzy i przedstawicieli sił bezpieczeństwa z Syrii. W tym samym roku Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych wydała rezolucję nr 1559, nakazującą wszystkim obcym wojskom wycofanie się z Libanu oraz rozbrojenie Hezbollahu, wspierającego politykę Syrii wobec Libanu[4].
Przed wybuchem protestów przedstawiciele Postępowej Partii Socjalistycznej, Demokratycznego Forum, Libańskich Sił Chrześcijańskich, Demokratycznego Ruchu Lewicy, Wolnego Frontu Patriotycznego podpisali tzw. Deklarację Bristolską. W dokumencie partie zobowiązały się do podjęcia działań w celu usunięcia wojsk syryjskich oraz przeprowadzenie w 2005 roku wolnych wyborów parlamentarnych. Deklaracji nie podpisały prosyryjskie partie i organizacje (m.in. Hezbollah). Koalicja skupiona wokół Deklaracji Bristolskiej stanowiło zagrożenie dla sprawujących władzę polityków szyickich, wspieranych przez Syrię[6].
14 lutego 2005 roku w Bejrucie przeprowadzono zamach bombowy, w którym zginęły 23 osoby, w tym były premier Rafik al-Hariri. Harari był politykiem wywodzącym się z sunnickiej społeczności libańskiej, symbolem odbudowy Libanu po wojnie domowej z lat 1975–1989[3]. Politycy opozycyjni wobec władz syryjskich ogłosiły, że zamach zorganizowano na polecenie prezydenta Syrii Baszszara al-Asada[4]. Członkowie Hezbollahu i Ruchu Amal o zamach oskarżyły Izrael[2].
Protesty
[edytuj | edytuj kod]Protesty wybuchły w drugiej połowie lutego 2005 roku[7]. Uczestnicy manifestacji domagali się wycofania wojsk syryjskich z Libanu[3]. Jednym z symboli protestów stały się czerwono-białe szaliki, symbolizujące „powstanie niepodległościowe” opozycji[7]. W protestach uczestniczyło ok. miliona osób[1]. Podczas rewolucji, skłóceni na co dzień chrześcijanie, druzowie i sunnici zawarli ogólnonarodowy sojusz[8]. W czasie protestów Hezbollah organizował wiece poparcia dla Syrii[9].
1 marca Umar Karami podał się do dymisji[10]. Ponownie próbował utworzyć rząd, jednak ostatecznie ustąpił 13 kwietnia 2005. Nowy rząd powołał Nadżib Mikati[11].
W wyniku długotrwałych protestów i nacisków opinii międzynarodowej, 30 kwietnia 2005 roku wojska syryjskie opuściły Liban[3].
Następstwa
[edytuj | edytuj kod]Krótko po wycofaniu wojsk syryjskich wróciły konflikty na tle religijnym[8]. W dniach 29 maja i 19 czerwca 2005 roku przeprowadzono pierwsze od 30 lat wybory parlamentarne, które wygrała koalicja antysyryjska[12][13][9]. 30 czerwca nowym premierem został Fouad Siniora. W składzie jego rządu znaleźli się przedstawiciele wszystkich partii politycznych Libanu[14]. Zdecydowano, że 128 miejsc w parlamencie podzieli się po połowie pomiędzy chrześcijanami a muzułmanami[9].
1 marca 2009 roku powołano Komisję, która miała zbadać okoliczności zamachu i skazać winnych. Komisja wykazała, że zamach przeprowadziło kilku wysoko postawionych członków libańskiej sceny politycznej oraz dwóch współpracowników prezydenta Syrii Baszar al-Asada[14].
Cedrową rewolucję postrzegano jako jeden z elementów (obok m.in. protestu kobiet w Kuwejcie, przeprowadzenia wyborów samorządowych w Arabii Saudyjskiej, zapowiedzi przeprowadzenia demokratycznych wyborów prezydenckich w Egipcie) rozpoczęcia procesu demokratyzacji Bliskiego Wschodu po amerykańskiej inwazji na Irak w 2003 roku. Zmiany w Libanie, Arabii Saudyjskiej i Egipcie okazały się krótkotrwałe i nie przyczyniły się do demokratyzacji regionu[15].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Pędziwiatr 2012 ↓, s. 11.
- ↑ a b c Głogowska 2020 ↓, s. 62.
- ↑ a b c d Ożarowski 2015 ↓, s. 331.
- ↑ a b c Khalil-Oliwa 2018 ↓, s. 96.
- ↑ Syrian troops leave Lebanese soil. news.bbc.co.uk, 2005-04-26. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ Głogowska 2020 ↓, s. 61-62.
- ↑ a b Beirut protesters denounce Syria. news.bbc.co.uk, 2005-02-21. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ a b Moch 2012 ↓, s. 243.
- ↑ a b c Cedar Revolution moves towards free democracy. smh.com.au, 2005-05-28. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ Syria przemieści wojska w Libanie. bbc.co.uk, 2005-03-05. [dostęp 2023-02-08].
- ↑ April 2005. rulers.org. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ Głogowska 2020 ↓, s. 62-63.
- ↑ LEBANON Majlis Al-Nuwwab (National Assembly). archive.ipu.org. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ a b Głogowska 2020 ↓, s. 63.
- ↑ Osiewicz 2014 ↓, s. 9.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Patrycja Głogowska. Rewolucje i refolucje libańskie – zrywy ludności w najnowszej historii Libanu. „Orient daleki i bliski”. 14, 2020. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
- Oliwia Khalil-Oliwa. Wpływ konfliktu wewnętrznego na sytuację gospodarki kraju trzeciego na przykładzie wojny syryjskiej i Libanu w kontekście problemu migracji. „Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska”. 126, 2018.
- Michał Moch: Chrześcijanie arabscy wobec przemian społeczno-politycznych: przypadki Egiptu, Syrii i Libanu. W: Katarzyna Górak-Sosnowska, Katarzyna Pachniak (red.): Bunt czy rewolucja? Przemiany na Bliskim Wschodzie po 2010 roku. Łódź: Ibidem, 2012. ISBN 978-83-62331-16-1.
- Przemysław Osiewicz. Zmiany społeczno-polityczne w państwach arabskich po 2010 roku: krytyczna analiza stosowanych poję. „Przegląd Politologiczny”. 1, 2014.
- Konrad Pędziwiatr. Arabskie rewolucje i kontrrewolucje (od redakcji). „Kultura i Polityka : zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie”. 11, 2012.
- Rafał Ożarowski: Specyfika funkcjonowania Specjalnego rybunału dla Libanu. W: Elżbieta Stadtmuller, Łukasz Fijałkowski (red.): Normy, wartości i instytucje we współczesnych stosunkach międzynarodowych, t. 1. Warszawa: 2015. ISBN 978-83-62751-40-2.