Banat (kraina)

Banat
	Herb
Państwa	Rumunia,; Serbia,; Węgry
Stolica	Timișoara (Temesvár)
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Banat (rum., serb. Banat, czes., słow. Banát, węg. Bánság lub Bánát) – kraina historyczna w południowo-wschodniej Europie, położona w południowej części Wielkiej Niziny Węgierskiej, między Dunajem, Cisą i jej dopływem Maruszą oraz Karpatami Południowymi^[2]. Kraina ta leży obecnie na terenie 3 państw:

Rumunii (18 700 km²)
Serbii (9 000 km²)
Węgier (300 km²).

Zachodnią część Banatu zajmują urodzajne tereny rolnicze, a część wschodnią Góry Banackie ze złożami węgla brunatnego, rud żelaza oraz rud miedzi.

Historia

W starożytności Banat wchodził w skład Dacji^{[potrzebny przypis]}. Początkowo pod panowaniem węgierskim (od XII wieku prowincja^[2]), w latach 1552–1718 był pod panowaniem tureckim. Od roku 1718 wchodził w skład Austrii (pod panowaniem Habsburgów), która popierała kolonizację niemiecką na tym terenie (tzw. Donauschwaben, Szwabi banaccy). W 1867 Banat znalazł się na terytorium utworzonych Austro-Węgier^[3]. Banat był obszarem wielonarodowym, zasiedlonym głównie przez Rumunów, Serbów, Niemców i Węgrów. Formalnie wchodził w skład Węgier^[1].

Po rozpadzie Austro-Węgier, 31 października 1918 w Timișoarze proklamowano powstanie Republiki Banackiej, na czele której stanął Otto Roth. Jednak już 15 listopada do republiki wkroczyły wojska serbskie. W 1919 Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (przyszła Jugosławia) i Rumunia podzieliły Banat między siebie^{[potrzebny przypis]}.

4 czerwca 1920 w Trianon Banat podzielono ostatecznie między Rumunię, Królestwo SHS oraz Węgry, przy których pozostał tylko niewielki skrawek terytorium (okręg Szegedu). Po II wojnie światowej postanowienia te zostały utrzymane w mocy, jednak wysiedlono z Banatu większość Niemców^[1]. W dawnej części jugosłowiańskiej (dziś w granicach Serbii) żyje spora mniejszość węgierska, podobnie jak w Banacie rumuńskim.

Miasta

Największe miasta w Banacie według danych rumuńskich^[4] i serbskich^[5]:

	miasto	populacja (2011)
1.	Timișoara	319 279
2.	Segedyn^[a]	170 285
3.	Arad^[a]	159 074
4.	Zrenjanin	76 511
5.	Pančevo	75 914
6.	Reșița	73 282
7.	Lugoj	40 361
8.	Kikinda	38 065
9.	Vršac	36 040
10.	Caransebeș	24 689

Zobacz też

Uwagi

↑ ^a ^b W Banacie leży fragment miasta, większa część, włącznie z historycznym centrum, leży poza Banatem.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Jan Palmowski, Słownik najnowszej historii świata 1900-2007, wydanie polskie 2008, tom I, s. 69
↑ ^a ^b Czesław Witkowski Słownik pojęć historycznych, wyd. 2008, s. 29
↑ Historia świata. Encyklopedia PWN t. 1, wyd. 2008, s. 284
↑ http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2014/01/rpl_2011_populatia-pe-categorii-de-localitati.xls
↑ http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/Popis2011/Knjiga20.pdf

Linki zewnętrzne

Opis i zdjęcia rumuńskiego Banatu. tpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Banat, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 98 .
Banat, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 78 .

[a-6] W Banacie leży fragment miasta, większa część, włącznie z historycznym centrum, leży poza Banatem.

[Palmowski-1] Jan Palmowski, Słownik najnowszej historii świata 1900-2007, wydanie polskie 2008, tom I, s. 69

[Słownik_pojęć-2] Czesław Witkowski Słownik pojęć historycznych, wyd. 2008, s. 29

[3] Historia świata. Encyklopedia PWN t. 1, wyd. 2008, s. 284

[4] ttp://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2014/01/rpl_2011_populatia-pe-categorii-de-localitati.xls

[5] ttp://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/Popis2011/Knjiga20.pdf

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]