Andrzej Franciszek Ksawery Dybek
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
30 listopada 1783 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 lutego 1826 |
Zawód, zajęcie | |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() |
Andrzej Franciszek Ksawery Dybek (ur. 30 listopada 1783 w Poznaniu, zm. 6 lutego 1826 w Warszawie[1]) – polski chirurg[2] .
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1783 w Poznaniu jako syn Jana, który był lekarzem wojskowym w 7. pułku piechoty koronnej armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1793 po II rozbiorze Polski, kiedy Poznań znalazł się w zaborze pruskim miał 10 lat. W wieku lat 17 poszedł w ślady ojca uzyskując pruskie stypendium rządowe. Wysłany został w r. 1800 do Berlińskiej Akademii Medyko-chirurgicznej, którą ukończył w 1803. W latach 1803–1817 był chirurgiem wojskowym. Początkowo wstąpił do pruskiej służby wojskowej jako lekarz trzeciego pułku artyleryi pieszej. W armii awansował na stopień starszego chirurga. 14 października 1806 brał udział w bitwie pod Jeną opatrując rannych na pobojowisku. Dostał się do francuskiej niewoli, ale jako Polaka wkrótce go wypuszczono[2] .
Po zwycięskim dla Polaków powstaniu wielkopolskim 1806 roku wszedł na służbę armii polskiej gdzie pełnił funkcję starszego chirurga w 3. Pułku Ułanów. Przeszedł z nim kampanię 1807 roku przeciw Prusakom oraz przeciw Austriakom w 1809 roku w wojnie polsko-austriackiej pod dowództwem Józefa Poniatowskiego[3][2] .
W 1812 lekarz naczelny armii polskiej podczas inwazji na Rosję, a od 1817 profesorem chirurgii w Królewskim Uniwersytecie Warszawskim. Był dyrektorem kliniki chirurgicznej, wykładowcą, dziekanem Wydziału Lekarskiego UW, pedagogiem i wychowawcą polskich chirurgów, członkiem kilku towarzystw naukowych. Udoskonalił zabiegi plastyki nosa i ulepszył wiele narzędzi operacyjnych.
W 1820 przyczynił się do stworzenia Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego, którego był pierwszym wiceprezesem[2] . Synem Andrzeja Franciszka Ksawerego Dybka był doktor Włodzimierz Aleksander Dybek – minister spraw wewnętrznych w powstańczym rządzie dyktatora Romualda Traugutta.
Był członkiem loży wolnomularskiej Przesąd Zwyciężony w 1810[4].
Zmarł 5 lutego 1826 w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[2] .
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]Ogłosił wiele prac, między innymi:
- O klinice chirugicznej Królewskiego Uniwersytetu w Warszawie, (1821)[2] ,
- Uwagi nad niektóremi chorobami i operacyami(1821)[2] .
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dybek Franciszek Ksawery Andrzej 1783-1826. Fundacja im. Ignacego Kapicy. [dostęp 2025-02-19].
- ↑ a b c d e f g Peszke 1901 ↓.
- ↑ Praca zbiorowa 1861 ↓.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki: Dzieje wolnego mularstwa w Krakowie 1755–1822, Kraków 1929, s. 33.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Peszke: „Album biograficzne zasłużonych Polaków i Polek wieku XIX”, t. I, hasło „Andrzej Dybek”. Warszawa: Marya Chełmońska, P. Laskauer i W. Babicki, 1901.
- Praca zbiorowa: „Encyklopedja powszechna”, Tom 7, hasło „Andrzej Dybek”. Warszawa: Samuel Orgelbrand, 1861, s. 731–732.
- Mała Encyklopedia Medycyny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979. ISBN 83-01-00200-X.
- Encyklopedya Powszechna Kieszonkowa, zeszyt X, Nakład druk i własność Noskowskiego, Warszawa 1888.
- Lekarze armii Królestwa Polskiego (1815–1830)
- Lekarze Wojska Księstwa Warszawskiego
- Ludzie urodzeni w Poznaniu
- Polscy chirurdzy
- Polscy wolnomularze (Księstwo Warszawskie)
- Polscy wynalazcy
- Wykładowcy Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego
- Wykładowcy Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego
- Uczestnicy inwazji na Rosję 1812 (strona polska)
- Uczestnicy kampanii polskiej 1806–1807 (strona polska)
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Urodzeni w 1783
- Zmarli w 1826