Przejdź do zawartości

Aleksander Lisowski (wojskowy)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy wojskowego. Zobacz też: inne postaci noszące imię i nazwisko Aleksander Lisowski.
Aleksander Lisowski
Gileśko
Ilustracja
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

17 marca 1896
Krasnosiołka

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Komenda Placu Suwałki

Stanowiska

komendant placu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Uczniowie I gimnazjum rosyjskiego w Żytomierzu. Aleksander Lisowski (trzeci od prawej).
Członkowie POW w Żytomierzu. Aleksander Lisowski (siedzi trzeci od prawej, w mundurze żołnierza armii rosyjskiej)

Aleksander Lisowski, ps. Gileśko (ur. 17 marca 1896 w Krasnosiołce) – polski działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, major piechoty Wojska Polskiego, wydalony z korpusu oficerskiego za występki przeciwko mieniu, inwalida wojenny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 17 marca 1896 w Krasnosiołce, w ówczesnej guberni podolskiej, w rodzinie Wincentego i Wincentyny z Krzywickich[1]. W latach 1906–1915 uczył się w I Gimnazjum w Żytomierzu[1]. W lutym 1912 został jednym z siedmiu członków tajnego sprzysiężenia wojskowego pod nazwą „Wywiadowcy Ukraińscy Polskich Drużyn Strzeleckich” w Żytomierzu[2]. Jesienią tego roku został komendantem specjalnego oddziału żandarmerii, którego zadaniem była ochrona organizacji, utrzymanie dyscypliny wewnętrznej, wykonywanie wyroków i zbieranie funduszy na „Skarb i Wojsko”[3]. W następnym roku został mianowany podoficerem[4]. Po wybuchu I wojny światowej należał do grupy wywiadowców, którzy nie uznali rozwiązania organizacji i wznowili jej działalność pod nazwą „Strzelec”[5]. W 1915 organizacja, której był członkiem została włączona w skład Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie jako Komenda Okręgu Żytomierskiego[6][1].

15 września 1915 został wcielony do armii rosyjskiej, w której ukończył szkołę oficerską w Odessie oraz kursy: karabinów maszynowych, szturmowy i lotniczy w Gatczynie[1]. Był trzykrotnie ranny (26 sierpnia i 3 września 1916 w Małopolsce Wschodniej oraz 22 września 1917 w Besarabii)[1]. W grudniu 1917 został zwolniony z armii jako inwalida – zupełnie niezdolny do służby wojskowej (kula utkwiła w płucach obok serca)[1]. Służąc w armii rosyjskiej kontynuował działalność w POW, w charakterze instruktora i członka Komendy Naczelnej III[1]. W styczniu 1918 w Kijowie walczył przeciwko bolszewikom po stronie Ukraińców[7]. W marcu 1918 Leopold Lis-Kula mianował go komendantem Okręgu POW w Żytomierzu (Okręg „D”)[8][1]. Na tym stanowisku działał pod pseudonimem Gileśko[1]. Władze miejskie Żytomierza mianowały go komendantem milicji[9]. Latem 1918 zdał obowiązki komendanta okręgu i został wysłany na Kubań[10].

We wrześniu tego roku wstąpił do 4 Dywizji Strzelców Polskich[1]. Początkowo służył w 13 pułku strzelców polskich, a po przybyciu do kraju w 28 pułku strzelców kaniowskich jako dowódca kompanii i batalionu[1][11]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 272. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12][13]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy batalionu w 15 pułku piechoty w Dęblinie[14]. W 1923 pełnił obowiązki dowódcy I batalionu 15 pp[15]. Później został przeniesiony do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny i przydzielony do Komendy Obozu Warownego Osowiec na stanowisko referenta[16][1]. Następnie służył w Komendzie Obozu Warownego Wilno na stanowisko referenta[1]. 12 kwietnia 1927 prezydent RP nadał mu stopień majora z dniem 1 stycznia 1927 i 1. lokatą w korpusie oficerów administracyjnych, dział kancelaryjny[17]. W lipcu 1927 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty w stopniu majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 20,2 lokatą z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty i przesunięty w DOW Wilno ze stanowiska kierownika kancelarii na stanowisko oficera sztabu[18]. W sierpniu tego roku został przydzielony do Komendy Miasta Toruń (później Komenda Placu Toruń) na stanowisko referenta bezpieczeństwa i dyscypliny[19][20]. W kwietniu 1930 został przeniesiony na stanowisko oficera placu Suwałki[21][22]. Z dniem 1 stycznia 1932 zajmowane przez niego stanowisko służbowe otrzymało nazwę „komendant placu”[23][24]. W latach 1931–1932 pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Wiedzy Wojskowej w garnizonie Suwałki[25]. Obowiązki służbowe łączył ponadto z działalnością w Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Lidze Morskiej i Kolonialnej oraz Polskim Białym Krzyżu, w charakterze członka miejscowego zarządu[1].

25 lutego został zawieszony w czynnościach służbowych „z powodu ujawnienia braków powierzonych mu pieniędzy”[1]. Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego Nr III w Grodnie z 8 listopada 1934, uzupełnionym przez Najwyższy Sąd Wojskowy uchwałą z 12 lutego 1935, został skazany na rok więzienia i wydalenie z korpusu oficerskiego za występki przeciwko mieniu popełnione na stanowisku komendanta placu w Suwałkach, a polegające na przywłaszczeniu pieniędzy[1][26][27]. 14 marca 1935 szef Biura Personalnego MSWojsk., pułkownik Ignacy Misiąg, działając w imieniu ministra spraw wojskowych zarządził bezzwłoczne zwolnienie skazanego ze służby czynnej i przez właściwą powiatową komendę uzupełnień z obowiązku wojskowego oraz skreślenie go z list oficerskich[1].

Był żonaty z Józefiną Jadwigą z Kudaszów, z którą miał syna Zbysława Bojomira Aleksandra (ur. 2 sierpnia 1920)[1]. W czasie II wojny światowej syn został deportowany do III Rzeszy[28].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Aleksander Lisowski. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.79-7559 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-25].
  2. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 407.
  3. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 408–409.
  4. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 409.
  5. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 411.
  6. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 412.
  7. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 414.
  8. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 415.
  9. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 416.
  10. ↑ Ziemiański 1934 ↓, s. 418.
  11. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 103, 740, tu urodzony 30 marca 1896.
  12. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 41.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 406.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 546.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 167.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1281, 1324.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927, s. 121.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 lipca 1927, s. 200.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 25 sierpnia 1927, s. 259.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 124, 180.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 106.
  22. ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 161, jako Gilejko-Lisowski.
  23. ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 161.
  24. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 29, 509.
  25. ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 625.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 800.
  27. ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 320, 430, 431, 625.
  28. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-11-25].
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 2.
  30. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-25].
  31. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
  32. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-25].
  33. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-25].
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 360.
  35. ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 124.
  36. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 29.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Lisowski_(wojskowy)&oldid=75641369”