Acetylenek wapnia

Acetylenek wapnia
	; karbid techniczny
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	węglik(2−) wapnia
	Inne nazwy i oznaczenia
	acetylenek wapnia, węglik wapnia, karbid
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CaC2
Masa molowa	64,10 g/mol
Wygląd	białe (czyste) lub szare (zanieczyszczone) ciało stałe
	Identyfikacja
Numer CAS	75-20-7
PubChem	6352
InChI
	InChI=1S/C2.Ca/c1-2;/q-2;+2
	InChIKey
	UIXRSLJINYRGFQ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	2,22 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	reaguje z wodą
Temperatura topnienia	2300 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-07-30]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H260, H315, H318, H335
Zwroty P	P223, P231+P232, P261, P280, P370+P378, P422
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	4 3 2 W
Numer RTECS	EV9400000
	Podobne związki
Inne aniony	węglan wapnia
Inne kationy	acetylenek magnezu, acetylenek miedzi(I), acetylenek miedzi(II)
Podobne związki	acetylenki
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Acetylenek wapnia, węglik wapnia, pot. karbid, CaC
2 – nieorganiczny związek chemiczny wapnia z grupy węglików jonowych o strukturze acetylenku^[5].

Właściwości

produkt techniczny jest czarny, szarawy lub brunatny ze słabym połyskiem
na powietrzu pokrywa się wodorotlenkiem wapnia i węglanem wapnia, pod wpływem pary wodnej i dwutlenku węgla
charakterystyczny zapach karbidu spowodowany jest zanieczyszczeniem fosforkiem wapnia, hydrolizującym do fosforiaku

Otrzymywanie

Karbid wytwarza się poprzez ogrzewanie mieszaniny koksu i wapna palonego do temperatury 2000–2100 °C w elektrycznym piecu łukowym. W tych temperaturach tlenek wapnia jest redukowany przez węgiel do węgliku wapnia i tlenku węgla, zgodnie z reakcją^[6]:

3C + CaO → CaC
2 + CO↑

Produkt techniczny ma barwę szarą i jest zanieczyszczony węglem, tlenkiem wapnia oraz fosforkiem wapnia (Ca
3P
2, produkt redukcji fosforanu wapnia).

Reaktywność

W warunkach normalnych reaguje egzotermicznie z wodą wydzielając acetylen:

CaC
2 + 2H
2O → Ca(OH)
2 + C
2H
2↑

W temperaturze około 1100 °C reaguje z azotem cząsteczkowym dając cyjanamidek wapnia CaCN
2:

CaC
2 + N
2 → CaCN
2 + C

Zastosowanie

środek redukujący w hutnictwie^[7] metali ciężkich
produkcja azotniaku (nawozu sztucznego opartego na cyjanamidku wapnia)^[7]
produkcja acetylenu^[7]
dawniej jako źródło światła w przenośnych lampach karbidówkach^[8] (karbidkach^[9]) oraz w latarniach morskich (bezpośrednie spalanie acetylenu), dziś używany w niektórych latarkach czołowych, mających zastosowanie w speleologii
petarda domowej roboty (puszka karbidowa)
środek odstraszający przeciw kretom i nornicom w ogrodach^[10]

Uwagi

↑ Oznakowanie zostało uzupełnione względem oznakowania zharmonizowanego na podstawie karty charakterystyki.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-53, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ calcium carbide, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2018-07-30] (ang.).
↑ Węglik wapnia (nr 270296) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-07-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Calcium carbide (nr 270296) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-07-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 805, ISBN 83-01-13654-5 .
↑ Calcium Carbide Manufacturing [online] .
↑ ^a ^b ^c karbid, [w:] Encyklopedia Wiem [online], onet.pl [dostęp 2014-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-29] .^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ karbidówka, WitoldW. Doroszewski (red.), [w:] Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2014-06-30] .
↑ karbidka, WitoldW. Doroszewski (red.), [w:] Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2014-06-30] .
↑ Sposób użycia przeciwko kretom. karbid-sklep.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-31)]. karbid-sklep.pl.^{[niewiarygodne źródło?]}

[3] Oznakowanie zostało uzupełnione względem oznakowania zharmonizowanego na podstawie karty charakterystyki.

[CRC-1] CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-53, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[CLI-2] calcium carbide, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2018-07-30] (ang.).

[4] Węglik wapnia (nr 270296) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-07-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[5] Calcium carbide (nr 270296) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-07-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Bielanski_2002-6] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 805, ISBN 83-01-13654-5 .

[7] Calcium Carbide Manufacturing [online] .

[onet-8] karbid, [w:] Encyklopedia Wiem [online], onet.pl [dostęp 2014-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-29] .^{[niewiarygodne źródło?]}

[Doroszewski1-9] karbidówka, WitoldW. Doroszewski (red.), [w:] Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2014-06-30] .

[Doroszewski2-10] karbidka, WitoldW. Doroszewski (red.), [w:] Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2014-06-30] .

[11] Sposób użycia przeciwko kretom. karbid-sklep.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-31)]. karbid-sklep.pl.^{[niewiarygodne źródło?]}

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]