Średniogórze Zadunajskie
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja |
Średniogórze Zadunajskie |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Węgry |
Średniogórze Zadunajskie (węg. Dunántúli-középhegység, 552) – region fizycznogeograficzny wyróżniany w dziesiętnej regionalizacji fizycznogeograficznej, leżący w centralnej części Kotliny Panońskiej, w Kraju Zadunajskim w zachodnich Węgrzech. Geografia węgierska wyłącza ze Średniogórza Zadunajskiego skrajną północno-wschodnią część, nad samym Dunajem – Góry Wyszehradzkie.
Średniogórze Zadunajskie stanowi pasmo zrębowych masywów górskich ciągnące się w kierunku południowo-zachodnim od Zakola Dunaju, podzielonych rowami tektonicznymi i szerokimi dolinami. Średniogórze Zadunajskie dzieli Kotlinę Zachodniopanońską od Wysoczyzn Zadunajskich i Wielkiej Niziny Węgierskiej.
Góry są zbudowane z mezozoicznych skał osadowych, głównie wapieni i dolomitów triasowych, nagromadzonych na krystalicznym fundamencie masywu Tisii. Do akumulacji doszło w czasie, gdy teren ten stanowił dno rowu wypełnionego przez morze. Następnie w trzeciorzędzie obszar dzisiejszego Średniogórza był wielokrotnie wynurzany i zalewany w następstwie naprzemiennych wypiętrzeń i zapadnięć. Podczas głównej fazy kształtowania Karpat Średniogórze Zadunajskie zostało pocięte uskokami na oddzielne płyty, a następnie zrównane. Na początku młodszego trzeciorzędu partie masywu Tisii otaczające Średniogórze zaczęły się zapadać, natomiast sam masyw podlegał dalszemu wypiętrzaniu, które skończyło się z początkiem czwartorzędu.
Średniogórze Zadunajskie dzieli się na:
- 552.1 Las Bakoński (Bakonyvidék)
- 552.2 góry Wertesz i Velence (Vértes–Velencei-hegyvidék)
- 552.3 Góry Zakola Dunaju (Dunazug-hegyvidék)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Szaflarski Węgry, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
- Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, PWN 1971
- Henryk Górski, Wanda Jędrzejewska (red.) Atlas geograficzny, wyd. XIV, PPWK Warszawa 1979 ISBN 83-7000-011-8.
- Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985
- Jerzy Midzio, Krajobrazy węgierskie, Warszawa: WSiP, 1988, ISBN 83-02-03732-X, OCLC 749352013.
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, „Przegląd Geograficzny”, tom LXVIII, z 3-4, 1996, s. 457-466
- Magyarország. Domborzata és vizei, 1:800 000, Topográf Kft 2002
- Középiskolai földrajzi atlasz, Cartographia Tankönyvkiadó Kft, Budapest 2007, ISBN 978-963-352-548-7 CM