Łyska amerykańska

Łyska amerykańska
	Fulica americana
	J.F. Gmelin, 1789
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruściele
Podrodzina	łyski
Rodzaj	Fulica
Gatunek	łyska amerykańska
Podgatunki
	F. a. americana J.F. Gmelin, 1789; F. a. columbiana Chapman, 1914;
	F. a. americana J.F. Gmelin, 1789; F. a. columbiana Chapman, 1914;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łyska amerykańska^[3] (Fulica americana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Nie jest zagrożony.

Morfologia: Długość ciała 34–43 cm, rozpiętość skrzydeł 60–70 cm; masa ciała: samce 576–848 (średnio 742) g, samice 427–628 (średnio 560) g^[4].; Mają krótki, stożkowaty dziób, na czole nieopierzoną, białą lub czerwoną płytkę czołową, szare lub zielonkawe nogi, a każdy palec otoczony płatkowatymi błonami pławnymi umożliwiającymi pływanie i chodzenie po grząskim gruncie oraz pływających kożuchach roślin wodnych.

Zasięg, środowisko: Mokradła i nad słodkimi wodami, od środkowej części Ameryki Północnej do północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Zimuje w dużych stadach, na wolnych od lodu słodkich oraz słonych wodach.

Zachowanie i lęgi: Pływając, charakterystycznie kiwa głową. Pokarm zdobywa na powierzchni wody lub nurkując w poszukiwaniu roślin wodnych, ich nasion oraz bezkręgowców. Dysponując krótkimi skrzydłami, przed poderwaniem się do lotu bierze długi rozbieg, uderzając stopami po powierzchni wody. Lata wytrwale i szybko.

Gniazdo w kształcie kopczyka buduje z materiału roślinnego i składa do niego 8–12^[5] nakrapianych jaj. Wysiadywanie trwa 23–25 dni^[5]. Pisklęta rodzą się pokryte czarnym puchem, a ich naga głowa ma pomarańczowoczerwoną lub purpurową barwę. Są gotowe do opuszczenia gniazda w ciągu 6 godzin od wyklucia^[5].

Status: IUCN uznaje łyskę amerykańską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na około 6 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[2].

Podgatunki: Wyróżniono dwa podgatunki F. americana^[4]^[6]:

F. a. americana J.F. Gmelin, 1789 – południowo-wschodnia Alaska i Kanada po Kostarykę, Karaiby, wybrzeże Wenezueli; zimą zasięg na południu rozciąga się do Panamy, a na zachodzie do Hawajów.
F. a. columbiana Chapman, 1914 – Andy w środkowej Kolumbii, dawniej także północny Ekwador

Populacja uznawana dawniej za osobny gatunek Fulica caribaea (łyska karaibska^[7]), charakteryzująca się szerszą płytką czołową ubarwioną na kolor biały, czasem żółtawy^[8], jest obecnie uznawana za odmianę barwną łyski amerykańskiej^[4]^[6]^[9].

Przypisy

↑ Fulica americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Fulica americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2021-11-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-05].
↑ ^a ^b ^c Taylor, B., Kirwan, G.M. & Christie, D.A.: American Coot (Fulica americana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
↑ ^a ^b ^c American Coot. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, 1999.
↑ Taylor, B.: Caribbean Coot (Fulica caribaea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
↑ D. Sibley: The ‘Caribbean’ Coot in North America. [w:] Sibley Guides [on-line]. 2011-03-15. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).

Bibliografia

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Encyklopedia Britannica. Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006. ISBN 83-60563-04-7.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Fulica americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Fulica americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2021-11-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-05].

[hbwa-4] Taylor, B., Kirwan, G.M. & Christie, D.A.: American Coot (Fulica americana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].

[aab-5] American Coot. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-29]. (ang.).

[mc-7] P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, 1999.

[hbwa1-8] Taylor, B.: Caribbean Coot (Fulica caribaea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].

[sibley-9] D. Sibley: The ‘Caribbean’ Coot in North America. [w:] Sibley Guides [on-line]. 2011-03-15. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]