Karim Chan

Karim Chan
	Szach Persji
Okres	od 1750; do 1779
Poprzednik	Szahruch Szah
Następca	Abu'l Fath Chan Zand
	Dane biograficzne
Dynastia	Zandowie
Data urodzenia	ok. 1705
Data śmierci	1779

Karim Chan Zand, per. کریم خان زند (ur. ok. 1705, zm. 1779) – władca z kurdyjskiej^[1]^[2] dynastii Zandów panujący w latach 1750–1779.

Życiorys

W czasie panowania Nadira Szaha był dowódcą wojskowym. Po śmierci Nadira w 1747 roku Persja stanęła na krawędzi wojny domowej. Karim Chan podporządkował sobie cały kraj z wyjątkiem Chorasanu, gdzie nadal panował Szahruch Szah, wnuk Nadira Szaha. Przywrócił tym samym spokój w kraju. W wyniku walk z Osmanami zdobył prowincję Basra.

Karim Chan wraz z Abu'l Fath Chanem i Alim Mardan Chanem uzgodnili podział kraju między siebie, sprawując faktyczną władzę w Iranie – formalnie władcą był małoletni Ismail III. Współpraca ta zakończyła się jednak w 1779, w chwili śmierci Karima Chana i po morderstwie Abu'l Fath Chana, którego zabił Ali Mardan Chan. W wyniku wewnętrznych waśni monarchowie w roku śmierci Karim Chana zmieniali się czterokrotnie.

W czasie swych rządów przywrócił stosunki dyplomatyczne z Wielką Brytanią i pozwolił Kompanii Wschodnioindyjskiej na założenie placówki handlowej w południowym Iranie. Swoją stolicą uczynił miasto Sziraz, gdzie polecił rozpoczęcie kilku projektów budowlanych. Kiedy zmarł, wojna domowa wybuchła ponownie, a żaden z jego następców nie był w stanie rządzić tak efektywnie jak on.

Karim Chan nigdy nie używał tytułu szacha, woląc tytuł regenta chłopów (وکیل الرعایا Wakil ar-Ra'ājā). Do dziś ma reputację jednego z najbardziej sprawiedliwych władców w historii Iranu. Dotyczące go anegdoty i legendy przedstawiają go jako władcę litościwego i pełnego trosk o dobro swoich poddanych.

Przypisy

↑ the bulk of the evidence points to their being one of the northern Lur or Lak tribes, who may originally have been immigrants of Kurdish origin., Peter Avery, William Bayne Fisher, Gavin Hambly, Charles Melville (ed.), The Cambridge History of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic, Cambridge University Press, 1991, ISBN 978-0-521-20095-0, p. 64
↑ Vladimir Minorsky, “Lak,” EI² V, 1986, p. 616.

Bibliografia

Zand Dynasty. www.iranchamber.com. [dostęp 2010-08-13]. (ang.).

[1] the bulk of the evidence points to their being one of the northern Lur or Lak tribes, who may originally have been immigrants of Kurdish origin., Peter Avery, William Bayne Fisher, Gavin Hambly, Charles Melville (ed.), The Cambridge History of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic, Cambridge University Press, 1991, ISBN 978-0-521-20095-0, p. 64

[2] Vladimir Minorsky, “Lak,” EI² V, 1986, p. 616.

[1]

[2]

Safawidzi	Isma’il I (1501–1524) Tahmasp I (1524–1576) Isma’il II (1576–1577) Mohammad Chodabande (1577–1587) Abbas I Wielki (1587–1629) Safi I (1629–1642) Abbas II (1642–1666) Safi II (1666–1694) Sultan Husajn (1694–1722)
Hotaki	Mahmud Chan (1722–1725) Aszraf Chan (1725–1729)
Safawidzi	Tahmasp II (1729–1732) Abbas III (1732–1736)
Afszarydzi	Nadir Szah Afszar (1736–1747) Adil Szah (1747–1748) Ibrahim Afszar (1748) Szahruch Szah (1748–1749) (utracił władzę w 1749, lecz zachował tytuł szacha do 1796)
Zandowie	Karim Chan (1750–1779) Abu'l Fath Chan Zand (1779) Ali Murad Chan (1779) Mohammad Ali Chan (1779) Sadik Chan (1779–1782) Ali Murad Chan (1782–1785) Dżafar Chan (1785–1789) Sejd Morad Chan (1789) Lotf Ali Chan (1789–1794)
Kadżarowie	Agha Mohammad Chan Kadżar (1794–1797) Fath Ali Szah Kadżar (1797–1834) Mohammad Szah Kadżar (1834–1848) Naser ad-Din Szah Kadżar (1848–1896) Mozaffar ad-Din Szah Kadżar (1896–1907) Mohammad Ali Szah Kadżar (1907–1909) Ahmad Szah Kadżar (1909–1925)
Pahlawi	Reza Szah Pahlawi (1925–1941) Mohammad Reza Pahlawi (1941–1979)