Richard Owen

Richard Owen
Fødd	20. juli 1804 Lancaster i Lancashire
Død	18. desember 1892 Richmond Park, London
Nasjonalitet	Det sameinte kongeriket Storbritannia og Irland
Område	zoologi, paleontologi
Yrke	kurator, biolog, paleontolog, zoolog, universitetslærar, anatom, paleoantropolog, skribent
Institusjonar	Hunterian Museum Hunterian Museum Royal College of Surgeons of England Natural History Museum
Alma mater	University of Edinburgh Lancaster Royal Grammar School Barts and The London School of Medicine and Dentistry
Medlem	Royal Society Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina Kungliga Vetenskapsakademien Vitskapsakademiet i St. Petersburg Det ungarske vitskapsakademiet Det franske vitskapsakademiet American Academy of Arts and Sciences Det prøyssiske vitskapsakademiet Royal Microscopical Society Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL Det bayerske vitskapsakademiet Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen National Academy of Sciences Accademia delle Scienze di Torino

Richard Owen (20. juli 1804–18. desember 1892) var ein engelsk biolog, paleontolog og komparativ anatomikar.

Liv

Owen vart fødd i Lancaster og fekk utdanninga si ved Lancaster Royal Grammar School. I 1820 vart han lærling hjå ein lokal kirurg og apotekar, og i 1824 gjekk han vidare til å studera medisin ved universitetet i Edinburgh. Året etter forlet han universitetet, og fullførte medisinutdanninga si ved St.Bartholomew's Hospital i London, der han møtte den dyktige kirurgen John Abernethy.

Vidare førte han ein vanleg profesjonell karriere, men alltid med ei dragning mot anatomisk forsking. Abernethy fekk han til å akseptera ei stilling som assistent til konservator William Clift ved museet til the Royal College of Surgeons. Dette yrket fekk han fort til å gje opp tanken om legepraksis; i staden vigde han livet sitt til vitskapleg arbeid. Noko av det viktigaste tidlege arbeidet hans var katalogiseringa av Hunter-samlinga, der han tileigna seg særs gode kunnskapar om komparativ anatomi. I 1836 vart han utnemnd til Huntersk professor, og i 1849 avløyste han Clift som konservator. Denne stillinga heldt han til 1856, då han vart ansvarleg for dei naturhistoriske samlingane ved British Museum. Her vigde han mykje energi til å få stelt i stand eit naturhistorisk nasjonalmuseum, noko han til slutt fekk til: Det vart bygd eit nytt museum, spesielt for dei naturhistoriske samlingane, i South Kensington. Dette stod ferdig i 1884, då Owen vart slått til riddar av Baths orden, for så å pensjonera seg.

I slutten av karrieren si vart han ofte skulda for ikkje å kreditera andre menneske sitt arbeid, og ofte òg for å hevda at det var hans eige. Den kanskje grovaste saka fann stad i 1844, då han hevda eineansvar for materiale i ein artikkel om belemnittar; materiale Chaning Pearce tydeleg allereie hadde presentert for the Geological Society nokre år tidlegare. Som følgje av desse skuldingane mista han plassen sin i råda til the Zoological Society og the Royal Society.

Owen hadde ein tendens til å støtta ortodokse vitskapsmenn og dei rådande tilhøva. Denne konservative elitismen trekte til seg ei rekkje mektige vener frå eliten. Kongefamilien skjenka han ei hytte i Richmond park, og Robert Peel sette han på the Civil List.

Arbeid

Richard Owen med skjelettet til ein moafugl (Dinornis)

Under arbeidet med Hunter-samlingane var Owen oppteken ikkje berre av dei innsamla materiala, men og med disseksjon av ferskare eksemplar. Han fekk privilegiet av å undersøka alle dyr som døydde i anlegget til det zoologiske selskapet, og då desse tok til å publisera vitskaplege tekster i 1831 var Owen ein av dei ivrigaste bidragsytarane på anatomifeltet frå starten av.

Den første minneverdige publikasjonen hans kom i 1832 og tok for seg perlebåtar eller nautilus; primitive blekksprutar med spiralsnodde skal. Seinare vart han m.a. den første til å beskriva svampen Venusbeger (Euplectella, 1841, 1857) og den parasittiske rundmarken Trichina spiralis. Systematikken han innførte for m.a. brachiopodar og blekksprut (Cephalopoda) vart òg brukt i lang tid seinare.

Det er likevel for arbeidet med utdøydde dyr Owen gjorde seg mest merka. M.a. var det han som lanserte omgrepet dinosaurus i 1848. Då Charles Darwin kom attende frå reisa si med Beagle, var det Owen som fekk i oppgåve å katalogisera fossilane han hadde funne i Sør-Amerika. Owens oppdagingar av at dette materialet dreidde seg om utdøydde kjempeformer av m.a. nolevande dovendyr, beltedyr og gnagarar var ein viktig del av grunnlaget for Darwins lære om utviklinga. Owen trudde derimot aldri på utviklingslæra sjølv.