Den ediacariske utryddinga
Den ediacariske utryddinga var ei mogeleg masseutrydding som fann stad i slutten av den geologiske perioden ediacara for 542 millionar år sidan. Av spor som indikerer dette er at acritarchar, den edicariske bioaten og kalkproduserande dyr forsvann og at det gjekk ei tid før dei kambriske organismane «erstatta» dei.
Gjennom ediacara er det to hovudgrupper av organismar ein har funne fossil av, den ediacariske bioaten av organismar med blautt ytre, og kalkproduserande organismar med karbonatskjelett.[1] Fordi begge desse forsvann brått samstundes på slutten av ediacara tyder dette på at det hadde ei felles årsak. [2]
Fossil frå tidleg kambrium, like etter ediacara, viser ein brå auke i organismar som grov tunnelar og eit kraftig aukande biologisk mangfald. Denne hendinga vert kalla den kambriske eksplosjonen. Denne «eksplosjonen» skjedde derimot over tid, og det tyder igjen på at desse nye organismane ikkje berre «erstatta» dei tidlegare organismane og førte til at desse vart utrydda, men at organismane oppstod for å fylle inn ledige nisjar som stod tomme etter ei utrydding av den tidlegare faunaen.[3]
Av geokjemiske funn som tyder på ei masseutrydding er eit fall i δ¹³C (karbon-13) på slutten av ediacara, som ein seinare har sett ved fleire masseutryddingar.[4]
Ein har òg funne ein auke av svartskifer frå slutten av ediacara,[5] som tyder på ein global oksygenmangel.[6] Dette kan ha kome av globale endringar i havstraumane.[5][3]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Amthor, Joachim E. (2003). «Extinction of Cloudina and Namacalathus at the Precambrian-Cambrian Boundary in Oman». Geology 31: 431–434. doi:10.1130/0091-7613(2003)031<0431:EOCANA>2.0.CO;2.
- ↑ Marshall, Charles R. (2006). «Explaining The Cambrian "Explosion" Of Animals». Annual Review of Earth and Planetary Sciences 34: 355. doi:10.1146/annurev.earth.33.031504.103001.
- ↑ 3,0 3,1 Wille, M; Nägler, T.F.; Lehmann, B; Schröder, S; Kramers, J.D (June 2008). «Hydrogen sulphide release to surface waters at the Precambrian/Cambrian boundary». Nature 453 (7196): 767–9. Bibcode:2008Natur.453..767W. PMID 18509331. doi:10.1038/nature07072.
- ↑ Zhu; Babcock, L; Peng, S (2006). «Advances in Cambrian stratigraphy and paleontology: Integrating correlation techniques, paleobiology, taphonomy and paleoenvironmental reconstruction». Palaeoworld 15 (3–4): 217. doi:10.1016/j.palwor.2006.10.016.
- ↑ 5,0 5,1 Schroder, S.; Grotzinger, J.P. (2007). «Evidence for anoxia at the Ediacaran-Cambrian boundary: the record of redox-sensitive trace elements and rare earth elements in Oman». Journal of the Geological Society 164 (1): 175–187. doi:10.1144/0016-76492005-022.
- ↑ Fike, D.A.; Grotzinger, J.P.; Pratt, L.M.; Summons, R.E. (2006). «Multi-Stage Ediacaran Ocean Oxidation and Its Impact on Evolutionary Radiation». Geochimica et Cosmochimica Acta 70 (18S): 173. Bibcode:2006GeCAS..70Q.173F. doi:10.1016/j.gca.2006.06.347.
- Denne artikkelen bygger på «End-Ediacaran extinction» frå Wikipedia på engelsk, den 21. august 2008.