staander

Nederlands

2. Een staander in een stal.

Uitspraak

• Geluid:  staander    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstandər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• staan·der

Woordherkomst en -opbouw

• afgeleid van staan met het achtervoegsel -der

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	staander	staanders
verkleinwoord	staandertje	staandertjes

Zelfstandig naamwoord

de staander m

1. verticaal langgerekt voorwerp dat op een ondergrond steunt zodat er iets anders op kan staan of aan kan hangen

   • De vorm van een DNA-molecuul lijkt, zoals iedereen weet, op een wenteltrap of een gedraaide touwladder: de bekende dubbele helix. De staanders van deze structuur zijn gemaakt van een soort suiker dat desoxyribose wordt genoemd, en het geheel van de helix is een nucleïnezuur — vandaar de benaming desoxyribonucleïnezuur.  
   • De grootste kamer in het huis, waar ook nog een sofa stond, maar vooral: een imposant schrijfmeubel in kersenhout, met daarop een enorme onderlegger in groen vilt met zwartlederen rand, allerlei knip-, plak- en schrijfgerief in lederen etuis, alles altijd precies op dezelfde plaats. Net als de grote bureaulamp met groene stoffen kap en staander in geribbeld messing, met een witte bakelieten schakelaar. 

2. (bouwkunde) iets wat een bouwsel stevigheid geeft in de verticale of lengte richting en dan met name drukkrachten kan opvangen

   • Twee oudere, breedgebouwde volkstuinders die zich verhuurden als klusser braken de oude muren af tot er alleen een geraamte van staanders resteerde. Dit skelet werd opnieuw betimmerd met tropisch hardhout (ze spraken van rabathout, omdat de planken voorzien waren van bepaalde groeven en geschulpte randen).  

3. (persoon) iemand die een vaste positie inneemt

   ▸ Een troep volk, vrouwen en mans, vijf stuks, stond stil bijeen op de voorplecht. De Bleeck hield even halt aan de beschoeiing, zijns ondanks getroffen door het vervaarlijke in de armoede van dit onbekende vaartuig. De mans en vrouwen keken honend terug, maar riepen niets naar de opmerkelijke staander op de kade.

Synoniemen

• [2] stut, stutbalk, steunder, schoor, steunbalk

Hyponiemen

• [1] statief, piëdestal

Afgeleide begrippen

• [3] omstaander, alleenstaander, buitenstaander

Vertalingen

    1. iets of iemand die iets of iemand ondersteunt   

Engels: stand (en) standard (en) support (en) column  (en)

Gangbaarheid

• Het woord staander staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "staander" herkend door:

94 %	van de Nederlanders;
96 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.