schaal

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  schaal    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• schaal

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Latijn, in de betekenis van ‘maatstaf voor verhouding’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1864
• In de betekenis van ‘schotel’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1302
• In de betekenis van ‘schil’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1174

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	schaal	schalen
verkleinwoord	schaaltje	schaaltjes

Zelfstandig naamwoord

de schaal v / m

1. voorwerp met open bovenzijde waar men iets kan inleggen

   ▸ Ik zag mijn hoofd als een lege schaal waarin ik elke dag een nieuwe vraag kon plaatsen, om er tijdens het lopen uren onafgebroken over na te denken.

2. buitenkant van een ei of vrucht
3. verhouding van de grootte tussen een model en een echt voorwerp
4. bepaalde ijking op een grafiek, as of eenheid

Hyponiemen

   

10-puntsschaal Amerikaanse hoornschaal Weegschaal aanloopschaal bauméschaal beaufortschaal belastingschaal boterschaal cao-schaal collecteschaal dekschaal dienschaal diepgangsschaal drinkschaal dunschaal eierschaal eischaal fruitschaal gebakschaal geldschaal gewone hoornschaal goudschaal groenteschaal hyparschaal instelschaal intervalschaal kalkschaal kampioensschaal kelvin-schaal klankschaal kristalliseerschaal kweekschaal laboratoriumschaal laboschaal leerlingenschaal loonschaal magnetronschaal meetschaal microschaal nestschaal offerschaal ovale hoornschaal ovenschaal peilschaal petrischaal pleinschaal poolschaal puntenschaal richterschaal rijschaal saladeschaal salarisschaal scherptediepteschaal serveerschaal slaschaal spiegelschaal steenschaal stevige hoornschaal stoelgangschaal subschaal tajineschaal temperatuurschaal terra-sigillataschaal thermometerschaal tijdschaal tijdsschaal toonschaal vraagschaal vruchtenschaal waagschaal waardeschaal weddeschaal weegschaal wereldschaal

Afgeleide begrippen

   

achtschalig blauwgestreepte schaalhoren breedschalig drieschalig dubbelschalig eenschalig fijnschalig gelijkschalig gewone schaalhoren grootschalig kleinschalig negenschalig onderschalig platte schaalhoren ruwe schaalhoren schaal van Richter schaalaanduiding schaalamoebe schaalbijter schaalcollecte schaaldak schaaldeel schaaldier schaaleenheid schaalfactor schaalgrootte schaalhoren schaalmodel schaalniveau schaalprobleem schaalschaats schaalsprong schaalstok schaalverdeling schaalvergroting schaalverkleining schaalverlichting schaalvlies schaalvoordeel schaalvormig schaalvrucht schaalwaarde tienschalig twaalfschalig tweeschalig veelschalig vierschalig vijfschalig zesschalig zevenschalig

Verwante begrippen

• afschalen, inschalen, opschalen

Uitdrukkingen en gezegden

• Gouden appels op zilveren schalen zijn

iets is erg prachtig/goed/verstandig (verwoord)

• Op grote (breede, ruime) schaal

Stoett-1971

Vertalingen

    1. voorwerp waar men iets kan inleggen   

Duits: Schale (de) Engels: platter (en), plate (en)

    2. buitenkant van een ei of vrucht   

Duits: Schale (de) Engels: shell (en)

    3. verhouding van de grootte tussen een model en een echt voorwerp   

Engels: scale (en)

    4. bepaalde ijking op een grafiek, as of eenheid   

Engels: scale (en)

Werkwoord

vervoeging van
schalen

schaal

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schalen
   

   • Ik schaal. 

2. gebiedende wijs van schalen
   

   • Schaal! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schalen
   

   • Schaal je? 

Gangbaarheid

• Het woord schaal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "schaal" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.