laat

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  laat    (hulp, bestand)
• IPA: / lat / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• laat

Woordherkomst en -opbouw

• (bijvoeglijk naamwoord) erfwoord via het Middelnederlandse late van de Germaanse stam lata. Verwant met het Gotische lats, Oudsaksische lat, Oudnoords latr en Latijn lassus. Van Indo-Europees *leh1d-. In de betekenis ‘niet vroeg’ voor het eerst aangetroffen in 1281
• (zelfstandig naamwoord) erfwoord van Middelnederlands laet, late. Vermoedelijk afgeleid van het ww. laten. Uiteindelijk dezelfde wortel in het PIE als het bijvoeglijk naamwoord.

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	laat	later	laatst
verbogen	late	latere	laatste
partitief	laats	laters	-

Bijvoeglijk naamwoord

laat

1. na het moment dat was voorzien

   ▸ Op de kaart stond namelijk dat er over 15 kilometer een meertje (Lake Morena) zou zijn, maar ik liep erg langzaam en het werd al laat.

   ▸ Aan de ene kant wilde ik in de late middag zo snel mogelijk de pas over, maar aan de andere kant zou het de volgende ochtend veel veiliger zijn doordat de sneeuw ’s ochtends vroeg nog bevroren zou zijn, waardoor er minder kans op wegglijden was.

2. (sociologie) (van opgroeiende kinderen) met een langzamere ontwikkeling dan wat normaal is

   • Wanneer is een kind laat met praten? 

Antoniemen

• [1]  vroeg bn 

Hyponiemen

• (intensivering) allerlaatst

Verwante begrippen

• tardief, vergevorderd

Afgeleide begrippen

   

laatantiek laatbeurs laatbloeiend laatbloeier laatglaciaal Laatgotisch laathoeve laathof laatkomer Laatlatijn laatmes laatmiddeleeuws laatmis laattijdig laatvlieger lating

Uitdrukkingen en gezegden

[1]

• Voor de waarheid is het nooit te laat.

• Weten hoe laat het is

Doorzien hoe een bepaalde situatie in elkaar zit (en daaruit voor zichzelf de juiste conclusies trekken)

Overerving en ontlening

• Indonesisch: telat

Vertalingen

    1. na het voorziene ogenblik   

Afrikaans: laat (af) Duits: verspätet (de) Engels: late (en) Fins: myöhässä (fi) Frans: en retard (fr), attardé (fr), retardé (fr), tardif (fr) Italiaans: in ritardo (it), tardivo (it)

Pools: spóźniony (pl) m Russisch: поздний (ru) (pózdnij), запоздалый (ru) (zapozdályj) Sloveens: pozen (sl) m, pozna (sl) v, pozno (sl) o Turks: geç (tr) Vietnamees: trễ (vi), muộn (vi)

    2. 's avonds, 's nachts   

Duits: spät (de) Engels: late (en) Fins: myöhäinen (fi) Frans: tard (fr) IJslands: seint (is) o

Italiaans: tardo (it) Russisch: поздний (ru) (pózdnij) Sloveens: pozen (sl) m, pozna (sl) v, pozno (sl) o Turks: geç (tr) Vietnamees: khuya (vi)

    vertalingen met onbekende categorie (voel u vrij deze bij de juiste categorie te voegen)   

Papiaments: lat

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	laat	laten
verkleinwoord	laatje	laatjes

Zelfstandig naamwoord

de laat m

1. (geschiedenis), (maatschappij) in de middeleeuwen een halfvrije boer [1] die levenslang verplicht was op een bepaalde plaats bepaalde werkzaamheden voor een landheer te verrichten

   • Een laat was oorspronkelijk een cijnsplichtige, behorend bij een bepaald domein. 

Synoniemen

• horige, halfvrije

Afgeleide begrippen

• laatbank, laathoeve

Werkwoord

vervoeging van
laten

laat

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van laten
2. gebiedende wijs van laten

Afgeleide begrippen

• gelaat, laatdunkend, laatkoers, laatprijs

Gangbaarheid

• Het woord laat staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "laat" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.