aandoen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  aandoen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈandun / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• aan·doen

Woordherkomst en -opbouw

• [1-5] samenstelling van  aan vz  en  doen ww 
• [6] samenstelling van  aan bw  en  doen ww 

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
aandoen	deed aan	aangedaan
onregelmatig	volledig

Werkwoord

aandoen

1. overgankelijk (kleren) aantrekken

   • Het jonge kind kreeg een applaus toen het zijn kleren voor het eerst zelf aandeed 

2. overgankelijk (iemand iets) berokkenen

   • De vader wist niet wat hij zijn kinderen aandeed door hen te verlaten. 

   ▸ ‘Hoe kon je mij dit aandoen? ’ zei ze snikkend.

   ▸ Besef je wat hij haar - en Lucy - heeft aangedaan? Hij vermoedde dat er een of ander geheim was, dat er een verband bestond tussen mij en hun huis, en hij was vastbesloten te ontdekken wat dat was.

3. overgankelijk (iets) aantasten
4. overgankelijk (iemand) ontroeren
5. overgankelijk (iemand of iets) bezoeken

   • Op weg van school deden we altijd even de snackbar aan. 
   • Op het nachtkastje naast mijn hotelbed ligt de speellijst met de steden die we gehad hebben en de steden die we de komende weken nog zullen aandoen: New York, NY; Boston, MA; Cleveland, OH; Chicago, IL; Minneapolis, MN; Milwaukee, WI; Houston, TX; Albuquerque, NM; Wichita, KS; Denver, CO; Phoenix, AZ; San Francisco, CA; Seattle, WA; Los Angeles, CA.  

   ▸ Het is de dag voordat de Tour de France de gevreesde helling in de Vogezen aandoet. Liefhebbers klauteren alvast naar adem happend en met knarsende ketting naar boven.

   ▸ Toen de deuren van de basiliek van de stad vanochtend om zes uur opengingen, hadden zich al enige duizenden mensen verzameld. Verwacht wordt dat rond de honderdduizend mensen de kerk zullen aandoen. De organisatoren verwachten zelfs bussen uit Slovenië, Polen en Libanon.

1. overgankelijk lampen ontsteken, kachel aansteken

   • Als we gaan werken aan ons bureau doen we eerst de computer en de lampen aan. 

Afgeleide begrippen

• aandoening, aandoenlijk

Uitdrukkingen en gezegden

• zich iets aandoen

zelfmoord plegen

•  ‘Ik ben zo bang dat jij jezelf iets aandoet,’ ging Denise verder.  

• hij kan zich zelf wel iets aandoen

ergens heel veel spijt van hebben

Vertalingen

Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.

    1. (kleren) aantrekken   

Bulgaars: обличам (bg) Spaans: poner (es), ponerse (es)

    2. (iemand iets) berokkenen   

Bulgaars: надявам (bg) Deens: gøre (da)

Spaans: causar (es), inferir (es), ocasionar (es), producir (es), dar lugar a (es)

    3. (iets) aantasten   

Bulgaars: причинявам (bg) Spaans: afectar (es)

    4. (iemand) ontroeren   

Spaans: conmover (es), enternecer (es)

    5. (iemand of iets) bezoeken   

Spaans: visitar (es)

    6. aansteken, ontsteken   

Spaans: encender (es)

Gangbaarheid

• Het woord aandoen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "aandoen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.