Yurgovuchia
| Yurgovuchia Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Yurgovuchia doellingi | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Yurgovuchia Senter et al., 2012 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Yurgovuchia doellingi | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yurgovuchia is een geslacht van vleesetende theropode dinosauriërs, behorend tot de groep van de Maniraptora, dat tijdens het vroege Krijt leefde in het gebied van het huidige Noord-Amerika. De enige benoemde soort is Yurgovuchia doellingi.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In 2005 ontdekte Donald DeBlieux in de Don's Place vindplaats in Utah, deel van het grotere Doelling's Bowl Bone Bed, het gedeeltelijk skelet van een kleine theropode.
In 2012 werd de typesoort Yurgovuchia doellingi benoemd en beschreven door DeBlieux, Philip Senter, James Kirkland, Scott Masden en Nathalie Toth. De geslachtsnaam is afgeleid van het Ute yurgovuch, "coyote", een verwijzing naar de overeenkomende grootte tussen beide roofdieren. De soortaanduiding eert de geoloog Helmut Doelling, eertijds een medewerker van de Utah Geological Survey, die in 1991 de ontdekking van het Doelling's Bowl Bone Bed mogelijk maakte door kleurenfotokopieën beschikbaar te stellen van zijn indertijd nog niet gepubliceerde nieuwe geologische kaart van Utah.
Het holotype, UMNH VP 20211, is gevonden in een laag van de onderste Yellow Cat Member van de Cedar Mountain Formation, welke laag volgens recente inzichten dateert uit het Barremien, ongeveer honderddertig miljoen jaar oud. Het bestaat uit een fragmentarisch skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: zeven halswervels, twee wervels uit de overgang van de nek en de rug, de wervelboog van een ruggenwervel, zeven staartwervels waarvan er zes een reeks vormen en de bovenkant van een linkerschaambeen. De elementen lagen niet in verband maar los in twee clusters die ongeveer een meter van elkaar verwijderd waren. Omdat er geen dubbele elementen aanwezig waren, werd aangenomen dat ze van een enkel individu afkomstig zijn. Het gaat om een volwassen dier.
Op dezelfde vindplaats is ook een spaakbeen gevonden, specimen UMNH VP 21751, een meter van het holotype verwijderd, en nog eens twee meter verder een rechterschaambeen, specimen UMNH VP 21752. Deze specimina zijn echter niet aan Yurgovuchia toegewezen, omdat ze, aangenomen dat ze beide van eenzelfde maar ander individu dan het holotype afkomstig waren, bij een fylogenetische analyse op een andere plaats in de evolutionaire stamboom terechtkwamen. Dat het inderdaad om een tweede individu gaat, blijkt uit het feit dat het rechterschaambeen maar ongeveer half zo lang is en wat afwijkend van vorm was met een knobbel op de zijkant.
In het beschrijvende artikel is ook nog een vierde specimen beschreven, UMNH VP 20209, bestaande uit een voorste staartwervel en een 458 millimeter lang stuk van de meer achterste staart van een nog onbenoemd lid van de Eudromaeosauria. Hiervan werd aangenomen dat het aan een andere soort dan Yurgovuchia toebehoorde omdat de vondst op een andere vindplaats in Utah gedaan was, Andrew’s Site in Grand County, in een laag van de bovenste Yelow Cat Member die miljoenen jaren jonger is en dateert uit het Aptien.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]
Yurgovuchia is een kleine tweevoetige roofsauriër met een lengte van zo'n twee meter, wat wijst op een gewicht van een vijftien kilogram.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Het wervellichaam van de draaier heeft op iedere zijde een enkele pneumatische opening. De derde halswervel heeft geen schuin afgevlakte voorzijde. De voorste gewrichtsuitsteeksels van de halswervels zijn gebogen. De epipofysen, kleine achterste uitsteeksels, van de halswervels bevinden zich hoger dan de facetten van de achterste gewrichtsuitsteeksels. De overgangswervels tussen nek en rug hebben geen pneumatische openingen, maar wel uitsteeksels aan de onderzijde. De voorzijde van de voorste staartwervels is afgerond. De achterste staartwervels hebben verlengde voorste gewrichtsuitsteeksels, maar die zijn niet langer dan de lengte van een wervellichaam. Het schaambeen heeft geen knobbel op de zijkant.
In de nek heeft de draaier geen afgeschuinde achterkant; de vermoedelijk derde halswervel is amfiplat, met rechte en niet afgeschuinde vlakken. Dit alles suggereert dat de nek van Yurgovuchia tamelijk recht gehouden werd en niet in een sterke S-bocht. Ook de achterste halswervels zijn amfiplat, niet afgeschuind en missen pneumatische openingen.
Van de voorste staartwervels is niet alleen de voorzijde maar ook de achterzijde afgerond, net als bij de verwant Achillobator. De reeks van zes staartwervels is afkomstig uit de overgang tussen de staartbasis en de middenstaart, het gaat wellicht om de zesde tot en met elfde wervel. De voorste gewrichtsuitsteeksels van de eerste staartwervels maken een vrij hoge boog; deze prezygapofysen worden langer bij de meer achterwaarts gelegen wervels, maar bereiken geen extreme lengte.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]De beschrijvers hebben Yurgovuchia in de Dromaeosauridae geplaatst. Een cladistische analyse, waarbij het holotype als een aparte Operational Taxonomic Unit genomen werd en UMNH VP 21751 en UMNH VP 21752 samen als een tweede OTU werden ingevoerd had als resultaat dat Yurgovuchia een lid van de Dromaeosaurinae zou zijn, maar het rechterschaambeen/spaakbeen een lid van de Velociraptorinae. Het effect van het behandelen van alle vondsten als een enkele OTU wordt niet beschreven.
Yurgovuchia viel in de analyse uit in een verder niet fijner in te delen klade met Utahraptor, Achillobator en Dromaeosaurus. De gedeelde eigenschappen van deze groep zouden erop wijzen dat bij meer afgeleide Dromaeosaurinae de staart weer langer werd, het aantal staartwervels toenam en de werveluitsteeksels minder lang werden, het omgekeerde van het proces in de basis van de Dromaeosauridae.
De gevonden positie in de stamboom wordt getoond door dit kladogram.
| Dromaeosauridae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Senter, P., Kirkland, J.I., DeBlieux, D.D., Madsen, S., Toth, N. (2012). New Dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the Evolution of the Dromaeosaurid Tail. PLoS ONE 7 (5): e36790. DOI:10.1371/journal.pone.0036790.