Wikipedia:Uitgelicht
| Overzicht beheerpagina's |
|---|
| Overzicht navigatie |
Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een lezenswaardig artikel uit de Nederlandstalige Wikipedia samengevat onder de noemer uitgelicht. Hiertoe zijn 366 sjablonen beschikbaar. Na een jaar wordt de cyclus automatisch herhaald, voor zover tussentijds geen andere artikelen worden geselecteerd en samengevat. De uitgelichtjes zijn bedoeld om bezoekers via deze manier naar artikelen te laten navigeren.
Op Wikipedia:Uitgelicht/Richtlijnen staat een voorstel voor richtlijnen voor de uit te lichten artikelen. Wijzigingen, zoals het vervangen van artikelen, worden bijgehouden en beoordeeld op Wikiproject/Uitgelicht/Voortgang.
- Het artikel wordt om 00:00 uur 's nachts (MET/MEZT, dus Belgische/Nederlandse tijd) automatisch vervangen.
- Elke maand heeft een eigen subpagina met een overzicht van de uitgelichte artikelen uit die maand. Dit maakt het ook eenvoudig om een artikel van de dag aan te maken en/of te bewerken.
- Hieronder staat een overzicht van alle maanden en van de 10 voorbije en 10 toekomstige artikelen.
| Uitgelicht (maand): | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| januari | februari | maart | april | mei | juni | juli | augustus | september | oktober | november | december | |||||||||||||||
Onder de Berlijnse Muur (Duits: Berliner Mauer) verstaat men de tot 100 meter brede constructie van opeenvolgende obstakels die van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 West-Berlijn geheel omringde. Hiermee was dit deel van de stad geheel gescheiden van Oost-Berlijn en de rest van Oost-Duitsland. De totale grens rond West-Berlijn was een onderdeel van de Duits-Duitse grens en was 167,8 km lang, waarvan 45,1 km werd gevormd door de Berlijnse Muur. De Berlijnse Muur was het bekendste symbool van de Koude Oorlog en de deling van Duitsland. Tijdens vluchtacties bij de Berlijnse Muur zijn minstens 138 mensen om het leven gekomen. (Lees verder) |
|
| Voorbije 10 dagen | Komende 10 dagen |
|---|---|
De Bierkellerputsch of Hitlerputsch was een staatsgreep in de avond/nacht van 8 november op 9 november 1923, waarbij Adolf Hitler, enkele vooraanstaande nazi's en de SA, samen met generaal Erich Ludendorff van de Conservatieve Nationalisten, in München de macht probeerden te grijpen, om zo vanuit München de in Berlijn zetelende regering van de Duitse Weimarrepubliek omver te werpen. Hitler en de zijnen kregen echter niet voldoende steun en de poging werd uiteindelijk door politie en leger uiteen geschoten. Vier politieagenten en zestien deelnemers kwamen om bij deze gebeurtenis, die aanving in de Bürgerbräukeller; vandaar de naam Bierkellerputsch. (Lees verder) |
Wetenschap is zowel de systematisch verkregen, geordende en verifieerbare menselijke kennis, het daarmee verbonden proces van kennisverwerving als de gemeenschap waarin deze kennis wordt vergaard. Deze gemeenschap heeft haar eigen wetenschappelijke methodes en conventies om tot hypotheses, wetmatigheden, theorieën en systemen te komen. Wetenschap en technologie zijn belangrijke elementen van de moderne geïndustrialiseerde samenleving. Er wordt onderscheid gemaakt tussen fundamentele wetenschap en toegepaste wetenschap die gericht is op toepassing van kennis en beïnvloeding van de werkelijkheid. Er zijn combinaties mogelijk van fundamentele en toegepaste wetenschap. (Lees verder) |
Lise Meitner (Wenen, 7 november 1878 – Cambridge, 27 oktober 1968) was een Oostenrijks-Zweeds natuurkundige die belangrijk werk heeft verricht op het gebied van radioactiviteit en kernfysica. Ze wordt vaak genoemd als een van de schrijnende voorbeelden van een vrouw van wie de wetenschappelijke prestaties over het hoofd gezien werden voor een Nobelprijs. Meitner werkte samen met Otto Hahn en zijn assistent Fritz Strassmann, die op 17 december 1938, een paar maanden na Meitners vlucht uit Duitsland, de kernsplijting ontdekten. In januari 1939 leverde Meitner samen met Otto Frisch de eerste natuurkundige theoretische verklaring van de kernsplijting. Haar collega Otto Hahn kreeg in 1944 de Nobelprijs voor Scheikunde voor hun ontdekking. Het element meitnerium is naar Meitner vernoemd. (Lees verder) |
Het sint-maartensfeest wordt op 11 november, of soms de avond ervoor, gevierd in sommige streken van België, Nederland, Noord-Frankrijk, sommige Duitstalige gebieden, Hongarije en op Sint Maarten. Het is de naamdag van Martinus van Tours en wordt ook wel Sint-Martinus, Sinter Merte of Sinte-Mette genoemd. De invulling die aan dit feest gegeven wordt verschilt van streek tot streek. Over de ontstaansgeschiedenis van het feest wordt veel gespeculeerd. Vaak wordt verondersteld dat het feest teruggrijpt op een Germaans winterfeest, maar ook een zuiver kerkelijke oorsprong is mogelijk. Wel duidelijk is dat de ontwikkeling tot een algemeen, door alle gezindten gevierd, volksfeest tamelijk recent is. (Lees verder) |
Julia Agrippina minor (6 november 15, Oppidum Ubiorum – 19-23 maart 59, Campanië), vanaf 50 Julia Augusta Agrippina genoemd (PIR2 I 641), beter bekend als Agrippina de Jongere of Agrippina minor, was een prominent lid van de Julisch-Claudische dynastie: ze was achtereenvolgens zus (van Caligula), echtgenote (van Claudius I) én moeder (van Nero) van de princeps, de keizer van het Romeinse Rijk. Agrippina minor nam ook actief deel aan de dynastieke politiek en zou daarenboven politiek advies geven aan haar echtgenoot Claudius en haar zoon Nero. (Lees verder) |
Het pekdruppelexperiment is een langetermijnexperiment dat het vloeien van een stuk pek meet over vele jaren. Professor Thomas Parnell van de Universiteit van Queensland in Brisbane (Australië) startte in 1927 een experiment met pek, waarmee hij wilde aantonen dat sommige vaste stoffen bij nadere beschouwing vloeistoffen blijken te zijn. Zijn experiment loopt tot heden nog steeds en is opgenomen in het Guinness Book of Records als het langstlopende experiment ter wereld. (Lees verder) |
Michel Foucault (Poitiers, 15 oktober 1926 – Parijs, 25 juni 1984) was een Frans filosoof, bekend vanwege zijn politiek activisme in de jaren 70 en 80 en zijn analyses in de politieke filosofie via begrippen als disciplinemaatschappij, biopolitiek en biomacht. Men plaatst hem in de continentale filosofie, het structuralisme en poststructuralisme, hoewel hij de termen niet met zichzelf associeerde. Foucaults colleges trokken overvolle zalen. Hij zou dit doen tot hij in 1984 aan een aids-gerelateerde ziekte overleed. (Lees verder) |
De Citroën DS is een beroemd automodel van het Franse merk Citroën. In het Frans spreekt men de naam uit als "déesse", wat godin betekent. Hiervan is ook de troetelnaam "godin van de weg" afgeleid. De DS werd op 6 oktober 1955 gepresenteerd op de autosalon van Parijs en sloeg in als een bom ("La Bombe Citroën"). De auto had verschillende eigenschappen en toegepaste technieken die tot dan toe nog niet in één auto waren gecombineerd. Op de eerste dag werden 12.000 orders voor de nieuwe auto geplaatst, een aantal dat de fabriek voor grote productieproblemen plaatste. Pas in de loop van 1956 kon men feitelijk beginnen met afleveren. In de tussentijd waren al heel wat bestellingen geannuleerd. (Lees verder) |
Eise Jeltes Eisinga (Dronrijp, 21 februari 1744 – Franeker, 27 augustus 1828) was een Fries amateur-astronoom, patriot en bouwer van wat later het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium is gaan heten. Als vertegenwoordiger van de Verlichting in Nederland is Eisinga opgenomen in de Canon van Friesland en de Canon van Nederland. Het planetarium werd in 2023 toegevoegd aan de UNESCO werelderfgoedlijst. (Lees verder) |
Hugo Maurice Julien Claus (Brugge, 5 april 1929 – Antwerpen, 19 maart 2008) was een Vlaams dichter, schrijver, kunstschilder en filmmaker. Hij was de meest bekroonde auteur uit het Nederlandse taalgebied. In de loop van zijn lange carrière schreef Claus duizenden gedichten, tientallen toneelstukken en diverse romans, waarvan de bekendste zijn meesterwerk Het verdriet van België uit 1983 is. (Lees verder) |
De Mongoolse invasies van Japan zijn twee grote militaire invasies uit respectievelijk 1274 en 1281, waarbij de Mongolen onder leiding van Koeblai Khan Japan probeerden te veroveren. Hoewel ze hier beide keren niet in slaagden, zijn de invasies wel van historisch belang. De uitbreiding van het Mongoolse Rijk kwam hiermee aan haar einde en de Japanse overwinning vormt een mijlpaal in de geschiedenis van Japan. Die overwinning was deels toe te schrijven aan het feit dat de Mongolen te kampen kregen met een paar natuurrampen. (Lees verder) |
Het One World Trade Center in New York is met zijn hoogte van 541 meter het hoogste gebouw van het Amerikaanse continent. Het in Lower Manhattan gesitueerde kantoorgebouw maakt deel uit van het World Trade Center-complex en bevindt zich op de plaats waar zich tot 2001 onder meer de Twin Towers bevonden, die bij de aanslagen op 11 september geheel werden verwoest. De bouw van het One World Trade Center startte op 27 april 2006 en de opening vond plaats op 3 november 2014 met het intrekken van de grootste huurder, uitgever Condé Nast. Het gebouw is ontwikkeld door de Port Authority of New York and New Jersey en wordt beheerd door The Durst Organization. (Lees verder) |
Hongkong is een zuidelijke speciale bestuurlijke regio van de Volksrepubliek China. Het bestaat uit het gelijknamige eiland ten oosten van de Parelrivier, het schiereiland Kowloon en de New Territories. De New Territories bestaan uit het gebied ten noorden van Kowloon grenzend aan het vasteland van China en verder uit 235 eilanden, waarvan het merendeel niet bewoond is. Het eiland Lantau is het grootste eiland, gevolgd door het eiland Hongkong. (Lees verder) |
Vleesetende of carnivore planten zijn planten die naast voedingsstoffen uit de grond ook kleine dieren (meestal insecten of spinnen) vangen en verteren. Vleesetende planten hebben uiteenlopende manieren ontwikkeld om een prooi te lokken en vast te houden. Het verteringsproces is meestal traag en de opgeloste voedingsstoffen worden door de plant opgenomen. Men vindt carnivore planten veelal in gebieden met een stikstofarme bodem. De planten komen overal ter wereld voor, maar zijn tegenwoordig zeldzaam geworden door verminderde leefomgevingen zoals moerassen en vennen. (Lees verder) |
Kweekvlees is vlees dat in een laboratorium gekweekt wordt uit stamcellen van dieren. Kweekvlees wordt geproduceerd met behulp van weefselmanipulatietechnieken die zijn ontwikkeld in de regeneratieve geneeskunde. Kweekvlees heeft het potentieel om de milieueffecten van de vleesproductie, het dierenwelzijn, de voedselveiligheid en de menselijke gezondheid aan te pakken, naast mogelijke klimaatmitigatie. (Lees verder) |
Joost van den Vondel (Keulen, 17 november 1587 – Amsterdam, 5 februari 1679) was een Nederlandse dichter en toneelschrijver wiens productie vele genres omvat, waaronder gelegenheidspoëzie, emblematiek, satires, hekeldichten, lofdichten en heldenepiek. Vondel geldt als de belangrijkste Nederlandse vertegenwoordiger van de barok. Vondels grootste betekenis ligt in zijn treurspelen, waarvan Gijsbrecht van Aemstel (1637) en Lucifer (1654) de bekendste zijn. Ook enkele van zijn kortere gedichten hebben blijvende bekendheid verworven, zoals 'Kinder-lyck', over de dood van zijn zoontje Constantijn, met de slotzin 'Eeuwigh gaat voor oogenblick'. (Lees verder) |
Op 31 oktober 1517 publiceerde Luther 95 stellingen als reactie op de aflaatverkoop door de Rooms-Katholieke Kerk. Dit leidde tot de Reformatie en deze datum wordt daarom gezien als de oorsprong van het protestantisme. Onder anderen de bewoonsters van het vrouwenklooster te Nimbschen hoorden hierover. Dat was voor Katharina von Bora, de latere vrouw van Luther, aanleiding om uit het klooster te vluchten. (Lees verder) |
Nanotechnologie is de techniek die het mogelijk maakt om te werken met deeltjes in de orde van grootte van een nanometer, één miljardste meter. Dit is een schaal van grootte net boven die van atomen en moleculen. De term werd bekend door de publicatie van Eric Drexlers boek The Engines of Creation: The coming era of nanotechnology uit 1986. Het basisidee achter nanotechnologie is dat het mogelijk moet zijn, als de chemische samenstelling en het driedimensionale bouwplan van een stof bekend is, deze stof te maken door de juiste bouwstenen op de goede plaats samen te voegen. (Lees verder) |
Hommels (Bombus) zijn een geslacht van sociale insecten die behoren tot de familie bijen (Apidae). Er zijn wereldwijd ongeveer 250 soorten hommels bekend, verspreid over vrijwel alle continenten. In België en Nederland komen ongeveer dertig verschillende soorten voor, waarvan enkele zeldzaam zijn. De meeste hommels leven in kolonies met een enkele koningin. Het ronde lichaam is bedekt met een zachte vacht van setae, wat hen een donzig uiterlijk geeft. Hommels zijn belangrijke bestuivers voor de landbouw, maar hun soortenaantal neemt in Europa, Noord-Amerika en Azië sterk af (Lees verder) |
Archeologie is de wetenschap die overblijfselen van oude culturen bestudeert, teneinde het verleden te reconstrueren en te duiden. Dergelijke overblijfselen, in het bijzonder door de mens vervaardigde gebruiksvoorwerpen (artefacten), worden bij opgravingen gevonden. Het wetenschappelijk onderzoek behelst die overblijfselen en de context waarin zij worden aangetroffen. (Lees verder) |
.jpg)
,_lecturing_at_Catholic_University,_Washington,_D.C.,_1946.jpg)
_02.jpg)
.jpg)
.jpg)
Alle dagen
| januari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| februari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 |
| maart | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| april | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| mei | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| juni | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| juli | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| augustus | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| september | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| oktober | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| november | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| december | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |