Op Wikipedia staan honderden ridderorden, maar ook andere onderscheidingen, beschreven.
Wikipedia is daarmee de meest volledige bron op het internet. Voor het werk van de specialisten en verzamelaars bevatten de pagina's ook linken naar die websites die nog dieper en meer in detail ingaan op de onderscheidingen, hun dragers en de juweliers die de sieraden, kleinoden of kruisen hebben vervaardigd. De ridderorden zijn een spiegel van de geschiedenis: zij werden door de dynastieën ingesteld en gingen vaak met het vorstenhuis ten onder. De gebruiken van de orden zijn een waardevolle bron van sociale geschiedenis, en het decoratiebeleid van de landen laat de sociale en maatschappelijke ontwikkelingen van de orden zien.
Ridderorden zijn onderscheidingen, maar niet iedere onderscheiding is ook een ridderorde. Dat wordt op de Engelstalige Wikipedia niet onderkend: door de categorie "Award" te gebruiken worden prijzen als "Banketbakker van het Jaar" met de ridderorden en onderscheidingen van de staten daar op één hoop gegooid. De Nederlandstalige Wikipedia maakt onderscheid tussen
ridderorde (organisatie) en ridderorde (onderscheiding). Soms is dat onderscheid moeilijk te maken.
Ooit was een ridderorde een militaire organisatie, maar al snel kwamen daarbij ook religieuze taken en het beschermen van zieken, pelgrims en armen. De Spaanse en Portugese militaire orden hebben dat karakter eeuwenlang bewaard: de ridders waren monniken die afwisselend in de kloosters en huizen van de orde leefden en tegen de Moren op veldtocht gingen.
De ridderorden zijn in sommige gevallen nog broederschappen van edelen zoals de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht, in andere gevallen zijn zij hoforden, gezelschappen van hovelingen zoals bij de Orde van de Kousenband nog het geval is. De Militaire Orde van Maria Theresia was de eerste moderne orde met meerdere graden; de grote keizerin beloonde met haar kruisjes en kruisen moed op het slagveld en overwinningen in de strijd tegen haar vele vijanden. De orde werd alleen aan edellieden toegekend; was men nog geen edelman, dan verleende het bezit van deze onderscheiding persoonlijke en erfelijke adeldom. Met de Franse Revolutie kwam de eerste min of meer democratische orde; het Franse Legioen van Eer. Men behoefde niet van adel te zijn om het Legioen van Eer te mogen dragen: het werd ook aan burgers zoals fabrikanten verleend, wat eerder ondenkbaar zou zijn geweest.
Ridderorden op Wikipedia
Dit portaal geeft toegang tot de artikelen in de categorie ridderorden. Er zijn ridderorden, onderscheidingeneretekens en medailles. Tussen deze begrippen maakt men in de faleristiek, de hulpwetenschap die onderscheidingen beschrijft, onderscheid. Het is ondoenlijk om alle medailles te beschrijven; de meeste landen kennen een paar ridderorden en soms honderden medailles. Duitsland is een goed voorbeeld met ongeveer 200 ridderorden en 4064 verschillende onderscheidingen in de catalogus van Nimmergut.
De ridderorden en onderscheidingen zijn op Wikipedia onder verschillende categorieën te vinden. De meest gebruikte categorie is "Ridderorde naar land", maar de orden kunnen ook als huisorden en damesorden worden ingedeeld. Ook "socialistische orde" is een bruikbare en interessante categorie. Vaak hebben de orden kenmerken van meerdere typen orde, anderen zijn in de loop der eeuwen van karakter veranderd. De term "militaire orde" is niet goed bruikbaar: niet iedere orde die het woord "militair" in de naam draagt is uitsluitend voor militairen bestemd.
Een interessante categorie is die der "pseudo-orden".
Die Orde van Malta is een wereld op zich: de faam en de veronderstelde invloed van dit gesloten bolwerk van de streng katholieke Europese adel – sinds kort is ook de katholieke burgerij welkom – zijn zo groot dat er overal pseudo-orden van Malta opdoken en opduiken. De Prins-Grootmeester heeft er veel mee te stellen...
Er zijn ook gezelschappen die het aangenaam vinden om als ridderorde door het leven te gaan. Dat geeft structuur aan de charitatieve activiteiten en het verenigt zo het nuttige met het aangename. De Orde van Sint-Lazarus is een voorbeeld van een serieus liefdadig "ridderlijk" gezelschap met een schimmig verleden. De Ridders van Sint-Lazarus willen de traditie van de in de Franse Revolutie ondergegane ridderorde continueren en leggen zich toe op de zorg voor leprozen. Ook de Britse Orde van Sint-Jan, nu zeer notabel en beschermd door de koningin, was ooit een pseudo-orde. Nu heeft deze orde overal in de wereld ambulances en ziekenhuizen.
De wereld van de dynastieke orden, bezit van de hoofden van de na 1815 regerende Duitse, Franse, Italiaanse, Russische, Oost-Europese, Griekse, Vietnamese, Braziliaanse en Portugese vorstenhuizen, zijn een interessante wereld op zich.
De orden zijn geografisch ingedeeld volgens het model "Ridderorde in Duitsland", "Ridderorde in Zweden" et cetera. Niet elke ridderorde is immers een orde ván een land en binnen een gebied als Duitsland hebben een honderdtal orden in tientallen staten en staatjes gefloreerd. Er zijn ridderorden die in een bepaald land worden gedragen maar geen onderscheidingen van de staat zijn. De orden van de Britse koningen werden overal in de wereld verleend en zij spelen nog steeds een rol in tal van staten van het Gemenebest. Ook daar is de term "Ridderorde in Nieuw-Zeeland" van toepassing, de Britse "Order of Merit" wordt daar ook nu nog toegekend, ook al heeft Nieuw-Zeeland sinds kort eigen orden van verdienste.
Wikipedia geeft bijzondere aandacht aan Nederlandse verzetshelden, dragers van het Verzetskruis en Ridders in de Militaire Willems-Orde.
Een baton is een langwerpig stukje materiaal dat met de stof van een onderscheiding of ridderorde overtrokken is en op een uniform wordt gedragen om het bezit van een onderscheiding aan te duiden.
Tot in de 18e eeuw werden ridderorden dagelijks gedragen, men droeg dus de kruisen van de orde aan hun linten " en sautoir" om de hals, aan een lintje in het knoopsgat of aan een grootlint over de schouder op de heup.
In de napoleontische tijd ziet men de herenkleding soberder worden, de heren droegen nu, in uniform of op hun geklede jas ook wel een klein lint of een rozet in de kleur van de onderscheiding. Daaruit is het gebruik ontstaan om batons te dragen.
De oudste tekeningen van onderscheidingen hebben een zwarte achtergrond. Dat is niet conform de gewoonte op Wikipedia. Ze moeten worden vervangen door afbeeldingen met een witte achtergrond. Er zijn ook foto's met een rode of grijze achtergrond.
De Nederlandse onderscheidingen zijn bijna alle beschreven; er ontbreken nog een paar eretekens voor de schutterijen en de vrijwilligers van 1830 om Wikipedia volledig te maken.
België blijft ver achter bij Nederland waar het om het beschrijven van de eretekens van dat land gaat.
Ook al zijn er meer dan 2000 ridderorden beschreven, er is nog veel te doen! De orden van de bevrijde landen achter het vroegere IJzeren Gordijn zijn nog niet allemaal beschreven, in West-Europa zijn de tientallen Spaanse ridderorden nog niet compleet. De vele orden van Noord-Korea zijn ook nog niet in detail beschreven.
Zo nu en dan verklaart een land zich onafhankelijk. Dat betekent vrijwel steeds dat er ook nieuwe ridderorden worden ingesteld.
Contacten met verzamelaars die afbeeldingen van hun orden ter beschikking stellen, zouden ook welkom zijn.
