Opperste Sovjet van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken

Politiek in de Sovjet-Unie
Politiek van de Sovjet-Unie Presidium Opperste Sovjet Voorzitter (lijst) • Premier Congres van Volksafgevaardigden • Opperste Sovjet Raad van de Unie • Raad van de Nationaliteiten Politieke partij Bestuurlijke indeling Republieken CPSU Secretaris-generaal (lijst) Perestrojka & Glasnost

De Opperste Sovjet van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (Russisch: Верховный Совет Союза Советских Социалистических Республик; Verchovny Sovjet Sojoeza Sotsialistitsjeskich Respublik) was van 1936 tot 1991 de hoogste wetgevende macht van de Sovjet-Unie (in Rusland tot 1993) en de enige institutie die amendementsvoorstellen op de grondwet mocht goedkeuren. Van 1989 tot 1991 was ze echter puur een rubberstempelinstituut, die alle voorstellen zonder inhoudelijke discussie goedkeurde. Van 1917 tot 1936 en van 1989 tot 1991 regeerde het Congres der Sovjets in plaats van de Opperste Sovjet.

Organisatie

De Opperste Sovjet was het hoogste staatsorgaan van de Sovjetstaat en bestond uit twee kamers met gelijke macht:

• de Raad van de Unie (via eenheidslijsten verkozen, één afgevaardigde per 300.000 inwoners)
• de Raad van de Nationaliteiten

De Opperste Sovjet werd door de bevolking voor een periode van vijf jaar gekozen.

Taken

Het kwam tweemaal per jaar bijeen om mensen te benoemen in verschillende commissies, zoals de ministerraad dat het hoogste uitvoerende en bestuurlijke orgaan was. Het lichaam was ook hooggerechtshof en benoemde de procureur-generaal van de Sovjet-Unie.

Tussen de zittingen van de Opperste Sovjet in, nam het Presidium van de Opperste Sovjet het dagelijks bestuur waar. Het Presidium werd gekozen door de leden van de Opperste Sovjet. De voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet was het staatshoofd van de Sovjet-Unie. De voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet bezat geen werkelijke macht, deze was weggelegd voor de secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU).

Later combineerden enkele Sovjetleiders het secretaris-generaalschap met dat van voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet, zoals Leonid Brezjnev (1964, 1977-1982), Joeri Andropov (1983-1984), Konstantin Tsjernenko (1984-1985) en Michail Gorbatsjov (1988-1989). In 1989 werd het Presidium van de Opperste Sovjet afgeschaft en sindsdien kwam de Opperste Sovjet vaker bijeen. Op 25 maart 1989 werd Mikhail Gorbatsjov - tot dan toe voorzitter van het Presidium - tot voorzitter van de Opperste Sovjet gekozen en een jaar later, op 15 maart 1990, werd hij tot president van de Sovjet-Unie gekozen.

Unierepublieken

Ook de wetgevende organen van de unierepublieken van de Sovjet-Unie werden opperste sovjet genoemd.

Wapen	Sovjetrepubliek	Opperste Sovjet	Opgericht	Opgeheven	Opvolger
	Russische SFSR	Opperste Sovjet van de Russische SFSR Верховный Совет РСФСР	1938	1991	Opperste Sovjet van de Russische Federatie (1991-1993) Federatieve Vergadering van Rusland (1993-heden)
	Oekraïense SSR	Opperste Sovjet van de Oekraïense SSR (1996-heden) Верховный Совет Украинской ССР Верховна Рада Української РСР	1937	1996	Verchovna Rada (1996-heden)
	Wit-Russische SSR	Opperste Sovjet van de Wit-Russische SSR Верховный Совет Белорусской ССР Вярхоўны Савет Беларускай ССР	1938	1994	Hoge Raad (1994-96) National Vergadering van Wit-Rusland (1996-heden)
	Oezbeekse SSR	Opperste Sovjet van de Oezbeekse SSR Верховный Совет Узбекской ССР Ўзбекистон ССР Олий Совети	1938	1992	Hoge Raad (1992-1995) Oliy Majlis (1995-heden)
	Kazachse SSR	Opperste Sovjet van de Kazachse SSR Верховный Совет Казахской ССР Қазақ ССР Жоғарғы Советі	1937	1993	Hoge Raad (1993-1995) Parlement van Kazachstan (1996-heden)
	Georgische SSR	Opperste Sovjet van de Georgische SSR Верховный Совет Грузинской ССР საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭო	1938	1992	Staatsraad (1992-1995) Parlement van Georgië (1995-heden)
	Azerbeidzjaanse SSR	Opperste Sovjet van de Azerbeidzjaanse SSR Верховный Совет Азербайджа́нской ССР Азәрбаjҹан ССР Али Совети	1938	1995	Nationale Vergadering van Azerbeidzjan (1995-heden)
	Litouwse SSR	Opperste Sovjet van de Litouwse SSR Верховный Совет Литовской ССР Lietuvos TSR Aukščiausioji Taryba	1940	1990	Hoge Raad (1990-1992) Seimas (1992-heden)
	Moldavische SSR	Opperste Sovjet van de Moldavische SSR Верховный Совет Молдавской ССР Совиетул Супрем ал РСС Молдовеняскэ (Moldovan) Sovietul Suprem al RSS Moldovenească (Romanian)	1941	1993	Parlement van Moldavië (1993-heden)
	Letse SSR	Opperste Sovjet van de Letse SSR Верховный Совет Латвийской ССР Latvijas PSR Augstākā Padome	1940	1990	Hoge Raad (1990-1993) Saeima (1993-heden)
	Kirgizische SSR	Opperste Sovjet van de Kirgizische SSR Верховный Совет Киргизской ССР Кыргыз ССР Жогорку Совети	1938	1994	Hoge Raad van Kirgizië (1994-heden)
	Tadzjiekse SSR	Opperste Sovjet van de Tadzjiekse SSR Верховный Совет Таджикской ССР Совети Олӣ РСС Тоҷикистон	1937	1994	Hoge Raad van Tadzjikistan (1994-heden)
	Armeense SSR	Opperste Sovjet van de Armeense SSR Верховный Совет Армянской ССР Հայկական ՍՍՀ Գերագույն Խորհուրդ	1938	1995	Nationale Vergadering van Armenië (1995-heden)
	Turkmeense SSR	Opperste Sovjet van de Turkmeense SSR Верховный Совет Туркменской ССР Түркменистан ССР Ёкары Советы	1938	1992	Vergadering van Turkmenistan (1992-2021) Nationale Raad van Turkmenistan (2021-heden)
	Estische SSR	Opperste Sovjet van de Estische SSR Верховный Совет Эстонской ССР Eesti NSV Ülemnõukogu	1940	1992	Riigikogu (1992-heden)
	Karelo-Finse SSR	Opperste Sovjet van de Karelo-Finse SSR Верховный Совет Карело-Финской ССР	1940	1956	Opperste Sovjet van de Karelische ASSR (1956-1990) Hoge Raad (1990-1994) Wetgevende Vergadering (1994-heden)
Bron: Staatsorganen USSR

Autonome republieken

De Autonome socialistische sovjetrepublieken van de USSR kenden net als de unierepublieken een Opperste Sovjet.

Trivia

Voor de formatie van de Sovjet-Unie stond de Opperste Sovjet in Rusland bekend als Heel-Russisch Centraal Uitvoerend Comité (Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет of ВЦИК; VTsIK), waarvan de volledige naam op een bepaald moment luidde; Heel-Russisch Centraal Uitvoerend Comité van Arbeiders-, Boeren-, Rode Leger- en Kozakkenafgevaardigden (Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет Советов рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов).

Zie ook

• Grondwet van de Sovjet-Unie 1936

Bronnen, noten en/of referenties