Langzaam pulserende B-type ster
Een langzaam pulserende B-type ster (SPB), welke voorheen bekend was als 53 Persei variabele ster, is een type veranderlijke ster. Zoals de naam reeds doet vermoeden zijn het sterren uit de hoofdreeks, met de spectraalklasse type-B hoofdreeksster (type B2 tot B9, 3 tot 9 keer zwaarder dan de zon) die pulseren met een periode van ongeveer een halve dag tot 5 dagen. Echter vertonen de meeste van deze sterren meerdere perioden, zowel in hun uitstraling van zichtbaar licht als in hun spectraallijnen. De variaties in magnitude zijn over het algemeen kleiner dan 0.1 magnitude, waardoor het met het blote oog erg moeilijk is hun variabele karakter te ontdekken. Deze variatie neemt toe al naargelang de golflengte afneemt, en zijn dus in UV-straling veel variabeler dan in zichtbaar licht. Deze veranderingen zijn niet radiaal; dat wil zeggen, de verandering zijn niet in het volume van de ster, maar in de vorm. Verschillende gedeelten van de ster krimpen in en zetten gelijktijdig uit.
Deze stertypen zijn ontdekt als groep zijnde door de astronomen Christoffel Waelkens en Fredy Rufener in 1985 tijdens hun onderzoek naar variabiliteit in hete blauwe sterren[1]. Vooruitgang in de fotometrie maakte het detecteren van variaties in magnitude makkelijker en hun bevindingen waren dat een hoog percentage van hete sterren intrinsiek veranderlijk zijn. Zij refereerden naar deze groep als 53 Persei, naar hun prototype. Tegen 1993 hadden ze er 10 gevonden, alhoewel Waelkens niet zeker was of het prototype eigenlijk wel tot deze groep behoorde, en adviseerde om de groep langzaam pulserende B-type sterren te noemen, een term die niet veel te vinden is.
Een vergelijkbare groep zijn de Beta Cephei-veranderlijken, die een andere pulsatie vertonen dan de SPB sterren. In 2007 zijn 51 SPB sterren geïdentificeerd en 65 kandidaten ontdekt. Zes sterren, namelijk Algenib, Iota Herculis, 53 Piscium, Nu Eridani, V354 Persei en 53 Arietis vertonen zowel SPB als Beta Cephei eigenschappen. Andere voorbeelden van traag pulserende B-type sterren zijn V539 Arae en Gamma Muscae.
Lijst
[bewerken | brontekst bewerken]Onderstaande tabel geeft langzaam pulserende B-type sterren weer die interessant zijn voor zowel amateur als professionele astronomie. De magnitudes betreffen de visuele magnitudes.
| Ster |
Gemiddelde magnitude |
Spectraalklasse type |
Periode (in dagen) |
Afstand (in parsec) |
|---|---|---|---|---|
| Gamma Pegasi | 2.84 | B2IV | 113 | |
| Zeta Pegasi | 3.41 | B8V | 0.96 | 63 |
| Omicron Velorum | 3.63 | B3IV | 2.80 | 151 |
| Iota Herculis | 3.80 | B3IV | 3.49 | 139 |
| Gamma Muscae | 3.88 | B3V | 2.73 | 100 |
| Tau Herculis | 3.90 | B5IV | 1.25 | 94 |
| Nu Eridani | 3.92 | B2III | 207 | |
| Mu Eridani | 4.00 | B5IV | 160 | |
| Rho Lupi | 4.05 | B5V | 0.45 | 97 |
| HD 105382 | 4.47 | B6IIIe | 1.30 | 134 |
| Tau8 Eridani | 4.63 | B5V | 0.86 | 116 |
| Nu Pavonis | 4.64 | B7III | 0.86 | 135 |
| HY Velorum | 4.82 | B3IV | 1.55 | 148 |
| HD 131120 | 5.01 | B7IIIp | 1.57 | 151 |
| HR 5780] | 5.17 | B5V | 1.26 | 122 |
| 3 Vulpeculae | 5.19 | B6III | 1.26 | 120 |
| 12 Lacertae | 5.23 | B2III | 411 | |
| WZ Columbae | 5.29 | B9.5V | 1.38 | 131 |
| V575 Persei | 5.30 | B5V | 166 | |
| Xi Octantis | 5.31 | B6V | 1.77 | 151 |
| 40 Tauri | 5.33 | B5V | 1.53 | 196 |
| 25 Serpentis | 5.39 | B8III | 0.87 | 188 |
| GU Eridani | 5.43 | B5IV | 1.87 | 200 |
| HR 3600 | 5.54 | B5V | 132 | |
| KL Velorum | 5.56 | B8 | 2.91 | 212 |
| HD 1976 | 5.58 | B5IV | 1.06 | 307 |
| V450 Carinae | 5.64 | B9III+B8V | 1.65 | 151 |
| EO Leonis | 5.66 | B2V | 2.78 | 289 |
| V539 Arae | 5.71 | B2/B3Vnn | 303 | |
| HD 128207 | 5.73 | B8V | 0.48 | 147 |
| HD 27563 | 5.84 | B5III | 3.80 | 242 |
| 26 Canis Majoris | 5.90 | B2IV/V | 2.73 | 257 |
| 16 Monocerotis | 5.92 | B3V | 1.94 | 263 |
| V335 Velorum | 5.93 | B.25III | 3.76 | 704 |
| V869 Centauri | 5.96 | B9IV | 1.46 | 251 |
| V363 Puppis | 5.97 | B2.5V+B9V | 0.70 | 278 |
| V433 Aurigae | 5.99 | B2IV-V | 4.64 | 325 |
| V1141 Tauri | 6.00 | B8IV-V | 0.62 | 170 |
| HD 206540 | 6.05 | B5IV | 1.39 | 215 |
| HR 1397 | 6.07 | B6IV | 1.26 | 198 |
| V576 Persei | 6.09 | B7V | 0.84 | 159 |
| V2100 Cygni | 6.11 | B5III | 2.61 | 239 |
| HR 2517 | 6.15 | B2.5III | 2.56 | 2500 |
| V492 Carinae | 6.18 | B3V | 1.06 | 370 |
| HR 1328 | 6.20 | B9V | 0.38 | 121 |
| V4199 Sagittarii | 6.26 | B5III | 1.24 | 240 |
| HR 3562 | 6.26 | B3IV | 370 | |
| V4198 Sagittarii | 6.28 | B8V | 1.19 | 186 |
| V377 Lacertae | 6.32 | B7III | 2.62 | 305 |
| DY Chamaeleontis | 6.32 | B8IV | 0.97 | 236 |
| HR 2680 | 6.33 | B3V | 258 | |
| V473 Carinae | 6.35 | B5V | 0.95 | 218 |
| V405 Lacertae | 6.37 | B5V | 1.02 | 170 |
| HD 34798 | 6.39 | B5Vs | 1.28 | 263 |
| HD 176582 | 6.40 | B5V | 1.58 | 292 |
| V1377 Orionis | 6.41 | B3III | 1.01 | 476 |
| HR 8768 | 6.42 | B2V | 3.25 | 326 |
| GY Eridani | 6.42 | B3V | 1.33 | 220 |
| QZ Velorum | 6.49 | B1IIIn | 1.03 | 813 |
| V550 Lyrae | 6.49 | B3V | 1.69 | 379 |
| HD 208727 | 6.50 | B8V | 0.32 | 330 |
| HD 43317 | 6.61 | B3IV | 369 | |
| 23 Sextantis | 6.64 | B3.2IV | 769 | |
| HD 33331 | 6.90 | B5III | 1.15 | 296 |
| HD 163868 | 7.36 | B5Ve | 588 | |
| HD 163899 | 8.30 | B2Ib/II | 23.20 | |
| HD 50209 | 8.36 | B9Ve | 0.67 | 694 |
Bron
[bewerken | brontekst bewerken]- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Slowly pulsating B-type star op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.