Kabelspoorweg

Verenigd Koninkrijk: kabelspoorweg in Bridgnorth (Engeland)

Een kabelspoorweg is een spoorweg, geschikt voor een kabeltrein, d.i. een trein die over een steile baan door een kabel wordt voortgetrokken. In het Engels en Frans wordt deze respectievelijk funicular en funiculaire genoemd. In het Duits spreekt men van een Standseilbahn.

Een kabelspoorweg wordt aangelegd in gebieden met groot hoogteverschil. De baan van een kabelspoorweg is meestal kaarsrecht. Is de helling erg steil, dan is de werking van een kabelspoorweg gelijk aan een lift; er zijn zelfs kabelspoorwegen die door de gebruikers zelf worden bediend door op knoppen te drukken.

Kabelspoorwegen maken over het algemeen gebruik van spoorrails. Vrijwel altijd rijden er twee kabeltreinen (twee banen naast elkaar of een baan met passeermogelijkheden) die elkaars contragewicht zijn. Bij enkelsporige kabelspoorbanen met twee kabeltreinen wordt gebruik gemaakt van de Abtse wissel, die geen bediening nodig heeft, om het kruisen mogelijk te maken.

In Nederland komt de kabelspoorweg niet voor. In België is een 'funiculaire' aangelegd in Spa. Deze kabelspoorweg wordt geëxploiteerd door de Waalse vervoermaatschappij Transport en commun (TEC). De kabelspoorweg is bedoeld om bezoekers en hotelgasten van een nabijgelegen hotel naar de thermen van Spa te brengen die zich vlak bij het eindstation bevinden. Tussen 1842 en 1871 konden klassieke treinen enkel van Luik richting Brussel rijden als ze met een kabel omhoog getrokken werden op de hellende vlakken van Luik.

In landen als Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland komen meer kabelspoorwegen voor. Het Oostenrijkse skioord Serfaus heeft sinds 1985 een ondergrondse kabelspoorweg. Er worden geen rails gebruikt; de voertuigen zweven met behulp van luchtkussens.

In Triëst in het noordoosten van Italië is er de 'Tram van Opicina', een tram die op een zeer steil gedeelte van het traject door een kabeltrein omhooggeduwd of tegengehouden wordt, volgens het principe van een kabelspoorweg. Deze tram is de enige in zijn soort.

Lijst van kabelspoorwegen

België

Spa, tussen het centrum en een hoger gelegen kuuroord

Duitsland

Standseilbahn Stuttgart
Standseilbahn Dresden
Standseilbahn Erdmannsdorf-Augustusburg
Heidelberger Bergbahn
Merkurbergbahn Baden-Baden
Oberweißbacher Bergbahn
Malbergbahn Bad Ems
Kurwaldbahn Bad Ems
Bergbahn Heidelberg
Turmbergbahn Karlsruhe-Durlach
Nerobergbahn, Wiesbaden, is een waterballastbaan
Bergbahn Künzelsau
Sommerbergbahn Bad Wildbad
Standseilbahn Bad-Herrenalb (vervoer naar een kliniek)
Aufzug Burgberg in Meißen

Chili

Frankrijk

Kabelspoorwegen van Lyon
Funiculaire de Montmartre in Parijs
Funiculaire Hôtel du Cap Ferrat in Saint-Jean-Cap-Ferrat (particulier)
Funiculaire de Saint-Hilaire-du-Touvat
Funival in La Daille/Val-d'Isère
Funiculaire du Perce Neige in Tignes
Funiculaire de Bourg Saint Maurice - Les Arcs
Kabelspoorweg van Le Tréport
Funiculaire van Évian-les-Bains
Poma 2000 van Laon

Griekenland

Athene, van de Ploutárchou-straat naar de top van de Lykavittós

Hongarije

Sikló, in Boedapest, tussen de Donau-oever en de Burchtwijk.

Italië

Mendelbahn Kaltern / Mendelpass.
Funicolare Vesuviana, Napels (de aanleg van deze baan was de inspiratie voor het lied Funiculì Funiculà)
Funicolare van Marina Grande naar de Piazza Umberto I in Capri
Funicolare al Castellaccio, Zecca-Righi, Genua
Funicolare di Monte Galletto, Genua (moderne combinatie van kabeltrein en lift)
Funicolare Campo dei Fiori, Varese
Funicolare naar de oude stad van Bergamo
Tram van Opicina in Triëst
Funicolare Montecatini Alto
Kabelspoorweg Como-Brunate
Funicolare di Mondovì
Funicolare Orvieto

Japan

Otokoyama-kabelbaan in de stad Yawata (Kyoto)

Litouwen

Kaunas, twee kabeltreinen

Luxemburg

Luxemburg (stad) tussen het spoorwegstation Station Pfaffenthal-Kirchberg en het trameindpunt Rout Bréck-Pafendall

Nieuw-Zeeland

Wellington, Kelburn Cable Car

Noorwegen

Fløibanen in Bergen

Oekraïne

Kiev, tussen de wijk Podil en de bovenstad (zie: Kabelspoorweg van Kiev)
Odessa, Potjomkin Funicular langs de Potjomkin trappen

Oostenrijk

Axamer Lizum, Olympiabahn
Badhofgastein, Schlossalmbahn
Ellmau, Hartkaiserbahn, gesloten en vervangen door een gondel.
Graz, Schlossbergbahn
Güssing, Burg Güssing
Heiligenblut, Großglockner Gletscherbahn
Hochosterwitz, Burg Hochosterwitz
Innerfragant, Mölltaler Gletscher Express
Innsbruck, Berg Isel Skisprung-Stadion
Innsbruck, Hungerburgbahn
Kaprun, Gletscherbahn 2, gesloten sinds een zwaar ongeval in 2000
Kaprun, Gletscher-Shuttle
Kolbnitz, Kreuzeckbahn
Kolbnitz, Reisseckbahnen
Pitztal, PitzExpress, Pitztaler Gletscherbahnen
Salzburg, Festungsbahn
Seefeld in Tirol, Bergbahnen Rosshütte
Serfaus, Dorfbahn Serfaus
Sölden, Zentrum Shuttle
Spital am Phyrn, Wurzeralmbahn
Zauchensee, Weltcup Express

Portugal

Braga, Elevador do Bom Jesus
Lissabon, Ascensor da Bica, kabelspoorweg die als een tram op straat rijdt
Lissabon, Ascensor da Glória, kabelspoorweg die als een tram op straat rijdt
Lissabon, Ascensor da Lavra, kabelspoorweg die als een tram op straat rijdt
Lissabon, Elevador da Graça, kabelspoorweg die als een tram op straat rijdt
Nazaré tussen de plaats en de heuveltop O Sitio
Porto, Funicular dos Guindais
Viana do Castelo (stad), Elevador de Santa Luzia

Rusland

Slovenië

Grajska Tirna Vzpenjaca Ljubljana

Slowakije

Stary Smokovec - Hrebienok (Vysoké Tatry)

Spanje

Funicular del Tibidabo (Barcelona)
Funicular de Vallvidrera (Barcelona)
Funicular del Montjuic (Barcelona)
Funicular de Gelida (tussen Barcelona en Tarragona)
Funicular de Larreineta (Baskenland)
Funicular de San Sebastian
Funicular de Bulnes (Asturië)

Tsjechië

Kabelspoorweg van Petřín (Praag)
Diana (Karlsbad)

Turkije

Kabataş - Taksim Füniküler Hattı (Istanbul)
Rumeli Hisarüstü - Aşiyan Füniküler Hattı (Istanbul)
Tünel (Istanbul)

Verenigd Koninkrijk

Cain Gorm, in de Schotse Hooglanden
Great Orme Tramway Llandudnos, gedeeltelijk een Kabeltram
Lynton-Lynmouth Cliff Railway, een van de laatste waterballastbanen ter wereld
Kabelspoorweg in Bridgnorth
Great Orme Tramway in Wales
De Shipley Glen Tramway bij Saltaire (eigenlijk een kabeltram, maar niet op de weg) Waarschijnlijk de enige kabelbaan met 508 mm. spoorbreedte.