Cyclotosaurus

Cyclotosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden- tot Laat-Trias
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Amfibia (Amfibieën) Orde: Temnospondyli Onderorde: Stereospondyli Familie: Mastodonsauridae
Geslacht
Cyclotosaurus Fraas, 1889
Typesoort
Cyclotosaurus robustus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Herpetologie

Cyclotosaurus is een geslacht van uitgestorven temnospondyli binnen de familie Mastodonsauridae. Het was van grote omvang voor een amfibie en bereikte een lengte van 3-4,3 meter met een langwerpige schedel van zeventig centimeter. De naam betekent 'hagedis met ronde oren' in het Oudgrieks, afgeleid van ronde openingen of fenestrae in de wangen, waarvan wordt gedacht dat ze structuren van het middenoor bevatten. Men denkt dat Cyclotosaurus semi-aquatische carnivoren zijn geweest, hoewel voedingsstrategieën waarschijnlijk verschilden tussen soorten.

Geschiedenis

De Duitse natuuronderzoeker Eberhard Fraas stelde het geslacht Cyclotosaurus vast in 1889, met Capitosaurus robustus (ook Mastodonsaurus robustus) als de typesoort. Verschillende soorten zijn bekend, voornamelijk uit Duitsland en Polen in Midden-Europa, evenals Oost-Groenland en Thailand. De verwantschap tussen de soorten is onduidelijk. Labyrinthodon pachygnathus, Owen, 1842 en L. leptognathus, Owen, 1842 en werden overgedragen aan Cyclotosaurus als C. pachygnathus en C. leptognathus, door Paton (1974). Damiani (2001) heeft de twee soorten echter toegewezen aan Mastodonsauroidea onbepaald en Stereospondyli onbepaald.

Paleontologie

Het geslacht is bekend van het Ladinien in het Midden-Trias tot het Norien in het Boven-Trias en vertegenwoordigt de laatste van de Mastodonsauridae. De oudste, twijfelachtige soort is Cyclotosaurus papilio, bekend van een gedeeltelijke herstelde schedel van de bovenste Muschelkalk-bedden uit het Ladinien (Midden-Trias) uit Baden-Württemberg in Duitsland. Cyclotosaurus robustus is bekend van de Carnien (Boven-Triassische) Schilfzandsteen-formatie in Stuttgart-Feuerbach in Duitsland, terwijl C. ebrachensis is beschreven vanuit de Blasenzandsteen-formatie in Ebrach. Cyclotosaurus intermedius is beschreven uit lacustriene afzettingen die dateren uit het Boven-Carnien in Krasiejów in het zuiden van Polen. Het is zo genoemd omdat het functies heeft tussen de meer oude C. robustus en meer recente C. mordax. Belangrijk is dat postcraniaal materiaal van deze soort is teruggevonden, wat ongebruikelijk is voor dit geslacht. Cyclotosaurus hemprichi is bekend uit het Norien (Boven-Triassische) knollenmergel van Halberstadt en Cyclotosaurus posthumus uit de Stubensandstein (Norien) in Pfaffenhofen. Een gedeeltelijke schedel die erg lijkt op C. posthumus, is teruggevonden in de Norien (Boven-Triassische) Huai Hin Lat-formatie bij de Chulabhorn-dam in Noordoost-Thailand. In 2016 werd een nieuwe soort C. buechneri, beschreven uit het Laat-Trias (Midden-Carnien) van de Stuttgart-formatie van Bielefeld, het meest noordelijke record in Duitsland. In 2017 werd Cyclotosaurus naraserluki, een nieuwe endemische soort uit de Flemingfjord Fm., Oost-Groenland, beschreven als de soort die het dichtst in de buurt komt van C. mordax, ook de meest westelijk en meest noordelijk bekende soort van Cyclotosaurus.

Fylogenie

De fylogenie van Capitosauroidea volgens Witzmann et al. (2016):

Capitosauroidea	Eryosuchus Kupferzellia Procyclotosaurus Paracyclotosaurus Mastodonsaurus Mastodonsaurus cappelensis Mastodonsaurus giganteus Cyclotosaurus Quasicyclotosaurus Eocyclotosaurus

De fylogenie van het geslacht Cyclotosaurus volgens Witzmann et al. (2016).

Cyclotosaurus	C. robustus C. buechneri C. mordax C. ebrachensis C. intermedius C. posthumus C. hemprichi

Zie ook alternatieve fylogenieën uit 2017 met de beschrijving van C. naraserluki.

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Ingavat, Rucha; Janvier, Phillippe (1981). "Cyclotosaurus cf. Posthumus Fraas (Capitosauridae, Stereospondyli) from the Huai Hin Lat Formation (Upper Triassic), Northeastern Thailand". Geobios 14 (6): 711–25.
• Jenkins, F. A. Jr.; Shubin, N. H.; Amaral, W. W.; Gatesy, S. M.; Schaff, C. R.; Clemmensen, L. B.; Downs, W. R.; Davidson, A. R.; Bonde, N.; Osbaeck, F. (1994). "Late Triassic continental vertebrates and depositional environments of the Fleming Fjord Formation, Jameson Land, East Greenland". Meddelelser om Grønland, Geoscience 32: 1–25.
• Sulej, T.; Majer, D. (2005). "The temnospondyl amphibian Cyclotosaurus from the Upper Triassic of Poland". Palaeontology 48: 157–70.
• Florian Witzmann, Sven Sachs and Christian J. Nyhuis (2016). "A new species of Cyclotosaurus (Stereospondyli, Capitosauria) from the Late Triassic of Bielefeld, NW Germany, and the intrarelationships of the genus". Fossil Record 19 (2): 83–100.
• Marzola, M., Mateus O., Shubin N. H., & Clemmensen L. B. (2017). Cyclotosaurus naraserluki, sp. nov., a new Late Triassic cyclotosaurid (Amphibia, Temnospondyli) from the Fleming Fjord Formation of the Jameson Land Basin (East Greenland). Journal of Vertebrate Paleontology. e1303501., 2017

Noten

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Cyclotosaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.