Alciphron
Dit artikel gaat over een boek. Zie Alkifron voor de Griekse auteur.
Alciphron. De knibbelaar, of De gewaande vrydenker (Engelse titel: Alciphron, Or The Minute Philosopher)[noot 1] is een filosofische dialoog geschreven door de 18e-eeuwse Ierse filosoof George Berkeley, waarin hij het christendom verdedigde tegen de argumenten van vrijdenkers zoals de Nederlandse filosoof Mandeville en de Engelse filosoof Shaftesbury. De oorspronkelijke ondertitel luidt dan ook 'Behelzende een verdediging voor den Christelyken Godsdienst, tegen de zoogenaamde Vrydenkers'. Het boek werd voor het eerst in het Engels gepubliceerd in 1732. Een Nederlandse vertaling van Mattheus de Ruusscher verscheen in 1733 in Leiden.[3]
De dialoog speelt zich voornamelijk af tussen vier personages, de vrijdenkers Alciphron en Lysicles, Berkeley's woordvoerder Euphranor, en Crito, die optreedt als woordvoerder van het traditionele christendom. De doorgaans zwijgzame verteller van de dialoog heet Dion.
Het werk bevat twee opmerkelijke hoofdstukken:
- Dialoog IV (Vierde Zamenspraak), waarin Berkeley een nieuw teleologisch godsbewijs presenteert op basis van zijn eigen theorie over visuele taal, die hij verdedigde in zijn Essay Toward a New Theory of Vision (voor het eerst gepubliceerd in 1709 en opgenomen in de eerste editie van Alciphron).[4]
- Dialoog VII (Zevende Zamenspraak), waarin Berkeley een nieuwe taaltheorie presenteert, die is vergeleken met de taaltheorie van Ludwig Wittgenstein in zijn Filosofische onderzoekingen (1953).[5]
In een later werk, The Theory of Vision Vindicated and Explained (voor het eerst gepubliceerd in 1733), haalde Berkeley het werk van Alberto Radicati aan als bewijs dat de opvattingen die het personage Lysicles bepleit niet zijn overdreven (para. 5).
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Alciphron, or the Minute Philosopher (editie uit 1803 op Google Books)
- Alciphron, or The Minute Philosopher (The Works of George Berkeley. Red. door Alexander Campbell Fraser. In 4 Volumes. Vol. 2. Oxford: Clarendon Press, 1901) van Internet Archive
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Alciphron (book) op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Berkeley, George, Mattheus de Ruusscher (vertaler) (1733). Alciphron. De knibbelaar, of De gewaande vrydenker. Dirk Haak, Leiden. Gearchiveerd op 24 januari 2021. (oudste Nederlandse vertaling)
- Berkeley, George, Jonathan Bennettr (hertaler) (april 2007). Alciphron or: The Minute Philosopher. A Defence of the Christian Religion against the So-called Free-thinkers. Peter Millican & Amyas Merivale, Oxford. Gearchiveerd op 24 april 2021. (moderne Engelse editie)
Noten
- ↑ Met minute philosopher (een uitspraak ontleend aan Cicero) bedoelt Berkeley dat vrijdenkers zich te veel zouden bezighouden met details of onbelangrijke zaken (vandaar knibbelaar, iemand die aan haarkloven of kleingeestig redetwisten doet[1]). Berkeley laat Alciphron zelf echter een andere, positieve betekenis van het woord gebruiken om aan te geven dat vrijdenkers juist zeer zorgvuldig oftewel "minutieus" te werk zouden gaan.[2]
Referenties
- ↑ Calisch, I.M., N.S. Calisch (1864). Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal. H.C.A. Campagne, Tiel, p. 621. Gearchiveerd op 4 maart 2016. Geraadpleegd op 6 februari 2016.
- ↑ Berkeley, George, Jonathan Bennettr (hertaler) (april 2007). Alciphron or: The Minute Philosopher. A Defence of the Christian Religion against the So-called Free-thinkers. Peter Millican & Amyas Merivale, Oxford, p. 11. Gearchiveerd op 9 mei 2016. Geraadpleegd op 6 februari 2016.
- ↑ Berkeley, George, Mattheus de Ruusscher (vertaler) (1733). Alciphron. De knibbelaar, of De gewaande vrydenker. Dirk Haak, Leiden, p. 572. Geraadpleegd op 5 februari 2016.
- ↑ Zie David Kline, "Berkeley's Divine Language Argument" in Ernest Sosa, red., Essays on the Philosophy of George Berkeley (Dordrecht: Reidel, 1987), repr. in David Berman, red., Alciphron in Focus (Londen: Routledge, 1993).
- ↑ Anthony Flew, "Was Berkeley a Precursor of Wittgenstein?" in W. B. Todd, red. Hume and the Enlightenment: Essays Presented to Ernest Campbell Mossner (Edinburgh: The University Press, 1974), repr. in Berman, red., Alciphron.