Stelling van Amsterdam

Waterlinie Amsterdam
UNESCO Wereldaarfgoudstee
Viefhuuzen
Stelling van Amsterdam
Type	Kultureel
Regioon	Europa en Noord-Amerika
Laand	Nederlaand
Joar	1996
Kaarte van de Stelling van Amsterdam
Volgnummer 759

De Stelling van Amsterdam was ne verdeadegingsliene, eleagen op 10 tot 15 kilometer rundumme et centrum van et Nederlaandse Amsterdam. De stelling is 135 kilometer lang, umvat 42 forten en is an-elegd van 1880 tot 1920. Underdele van de stelling is et pantserfort Fort Pampus in de veurmoalege Zuderzee.

In 1996 wierd de Stelling van Amsterdam deur UNESCO op de Wealdarfgoodlieste eplaatst.

Taak

In de eerste plaatse was de Stelling van Amsterdam ne waterliene. In geval van vi-jandelekheden zollen grote delen van et gebeed rundumme Amsterdam under water wödden ezet. Den vi-jand zol dan neet können oprukken. Amsterdam zol nen nationaolen taak hebben as redoute, as et letste bastion van Nederlaand. Dee forten wödden eplaatst op plaetse woar de waterliene wöd deurkruust deur dieken, weage, of spoorlienen. Ok plaetse woar et water deep genög was um te voaren mit boten waren kwetsboar. Op dee plaetse zol den oprukkende vi-jand neet deur et water wödden teggen-eholden, zodat hi-j op dizze plekken under vuur enommen mös können wödden. In den kriegsvaktaal stoanden dizze weage enz. bekand as accessen. Den anleg van de Stelling van Amsterdam wodden ereageld in den Vestingwet van 1874.

Bouw en veurbereiding

Tiedens de veurbereiding van den anleg van dee fortifikasies blek dat dee plannen al deur de techniese untwekkeling in-ehaald waren. De zandlichamen dee as fundering deenden, mössen eerst meerdere joaren inklinken veur de forten zelf ebouwd konden wödden. De komste van den brisantgranoat (den bi-j et treffen van et dool ontploften) maken et neudeg um den forten in plaatse van metselwark van beton te vervoardegen, woarmet echter in dee tied nog neet völle ervoaring was op-edoane in Nederlaand. Der wödden eerst uutgebreide prooven edoan woarbi-j betonkonstruksies wödden beschoten mit et zwoarste geschut dat in dee tied te verkriegen was. Eerst in 1897 kon mit den anleg van de eigenleke forten wödden begonnen (van enkele warken was den anleg -van baksteen- stil-elegd).

Stoat van "dienst"

De Stelling van Amsterdam hef nooit dienst edoan, al waren den anweazegheid van de Stelling en van de Ni-je Hollandse Waterliene nen umstaandigheid veur de Duutsers um Nederlaand neet in te vallen in 1914. Deur de opkumste van et vleegtuug verloar de stelling noa den Eersten Wealdkrieg rap an kriegsbetekkenis. Moar zi-j blef wal veur n groot deel beholden, en et kriegsanzeen wodden pas in 1963 op-eheaven.

De 42 Forten van de Stelling

Noordfront

• Fort bi-j Edam
• Fort bi-j Kwadiek
• Fort benoorden Purmerend
• Fort an de Nekkerweg
• Fort an de Middenweg
• Fort an de Jisperweg
• Fort bi-j Spiekerboor

Noordwestfront

• Fort bi-j Markenbinnen
• Fort bi-j Krommeniediek
• Fort an Den Ham
• Fort bi-j Veldhuus
• Fort an de St. Aagtendiek
• Fort in de Zuudwiekermeerpolder
• Fort bi-j Velsen
• Fort bi-j IJmuden

Westfront

• Fort benoorden Spoarndam
• Fort bezuden Spoarndam
• Fort bi-j Penningsveer
• Fort bi-j de Liebrugge
• Fort an den Liede

Zuudwestfront

• Fort bi-j Viefhuzen
• Batteri-je an den IJweg
• Fort bi-j Heufddarp
• Batteri-je an den Sloterweg
• Fort bi-j Oalsmeer

Zuudfront

• Fort bi-j Kudelsteert
• Fort den Kwakel
• Fort an den Drecht
• Fort bi-j Uuthoorn
• Fort bi-j Waver-Amstel
• Fort in den Botshol
• Fort an den Winkel

Zuudoostfront

• Fort bi-j Abkolde
• Fort bi-j Nigtevecht
• Fort bi-j Hinderdam
• Fort Uutermeer
• Veste Weesp

Zuderzeefront

• Veste Muden
• Batteri-je bi-j Diemerdam
• Fort an et Pampus
• Batteri-je bi-j Durgerdam (Vuurtoorneilaand)

Zee ok

• Hollandse Waterliene
• Ni-je Hollandse Waterliene
• Cornelis Rudolphus Theodorus Krayenhoff

Uutgoande verwiezingen

• Webstea Stelling van Amsterdam, ne stadsmure van water
• Wealdarfgood Nederlanad

Commons: Stelling van Amsterdam - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.