Abalanxa
Ua abalanxa ó abalanxe (de l francés avalanche) ye un fenómeno que se berefica quando ua massa acumulada de niebe de repiente se mobimenta de forma rápida i biolenta i bai an direçon al bal. Durante la decida, la massa carrega cada beç mais niebe i puode arrastrar arbles, peinhas i custruçones houmanas, atengindo até 160 quilómetros por hora. Este çtacamiento de massas de niebe puode ser porbocado por dibersas causas, cumo la passaige de squiadores, l'açon de airaçadas, porpagaçon de l sonido etc.
L'alta periculosidade de las abalanxas faç cun que an zonas de risco crien-se specíficas ounidades de perbençon, qu'ousérban i analísan las cundiçones meteorológicas i de la niebe para abaluar l risco. An muitos causos, ye necessairo porbocar l çlizamiento cuntrolado de las massas de niebe anstables por meio de cargas splosibas.
Por stenson de sentido, hoije ua abalanxa puode tamien seneficar la rápida queda de peinhas ó lhama. Ne l causo d'abalanxa de peinhas, las causas normalmente son terramotos i pequeinhos abalos sísmicos. Yá quando hai ua abalanxa de lhama, esta puode ser causada pul derretimiento de la niebe i cunsequente mistura cula tierra ó mesmo an costielhas sin niebe i atingida por fuortes chubas. De forma giral, las abalanchas de lhama stan lhigadas a l'eiroson de l terreno i çmatamiento de bosques i matas nas zonas mais íngremes de muntanhas i morros.
An muntanhas cubiertas por manto neboso, l risco d'abalanxas ye mui baixo an costielhas cun menos de 25 ó mais de 60 graus d'anclinaçon. L risco maior se ancontra an costielhas cun anclinaçon antre 35 i 45 graus, ategindo l mais alto risco cun 38 graus. Ye justamente l'esta anclinaçon que la prática de l squi se bei mais faborecida, lhebando la tragédias qu'acuntécen anualmente tanto ne l heimisfério Norte cumo ne l Sul.
Tabela ouropeia de risco d'abalanxas
[eiditar | eiditar código-fuonte]Na Ouropa, l risco d'abalanxas ye aferido outelizando-se la seguinte scala, adotada zde abril de 1993, sustituindo squemas anteriores nun padronizados. An maio de 2003 la tabela fui atualizada para oumentar sue ouniformidade i percison.
| Niblede risco | Stablidade de la massa de niebe | Risco d'abalanxa |
|---|---|---|
| 1 - Baixo | La niebe ye mui stable. | L'oucorréncia d'abalanxas ye mui amprobable, eiceto quando grandes massas caen an costielhas stremas. Abalanxas spontáneas ténen cunsequéncias menores, normalmente an sigurança. |
| 2 - Lhemitado | Alguas costielhas ténen algua anstablidade, anquanto que na maiorie deilhas hai stabelidade de la massa de niebe. | Abalanchas puoden acuntecer quando hai ua fuorte percepitaçon ó abalo macánico nua zona specífica. Grandes abalanxas spontáneas son mui ralas. |
| 3 - Médio | An alguas costielhas la niebe puode star moderadamente anstable. | Abalanchas puoden ocorrer an alguas costielhas mesmo cun lhebes percepitaçones de niebe ó abalos macánicos. Abalanxas de tamanho médio l lhigeiramente grande puoden acuntecer spontaneamente. |
| 4 - Alto | Na maiorie de las costielhas la niebe ye anstable. | Abalanxas dében acuntecer mesmo cun pequeinhas percepitaçones de niebe ó abalos macánicos. An alguns lhugares, abalanxas de tamanho médio i grande son speradas. |
| 5 - Altíssimo | La niebe ye an sue generalidade anstable. | Até mesmo an costielhas de pouca anclinaçon puoden acuntecer abalanchas spontáneas. |
Na Física
[eiditar | eiditar código-fuonte]Na física ye l porcesso nun gáç an qu'hai un campo eilétrico, i que cunsiste na multeplicaçon de l númaro de íons i eilétrons formados nun eibento eionizante, grácias als choques einelásticos seguidos de ls íones acelarados pul campo culas moléculas de l gáç.
Na Eiletrónica
[eiditar | eiditar código-fuonte]An eiletrónica, eisiste l fenómeno de la abalanxa térmica que ye l'outoçtruiçon de cumponentes qu'acuntece por bies de l oumiento dua corriente parasita chamada corriente de fuga, que çcuntrolada oumenta la temperatura de l cumponente, i an funçon de l'oumiento de la temperatura, oumenta la corriente de fuga, formando un sistema outoalimentado até l'outoçtruiçon.