Преглед на кодот на 1290

{{13 век}}
{{Година во други календари|1290}}
'''1290''' ('''[[Римски бројки|{{римски|1290}}]]''') — [[година]] според општоприфатениот календар. Тоа била 1290 година од новата ера, 290. од вториот милениум, 90. од [[XIII век]] и прва од [[1290-ти]]те.

== Други календари ==
Истата година се среќава поинаку во календарите на различни народи и култури. Меѓу попознатите се вбројуваат: [[Византиски календар|византискиот]], [[Асирски календар|асирскиот]], [[Еврејски календар|еврејскиот]], [[Римски календар|римскиот]], [[Кинески календар|кинескиот]], [[Будистички календар|будистичкиот]] и [[Исламски календар|исламскиот]].

Така, во византискиот календар, којшто времето го мери од создавањето на светот според [[Библија]]та, на 1 септември 5509&nbsp;г.&nbsp;п.н.е. според [[Продолжен јулијански календар|продолжениот јулијански календар]], истата трае во текот на 6798 и 6799 година. Според асирскиот календар, во којшто мерењето на времето започнува од 4750 г.&nbsp;п.н.е, кога се проценува дека бил изграден првиот храм во граот [[Асур]], станува збор за 6040 година. Понатаму, во еврејскиот календар, којшто започнува на 1 септември 3760 г.&nbsp;п.н.е. според продолжениот јулијански календар или околу една година пред создавањето на светот според [[Евреи]]те, годината се протега во текот на 5050 и 5051 еврејска година. Според календарот на Римјаните, којшто започнува од 753 г.&nbsp;п.н.е., кога браќата [[Ромул]] и [[Рем]] го основале градот [[Рим]] (познато и како ''[[Ab urbe condita]]''), годината е избројана како 2043.

Во рамките на кинескиот календар, пак, постојат две поделени мислења за почетокот на броењето на годините: едни сметаат дека тоа е 61 година од владеењето на легендарниот [[Жолт цар]] или 2637 г.&nbsp;п.н.е.; додека други сметаат дека за почеток треба да се земе годината кога Жолтиот цар станал владетел, т.е. 2697 г.&nbsp;п.н.е. На тој начин, според првото гледиште, 1290 година се протега во 3926 и 3927, додека според второто гледиште, годината трае во текот на 3986 и 3987 кинеска година. Будистичкиот календар започнува да го мери времето од 543&nbsp;г.&nbsp;п.н.е., година во којашто се смета дека [[Гаутама Буда|Буда]] достигнал состојба на [[нирвана]], и годината ја брои како 1833. Според исламскиот календар, во којшто мерењето на времето започнува со 622 година, т.е. годината на пребегнувањето на пророкот [[Мухамед]] од [[Мека]] во [[Медина]] (позната и како [[хиџра]]), годината се протега во текот на 688 и 689 исламска година.

== Настани ==
=== По место ===
==== Америка====
[[Податотека:Sapa inkakuna.jpg|мини|Приказ на Сапа Инките.]]
* На власт во [[Тавантинсују]] доаѓа четвртиот [[Сапа Инка]] [[Мајта Капак]], наследувајќи го [[Локе Јупанки]].

==== Европа ====
* ''Година без зима'' - Исклучително редок случај на непрекината транзиција, од есента [[1289]] до следната пролет, во Британија и во континентална [[Западна Европа]]<ref>Kington, J. Climate and Weather, HarperCollins Publishers, 2010</ref>. 
* [[1 март]] - [[Универзитет Коимбра]] е основан во [[Лисабон]], [[Португалија]] од страна на кралот [[Денис Португалски]].
* [[10 јули]] - [[Ладислав IV Унгарски]] е убиен од тројца кумани.
* [[18 јули]] - Со [[Едикт за протерување на евреите во Англија|издадениот едикт]], кралот [[Едвард I]] им наредува на сите Евреи (во тоа време најверојатно броеле околу 2.000) да ја напуштат Англија до [[1 ноември]] ([[Ден на сите светии]])<ref>Mundill, Robin R. (2002). ''England's Jewish Solution: Experiment and Expulsion, 1262-1290.'' Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-52026-6}}. p. 27.</ref>.
* [[23 јули]] - [[Андреј III Унгарски]] е крунисан во [[Секешфехервар]] од [[Лодомер]].
* [[1 август]] - Основана е [[Влашка]] според традиционалната дата.
* [[Декември]] - Дванаесетте [[Еленорски крстови]] се градат помеѓу [[Линколншир]] и [[Лондон]] во [[Англија]], бидејќи кралот [[Едвард I]] ја оплакува смртта на неговата кралица, [[Елеонора Кастилска]].
* [[18 декември]] - По смртта на [[Магнус III Шведски]], тој е наследен од неговиот 10-годишен син [[Биргер Магнусон]]. Иако Шведска е изборна монархија во тоа време, Биргер е назначен за наследник.
* Завршена е изградбата на [[Ландафска катедрала|Ландафската катедрала]] во [[Кардиф]], [[Велс]], 170 години откако беше започната.
* Монголската [[Златна Орда]] го напаѓа регионот [[Молдавија]].
* Кралот [[Денис Португалски]] донесува акт според кој португалскиот јазик е службен јазик на Португалија, заменувајќи го [[Класичен латински јазик|класичниот латински]].

==== Азија ====
* [[27 септември]] - Земјотрес во Чиле во сила од 6,8 степени според [[Меркалиева скала|Меркалиевата скала]], при што загинауваат помеѓу 7.270-100.000 луѓе.
* Основачката династија на [[Мамелучки Султанат (Делхи)|Мамелучкиот Султанат]] во [[Делхи]] е соборена од [[Џалал уд дин Фируз Калџи]].

== Родени ==
* [[4 август]] - [[Леополд I (војвода на Австрија)|Леополд I]], војвода на Австрија (п. [[1326]])
* [[Маргарита Бургундска]] (п. [[1315]])

== Починале ==

* [[10 мај]] - [[Рудолф II (војвода на Австрија)|Рудолф II]], војвода на Австрија
* [[8 јуни]] - [[Беатриче Портинари]], љубената на [[Данте Алигиери]] (р. [[1266]])
* [[23 јуни]] - [[Хенрик IV Пјаст]], војводата од Вроцлав (р. [[1258]])
* [[10 јули]] - [[Ладислав IV Унгарски]], крал на Унгарија од [[1272]] (р. [[1262]])
* [[26 септември]] - [[Маргарета Норвешка]], Кралица на Шкотска (р. [[1283]])
* [[10 ноември]] - [[ел-Мансур Калавун]], султан Египет од [[1279]] (р. [[1222]])
* [[28 ноември]] - [[Елеонор Кастилска]], кралица на Едвард I од Англија]] (р. [[1241]])
* [[18 декември]] - [[Магнус III Шведски]], крал на Шведска од [[1275]] (р. [[1240]])
* Патријарх [[Григориј II Цариградски]]  (р. [[1241]])

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
{{рвр|1290}}

[[Категорија:13 век|81290]]
[[Категорија:1290| ]]