Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 151.682 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Слика од Марс со видлива песочна бура, направена од Вселенскиот телескоп Хабл на 28 октомври 2005 година
Слика од Марс со видлива песочна бура, направена од Вселенскиот телескоп Хабл на 28 октомври 2005 година

Атмосфера на Марс — слој од гасови што го опкружуваат Марс. Атмосферата првенствено е составена од јаглерод диоксид (95%), молекуларен азот (2,8%) и аргон (2%). Исто така, содржи траги на водена пареа, кислород, јаглерод моноксид, водород и благородни гасови. Атмосферата на Марс е многу потенка од онаа на Земјата. Просечниот површински притисок е само околу 610 паскали што е помалку од 1% од вредноста на Земјата. Моменталната тенка атмосфера на Марс го забранува постоењето на течна вода на површината на Марс, но многу проучувања сугерираат дека атмосферата на Марс била многу погуста во минатото. Поголемата густина во текот на пролетта и есента се намалува за 25% во текот на зимата кога јаглерод диоксидот делумно се замрзнува на половите. Највисоката атмосферска густина на Марс е еднаква на онаа што се наоѓа на 35 км. Атмосферата на Марс ја губи масата во вселената откако се формирала планетата, а истекувањето на гасови продолжува и денес.

Атмосферата на Марс е поладна од онаа на Земјата. Поради поголемото растојание од Сонцето, Марс добива помалку сончева енергија и има пониска делотворна температура, која е околу 210 K (−63 °C). Просечната температура на емисиите на површината на Марс е само 215 K (−58 °C), што е споредливо со внатрешноста на Антарктикот. Послабиот ефект на стаклена градина во атмосферата на Марс (5 °C, наспроти 33 °C на Земјата) може да се објасни со малото изобилство на други стакленички гасови. Дневниот опсег на температури во долниот дел на атмосферата е огромен поради ниската топлинска инерција; може да се движи од -75 °C до близу 0 °C во близина на површината во некои региони. Температурата на горниот дел од атмосферата на Марс е исто така значително пониска од онаа на Земјата поради отсуството на стратосферскиот озон и ефектот на радијативно ладење на јаглерод диоксид на повисоки надморски височини.

На Марс преовладуваат прашински виори и песочни бури, кои понекогаш се набљудуваат со телескопи од Земјата, а во 2018 година дури и со голо око како промена на бојата и осветленоста на планетата. Песочните бури што ја опкружуваат планетата (глобални песочни прашини) се случуваат во просек на секои 5,5 Земјини години (на секои 3 марсовски години) на Марс и може да ја загрозат работата на роверите на Марс. Сепак, механизмот одговорен за развојот на големите бури од прашина сè уште не е добро разбран. Се претпоставува дека е слабо поврзан со гравитациското влијание на двете месечини, нешто слично на создавањето на плимата и осеката на Земјата. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
На денешен ден…

Денес е 12 април 2025 г.

Настани:

467  Антемиј станал римски цар.
1204  Крстоносците го освоиле и опустошиле Цариград.
1557  Бил основан градот Куенка во денешен Еквадор.
1606  Создадено официјално знамето на Обединетото Кралство.
1633  Започнува процесот на инквизиција против Галилео Галилеј.
1861  Започнала Американската граѓанска војна со нападот на силите на Конфедерацијата на Форт Сумтер во Јужна Каролина.
1877  Обединетото Кралство ја припоило Јужна Африка.
1917  Прва светска војна: Канада победила во Битката кај Вими против Германија.
1945  Дотогашниот потпретседател Хари Труман станал претседател на САД, откако претседателот Франклин Рузвелт починал додека бил на функција.
1961  СССР го лансирале во орбита околу Земјата вселенскиот брод „Восток 1“ во кој се наоѓал првиот човек во вселената: 27-годишниот космонаут Јуриј Алексеевич Гагарин.
1966  Американските авиони првпат ја бомбардираа територијата на ДР Виетнам, со што почна ескалацијата на војната во Индокина.
1981  Првиот лет на првото повеќекратно употребливо и пилотирано вселенско летало „Колумбија“ на НАСА.
1992  Отворен е забавниот парк „Дизниленд Париз“ — прв во Европа.

Родени:

570  Мухамедпророк и верски водач, основач на исламот.
1484  Антонио да Сангало Помладиот — италијански архитект од времето на ренесансата.
1577  Кристијан IV — дански крал.
1748  Антоан Лоран де Жисје — француски ботаничар, класификатор на цветните растенија.
1823  Александар Островски — руски драматург.
1839  Николај Пржевалски — руски истражувач.
1851  Едвард Волтер Маундер — англиски астроном.
1852  Фердинанд фон Линдеман — германски математичар.
1866  Викторија Прускапруска принцеза.
1851  Едвард Волтер Маундер — англиски астроном.
1871  Јоанис Метаксас — грчки фашист и диктатор.
1885  Робер Делоне — француски сликар.
1903  Јан Тинберген — холандски економист, добитник на Нобеловата награда во 1969 година.
1921  Сократ Маркилов — македонски борец.
1931  Леонид Дербењов — советски и руски поет.
1940  Херби Хенкок — американски џез-музичар.
1941  Боби Мур — англиски фудбалер.
1944  Хектор Чумпитаз — перуански фудбалер.
1948  Марчело Липи — италијански фудбалер и тренер.
1956  Рајко Коиќ — српски рок-музичар, член на групата Рибља чорба.
1958  Гинка Загорчева — бугарска атлетичарка.
1961  Лиза Џерард — австралиска пејачка.
1971  Шенон Доерти — американска глумица.
1973  Кристијан Панучи — италијански фудбалер и тренер.
1974  Силвињо — бразилски фудбалер.
1979  Матеја Кежман — српски фудбалер.
1983  Јелена Докиќ — југословенска и австралиска тенисерка.
1986  Блерим Џемаили — швајцарски фудбалер со македонско потекло.
1987  Луиз Адријано — бразилски фудбалер.
1988  Рики Алварес — аргентински фудбалер.
1996  Матео Беретини — италијански тенисер.

Починале:

1555  Јована I Кастиљскакралица на Кастиља и Леон.
1817  Шарл Месје — француски астроном, автор на Месјеовиот каталог.
1938  Фјодор Шаљапин — руски оперски пејач.
1945  Франклин Делано Рузвелт — претседател на САД.
1963  Херби Николс — американски џез-музичар.
1977  Михо Чакеља — македонски архитект.
1981  Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година.
1989  Шугар Реј Робинсон — американски боксер.
1997  Рајко Коиќ — српски рок-музичар, член на групата Рибља чорба.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич