Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 148.603 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Мамелучки Султанат — држава која владеела со Египет, Левант и Хиџаз (западна Арабија) од средината на 13. до почетокот на 16. век. Султанатот бил управуван од воена каста на мамлуци (војници робови) на чело со султанот, а абасидските калифи биле номинално суверени. Султанатот бил основан со соборувањето на Ајубидската династија во Египет во 1250 година а земјата престанала да постои по војната со Отоманското Царство во 1517 година. Историјата на Мамлуците генерално е поделена на турски или бахриски период (1250-1382) и черкески или бурџиски период (1382-1517), наречен по доминантната етничка припадност или корпус на владејачките Мамлуци во текот на овие соодветни периоди.

Првите владетели на султанатот потекнувале од мамелучките полкови на ајубидскиот султан ас-Салих Ајуб (вл. 1240–1249), узурпирајќи ја власта од неговиот наследник во 1250 година. Мамелуците под султанот Кутуз и Бајбарс ги поразиле Монголите во 1260 година, запирајќи го нивното ширење кон југ. Тие потоа ги освоиле или стекнале власт над сириските кнежевства на Ајубидите. До крајот на 13 век, преку напорите на султаните Бајбарс, Калавун (вл. 1279–1290) и ел-Ашраф Калил (вл. 1290–1293), ги освоиле државите на крстоносците, се прошириле во Макурија (Нубија), Киренаика, Хеџаз и јужна Анадолија. Тогаш султанатот доживеал долг период на стабилност и просперитет за време на третото владеење на ел-Насир Мухамед (владеел 1293–1294, 1299–1309, 1310–1341), пред да отстапи место на внатрешните судири што го карактеризираат наследувањето на неговите синови, кога вистинската власт ја држеле високи емири. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Витраж од црквата „Св. Магдалена“ во Грамон, Франција. Прикажани се св. Виктор и Апостол Павле.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека во 1000 г. Охридската патријаршија излегувала на 4 мориња (Егејско, Јонско, Јадранско и Црно)?
...дека скопската Саат-кула е првата саат-кула во Османлиското Царство, а нејзиниот часовник е донесен во XVI век од новоосвоениот град Сигет во Унгарија?
... дека Удовскиот Остров кај с. Удово на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?
... дека поимот екологија прв го вовел германскиот биолог Ернст Хекел во 1866 година?
... дека Горчливото Езеро во Кукушко, Егејска Македонија е трипати посолено од Мртвото Море?
... дека првото сметачко глувче е направено во 1964 г. како изум на американскиот инженер Даглас Енгелбарт?
... дека Бања Банско е изградена од римскиот цар Каракала во III век?
... дека првиот театар во Скопје („Ада Кафе“) е отворен во 1906 година?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога Ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека Малдивите имаат просечна надморска висина од само 1,5 м?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
... дека Антарктикот е најголемата пустина на светот?
... дека симболот за жива Hg доаѓа од старогрчкиот збор хидраргирос со значење „водено сребро“?
... дека, и покрај неговите огромни димензии, Сонцето се класификува како жолто џуџе?
... дека сите јагули од Македонија одат на „свадбен пат“ за да се мрестат во Саргасовото Море недалеку од Бермудскиот Триаголник?
... дека морепловната мерка за брзина јазол доаѓа од броењето јазли на јаже кое се фрлало во водата?
...дека Винчестер бил првиот главен град на Англија?
...дека Еарендел е најдалечната ѕвезда позната за науката, на растојание од 28 милијарди светлосни години од Земјата?
...дека Макаронезија е подрачје на четири архипелази меѓу Европа и Северна Африка?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал Обденица?
... дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
...дека христијаните во Босна и Херцеговина се тетовирале како обележје на нивната вера, иако обичајот датира од илирско време.
...дека врвот Тумба на Беласица е тромеѓа помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
... дека тектонските плочи ги открил германскиот научник Алфред Вегенер во 1912 година?
... дека хемискиот елемент ниобиум (Nb) е наречен по нимфата Ниоба, ќерка на митскиот крал Тантал?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 25 јануари 2025 г.

Настани:

1533	Англискиот крал Хенри VIII се ожени со Ана Болејн, спротивно на ставот на папата кој не му дозволи развод од првата сопруга Катерина Арагонска.
1579	Во Утрехт побунетите покраини Холандија, Зеланд, Утрехт, Гелдерланд, Фризија, Гронинген и Оверајсел, поради пропаднатите обиди за смирување со шпанската управа, создадале Утрешки сојуз за борба против Шпанија.
1904	Излезе првиот број на белградскиот весник „Политика“.
1918	Со цел да згасне контрареволуционерната побуна создадена е Црвената армија.
1924	Во францускиот град Шамони почнаа првите Зимски олимписки игри.
1942	Втора светска војна: Тајланд им објави војна на Велика Британија и САД.
1955	Президиумот на Врховниот совет на СССР издаде указ за окончување на воената состојба меѓу СССР и Германија.
1971	Во Уганда е извршен воен удар, по што на чело на државата доаѓа Иди Амин.
1991	Македонското собрание ја усвојува Декларацијата за сувереност на Социјалистичка Република Македонија.
1996	Парламентарното собрание на Советот на Европа одлучи да ја прими Русија наспроти острите критики поради воената интервенција во Чеченија.
1996	Република Македонија и Белиз воспоставиле дипломатски односи.

Родени:

750	Лав IV Хазар — византиски цар.
1493	Максимилијан Сфорца — милански војвода.
1627	Роберт Бојл — ирски физичар и хемичар.
1736	Жозеф Луј Лагранж — италијански математичар и астроном.
1832	Иван Иванович Шишкин — руски сликар.
1843	Амандус Шварц — германски математичар.
1865	Елизабета Маврикиевна — руска кнегиња.
1874	Вилијам Сомерсет Мом — англиски писател.
1882	Вирџинија Вулф — англиска писателка и есеистка.
1899	Гвидо Тартаља — југословенски писател.
1894	Флоријан Реј — шпански режисер и глумец.
1927	Едуард Шеварнаѕе — советски и грузиски политичар, претседател на Грузија.
1931	Ефтим Манев — македонски поет и преведувач.
1933	Корасон Акино — претседателка на Филипини.
1938	Владимир Висоцки — советски пејач.
1938	Ета Џејмс — американска пејачка.
1942	Еузебио — португалски фудбалер.
1947	Тостао — бразилски фудбалер.
1953	Дражен Мужиниќ — хрватски и југословенски фудбалер.
1953	Методи Манев — македонски писател.
1958	Алесандро Барико — италијански писател.
1967	Давид Жинола — француски фудбалер.
1970	Џејсон Ли — американски глумец.
1975	Тим Монтгомери — американски атлетичар.
1977	Стефан Миленковиќ — српски виолинист.
1978	Денис Мењшов — руски велосипедист.
1981	Тоше Проески — македонски пејач.
1981	Алиша Кис — американска пејачка.
1983	Аксел Седрик Конан — фудбалер.
1984	Робињо — бразилски фудбалер.
1986	Крис О’Грејди — англиски фудбалер.
1987	Марија Кириленко — руска тенисерка.
1996	Адама Траоре — шпански фудбалер.
2001	Јован Манев — македонски фудбалер.

Починале:

844	Григориј IV — римски папа.
1756	Кристоф Томас Шефлер — германски фрескописец.
1824	Теодор Жерико — француски сликар и графичар.
1896	Фредерик Лејтон — англиски сликар.
1920	Амадео Модиљани — италијански сликар.
1987	Асим Ферхатовиќ — босански и југословенски фудбалер.
1987	Предраг Милосављевиќ — српски и југословенски сликар, дипломат и писател.
1990	Ава Гарднер — американска глумица.
2015	Демис Русос — грчки поп-пејач.
2017	Џон Херт — англиски глумец.
2019	Душан Макавеев — српски и југословенски филмски режисер.
2022	Вим Јансен — холандски фудбалер.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика · логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Азија · Африка · Антарктик · Европа · Јужна Америка · Океанија · Северна Америка

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump