Deleng sumbere nggo D

{{wiktionarypar2|D|d}}
{{Latin alphabet navbox}}
{{dab-aksara}}

'''D''' kuwe aksara kaping papat nang [[alfabet Latin]]. Nang basa Indonesia disebut '''de''' ({{pron|ˈde}}), angger nang basa Inggris lan Melayu disebut '''dee''' ({{pron|ˈdiː}}). Nang [[basa Latin]] lan [[basa Indonesia]], aksara kiye nglambangna [[fonem]] {{IPA|/d/}}, [[eksplosif|konsonan letup]] [[konsonan rongga-gigi|rongga-gigi]] bersuara.

== Sejarah ==
{{Sejarah aksara
| hieroglif = lawang | hiero = <hiero>O31</hiero>
| protosemit = digg | aksara protosemit = Proto-semiticD-01.png | size p = 40px
                    | aksara protosemit 2 = Proto-semiticD-02.png | size p 2 = 40px
| fenisia = daleth | aksara fenisia = PhoenicianD-01.png | size f = 45px
| etruska = D | aksara etruska = EtruscanD-01.png | size e = 40px
| yunani modern = delta | aksara yunani modern = Greek uc delta.svg | size ym = 36px
                        | aksara yunani modern 2 = Greek lc delta.svg | size ym 2 = 45px
| yunani kuno = delta | aksara yunani kuno = Greek Delta 05.svg | size yk = 40px
                      | aksara yunani kuno 2 = Greek Delta 06.svg | size yk 2 = 40px
| latin kuno = D | aksara latin kuno = LetterD.svg | size lk = 40px
| latin modern = D | aksara latin modern = RomanD-01.svg | size lm = 45px
}}

Aksara [[rumpun basa Semit|Semitik]] ''[[Daleth|Dâlet]]'' berkembang sekang [[logogram]] sing artine "iwak" utawa "lawang". Ana akeh [[hieroglif Mesir]] sing dadi ilham nggo aksara kuwe. Nang [[rumpun basa Semit|basa Semitik]], [[basa Yunani Kuno|Yunani Kuno]], lan [[basa Latin|Latin]], aksara kiye nglambangna konsonan {{IPA|/d/}}; nang [[basa Etruska|aksara Etruska]] aksara kiye kaya-kayane ora diperlokna, ningen esih dilestarikna (deleng aksara [[B]]). Aksara Yunani sing setara karo kiye yakuwe: [[Delta (aksara Yunani)|Δ]] (gedhe) utawa δ (cilik) ([[Delta (aksara Yunani)|Delta]]).

Bentuk [[aksara cilik]] "d", sing degawe sekang siji lekukan lan siji garis vertikal sing dhuwur, berkembang sekang variasi owah-owahanne bentuk aksara gedhe "D". Nang penulisan dong jaman gemiyen kuwe umum angger molai lekukan nang sisi kiwe garis vertikal, dadine ngasilna suatu [[serif]] nang dhuwure lekukan kuwe. Serif kiye disambung dong bagiyan sejen aksara kiye dilong, ngasilna suatu tangkai bersudut dan lengkungan. Banjur tangkai bersudut kiye owah dadi tangkai vertikal.

== Penggunaan ==

Nang akeh basa sing nganggo [[alfabet Latin]], aksara ''d'' nglambangna swara {{IPA|/d/}}, ningen nang [[Quoc Ngu|alfabet bahasa Vietnam]], aksara kiye dewaca {{IPA|/z/}} nang [[lor]] lan {{IPA|/j/}} (kaya "y" nang "ya") nang [[kidul]].

Nang [[basa Jerman]], aksara ''d'' monine {{IPA|/d/}} (konsonan letup rongga-gigi bersuara), ningen owah dadi {{IPA|/t/}} (konsonan letup rongga-gigi tak bersuara) angger ana nang mburi tembung.

Nang [[basa Fiji]], aksara kiye nglambangna konsonan hambat pranasal {{IPA|/nd/}}.

Nang pirang-pirang basa sing konsonan hambat tak bersuara [[aspirasi|tanpa hembusan]] berlawanan karo konsonan hambat tak bersuara berhembusan, ''d'' nglambangna {{IPA|/t/}} tanpa hembusan, sementara ''t'' uga monine {{IPA|/tʰ/}} berhembusan. Conto-conto basa kuwe antarane [[basa Islandia]], [[basa Gaelik Scot]], [[basa Navajo]], lan alih aksara [[pinyin]] kanggo [[basa Mandarin]].

Nang [[angka Romawi]], D nduweni biji 500, asale sekang separo {{Unicode|ↀ}} (sing bijine 1000; ningen banjur, [[M]] sing dienggo dadi lambang 1000), mulane D dadi artine [[500 (angka)]] utawa [[500|taun 500]].

== Kode komputasi ==
{{Letter
|NATO=Delta
|Morse=–··
|Character=D4
|Braille=⠙
}}
{|class="wikitable"
!colspan=2|[[Titik kode]] !! [[Aksara gedhe]]<br />{{PAGENAME}} !! [[Aksara cilik]]<br />d
|-
!colspan=2|[[Unicode]]
|U+0044 ||U+0064
|-
!rowspan=2|[[ASCII]]
![[Sistem bilangan desimal|Desimal]]
|68 || |100
|-
![[Sistem bilangan biner|Biner]]
|01000100 ||01100100
|-
!colspan=2|[[EBCDIC]]
|196 ||132
|}

== Deleng uga ==
{{commons|category:D|D}}
* [[Delta|Δ, δ (Delta)]]


{{Aksara Latin}}

[[Kategori:Aksara Latin]]