Diasysteem
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
In de taalkunde, mieë bepaald in de dialectologie, is e diasysteem 'n taal die twieë of mieë standaarde haat, zoewie 't Servokroatisch.
Bepaalde dialekte werre bie versjèjje tale oonderbrach ömwille van historische of culturele oontwikkelinge. E good vörbeeld daovan is 't Ripuarisch van Kèrkrao, dat, andersj es de ander Limburgse dialekte waal de hoeëgduutsje klaankversjuving mètmakde, en öm neet-talige mae aander legaal raejes bie 't Limburgs wert ingedeeld.
Aander versjille tösje de tale van e diasysteem beterft d'r vokabulaer, zoewie 't Plat va Rimmersjdel, mieë bepaald de Fraanstalige Voerenaere en 't Moontsener gebied dat saer e jaor of 100 nuuj wäöërd oet 't Fraans övernèmt, 't Plat va Voere, mieë bepaald de Vlamsje Voerenaere en Belsj Limburg dat nuuj wäöërd oet 't Vlamsj begint över te naeme, 't Plat va Kelmis dat nuuj wäöërd oet 't Duutsj övernèmt en 't Valkebergs dat nuuj wäöërd oet 't Nederlands övernèmt. 'n Aander vörbeeld is 't Nederlands zoewie dat in Vlaandere gekald wert, dat väöl wäöërd, wie flat en handicap oet 't Fraans övernoom mèt de daobiehurende oetsjpraak en 't Noord-Nederlands dat die wäöërd oet 't Ingelsj övernoom en ze óp z'n Ingelsj oetsjprikt.
Ooch in de sjpelling deet zich 'n oontwikkeling vör: de sjpelling van 't Plat va Veldeke is gericht óp 't Nederlands; de sjpelling van Leo Wintgens óp 't Duutsj.
Sommige tale zeunt officieel erkaant es aparte tale ooch al zeunt d'r gèng taalbarrières in oetsjpraak, sjpelling en lexicon en is de officieel sjèjjing allèng 't gevolg van legaal politieke factore, zoewie 't Catalaans en 't Valenciaans. 't Is dus mäögelek öm e diasysteem te besjrieve es èng taal die gekald wert dör twieë of mieë aparte gemeensjappe.