Bezel

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Bezels. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Gemeinte Bezel (Beesel)

Hoofplaats

Opperflaakde
– daovan water

29,21 km²
0,97 km²

Inwoeners
– deechde:

13.354 (1-4-2016)
475/km²

Bezel (Nederlands: Beesel) is 'n dörp en gemeinte in Nederlands Limburg, aan de Maas. De gemeinte haet óngevieër 13.500 inwoeëners; 't oppervlak bedreug 29,20 km².

Plaatse en ligking

D'r zien drie parochies:

Bezel, met de gehuchte Böstering, Aaddörp en Riekel.
Óffebek (Offenbeek) met 't besjermp dörpsgezich Rónkesjtein.
De Ruiver (Reuver), samegegreujd met de vuuel aajere buurt Lieëwe.

Tösse Bezel en de Ruiver ligke de Lommerberg, met óngevieër zeshóngerd vakansiehuuskes veural 's zomers ouch 'n dörp op zich. De gemeinte haet drie industriegebiede: 't Meuleveld en de Rovershei biej Ruiver en 't Maasveld biej Bezel.

Bezel is gelaege tösse Zjwame (gemeinte Remunj), Belvend (gemeinte Venlo), Kessel (gemeinte Peel en Maas) en de Duutsje sjtad Brüggen.

Historie

Bezel wurd veur 't ieërs geneump in 1275 maar besjtóng toen al hiel get ieëwe. Bewuuëningssjpäör gaon truuk tot in de prehistorie en in de gemeinte höbbe auch diverse Romeinse gebouwe gesjtange. De naam Bezel mót meugelik begrepe weure es "bies-loo" en haet daomet óngevieër dezelfde beteikenis as de Biesbosch biej Dordrech: eine bos van beze in ein waterriek gebied. Daomei zal den de luip van de Huuëlbaek bedoeld zien.

Bezel haet waarsjienlik in de middelieëwe toet 't Graafsjap Kessel gehuuërd. Dit zou verklaore waoróm zoe vuuël Bezelse boerderieje in de veertieënde en vieftieënde ieëw nog in henj ware van de hieëre van Kessel en allerlei ziejtèk daovan. Biej de ieërste vermeldinge waar Bezel als deil van 't zoegenaamp Euverkwarteer aevel al Gelders en zou det auch nog ieëwelang blieve: ieërs Sjpaans, nao de Vrede van Utrech (1713), die ein inj maakde aan de Sjpaanse Successieoerlog, Sjtaats. Al dae tied haaj Bezel same met Belvend 'n sjepebank die 't gebied besjtuurde en d'r rech sjprook. Met de koms van de Franse op 't inj van de 18e ieëw waerde Bezel ingelief biej Frankriek. Tösse 1830 en 1839 waar de gemeinte korte tied Belgies en 't waar in dees jaore det de Ruiver zich losmaakde as zelfsjtenjige parochie. Toet 1876 mós Bezel 't zónger gemeintehoes sjtelle. In 1920 waar de Ruiver - same met Óffebek - aevel zoeväöl gróter gegreujd det de gemeinte besjloot óm 't raodhoes nao de Ruiver te verhoeze. Auch tegewoordig zit de greuj van de gemeinte Bezel veural oppe Ruiver en in Óffebek. 't Kerkdörp Bezel óntwikkelt zich de letste jaore veural as toeristische trekpleister, met èns in de zeve jaor 't bekende Draaksjtaeke.

In 2003 haet heimkundevereiniging Maas- en Swalmdal ein Bezels-Ruivers waordebook oetgebrach ónger de naam De Groeëte Zeumer, samegesjteld door Paul Bloemen.

Historische inwoeënertalle

De gemeinte Bezel is euver 't algemein sjneller gegreujd as de ganse provincie Limburg. Deze greuj kump natuurlik veur raekening vanne Ruiver, zaeker wo 't de ciefers van nao d'n Twieëde Waereldoorlog betröf.

Jaor	Aantal	Greuj (gans Limburg)
1830	1.237^[1]	--
1840	1.295^[2]	+4,7% (+5,6%)
1849	1.425^[3]	+10,0% (+4,3%)
1859	1.616^[4]	+13,4% (+4,4%)
1869	1.617^[5]	+0,1% (+4,5%)
1879	1.832^[6]	+13,3% (+7,0%)
1889	1.923^[7]	+5,0% (+6,8%)
1899	2.071^[8]	+7,7% (+10,2%)

Jaor	Aantal	Greuj (gans Limburg)
1909	2.765^[9]	+33,5% (+17,8%)
1920	3.472^[10]	+25,6% (+32,6%)
1930	4.232^[11]	+21,9% (+25,1%)
1947	5.625^[12]	+32,9% (+24,2%)
1956	7.428^[13]	+32,1% (+27,3%)
1960	8.526^[14]	+14,8% (+7,4%)
1971	10.530^[15]	+23,5% (+13,9%)

Opmerking

In 1971 zeen de ciefers aafgeróndj op ganse vieftalle.

Rillatief óntwikkeling van 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeinte Bezel
Blauw: Provincie Limburg

Recènter bevólkingsgreuj

De bevólkingsgreuj is euver de ganse periode 2006-2016 leech negatief door vergriezing, allewel 't aantal inwoeëners get kan sjómmele.

2006 - 13.532 (01-01-2006)

2011 - 18.842 (01-04-2011)

2014 - 13.617 (01-01-2014)

2015 - 13.394 (01-01-2015, gem. Bezel)

2015 - 13.490 (31-03-2015, CBS)

2016 - 13.387 (01-01-2016, CBS)

Insignes

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

Op 27 juli 1853 kraog de gemeinte Bezel vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind wat ziech es volg liet umsjrieve:

In lazuur (blauw) 'nen draak vaan goud, getongk en geklajd vaan keel (roed).

De sjepebaank Bezel-Belvend, boe 't dörp oonder 't ancien regime touw huurde, had wel e zegel, meh me besloot dat neet te gebruke. In plaots daovaan naom me d'n draak vaan de Sint-Jorissjötterij. De Hoeg Raod verliende 't waope toen in riekskleure.^[16]

't Veendel tuint de kleure en symbole vaan 't waope, meh ouch 't raad vaan 'n watermeule. Dit is e symbool veur De Ruiver.^[17]

Persone

Leo Janissen, sjriever en verzamelaer volksverhaole.

Rifferenties

Externe link

Commons: Category:Beesel – Media gerelateerd aan dit óngerwerp

Provincie Limburg

Baek · Baekdale · Baerge · Bezel · Broensem · Ech-Zöstere · Èèsjde-Mergraote · Gennep · Gulpe-Wittem · Haors aan de Maas · Heële · Kirchroa · Lankgraaf · Leudaal · Maasgoew · Meersje · Mestreech · Mook en Middelar · Ni-jwieërt · Pieël en Maas · Remuunj · Roerdale · Stein · Valkeberg aan de Geul · Venlo · Venroj · Voelender · Vols · Wieërt · Zittert-Gelaen · Zumpelveld

Opgeheve gemeintes

Gemeinte Bezel
Dörper en gehuchte: Aaddörp · De Bakhei · Bezel · Böstering · Heinem · Kölsewaeg · Lieëwe · Meuleveld · De Mortel · Óffebek · Riekel · Rónkesjtein · De Ruiver · Witteberg

51° 16' NB, 6° 2' OL

[1] Volkstèlling 1830

[2] Volkstèlling 1840 - Limbörg

[3] Volkstèlling 1849 - Hertigdóm Limbörg: gemeintesgewies indeiling van de provincie

[4] Volkstèlling 1859 - Plaatselike indeiling

[5] Volkstèlling 1869 - Feiteleke of getèlde bevolking in eder gemeinte van 't riek

[6] Volkstèlling 1879 - Limbörg: plaatselike indeiling

[7] Volkstèlling 1889 - Limbörg

[8] Volkstèlling 1899 - Limbörg

[9] Volkstèlling 1909 - Plaatselike indeiling

[10] Volkstèlling 1920 - Plaatselike indeiling

[11] Volkstèlling 1930 - Plaatselike indeiling

[12] Volkstèlling 1947 - Plaatselike indeiling

[13] Woeëningtèlling 1956 - Veurnaamste gegaeves per gemeinte

[14] Volkstèlling 1960 - Bevolking van gemeintes en óngerdeile van gemeintes

[15] Volkstèlling 1971 - Plaatselike indeiling

[16] Heraldry of the World - Beesel

[17] Beesel - Een bosrijke streek met veel waterbiezen

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]