Madrîd

Madrîd

Madrid
Madrîd Madrid
Bajarên paytext;
	Madrid
	Ala Coat of arms
	Madrîd li ser nexşeyê;
	Madrîd
	Koordînat: 40°25′1″Bk 3°42′12″Ra / 40.41694°Bk 3.70333°Ra
Parzemîn	Ewropa
Dewlet	Spanya, Crown of Castile, Keyaniya Kastîlyayê, Taifa of Toledo, Caliphate of Córdoba
Li beşa îdarî	Community of Madrid (1983–); Madrid Province (1833–1983); Province of Madrid (–1833) ;
Paytexta	Spanya; Community of Madrid (1983–); Second Spanish Republic; First Spanish Republic; Spain under the Restoration; Spain under Joseph Bonaparte; Madrid Province; Francoist Spain; Kingdom of Spain; reign of Amedeus I of Brasil ;
Merkeza îdarî	Madrid city ;
Îdarî
• Şaredar	José Luis Martínez-Almeida (People's Party, 2019–)
Qada rûerdê
• Giştî	604.4551 km2 (2.333.814 sq mi)
Bilindahî	663 m (2175 ft)
Nifûs	3.332.035 (2023)
Dem	UTC+1; UTC+2 ;
Koda telefonê	91
Plakaya erebeyê	M
Malper	www.madrid.es/
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Madrîd (bi spanî: Madrid), paytext û bajarê herî qerebalix ê Spanyayê ye ku nifûsa herêma bajarî bi qasî 3.6 milyon kes û nifûsa herêmê metropolê bi qasî 6.7 milyon kes e.^[1] Bajar duyem bajarê herî mezin ê Yekîtiya Ewropayê ye û duyem qada herî mezin a metropolê ya yek-navendî yê Yekitiya Ewropayê ye.^[2] Qada şaredariyê bajar 604,3 km² (çargoşe) rûerd werdigire.

Madrîd li ser peravên Çemê Manzanaresê li beşa navendî ya Nîvgirava Îberî hatiye avakirin. Bajêr hem paytexta Spanyayê (ji sala 1561an vir ve hema bêje bê navber) hem jî paytexta civaka xweser a derdora Madrîdê ye (ji sala 1983an vir ve) ku bajar navenda siyasî, aborî û çandî ya Spanyayê ye.^[3] Bajar li ser deştek bilind bi qasî 300 km dûrî deryayê hatiye avakirin. Avhewaya Madrîdê bi havînan germ e û bi zivistanan jî hewayeke hênik li bajarê heye.

Bi kombûna bajarî giran a di Yekîtiya Ewropayê de bajêr bûye xwediyê duyem mezintirîn Dahata Berhema Navxweyî ya Welat (GDP) e û bajêr di warê siyaset, perwerde, şahî, jîngeh, medya, moda, zanist, çand û huner de bandor li statuya bajarên mezin ên cîhanî dike.^[4] Ji ber hilberîna aborî, standarda jiyanê ya bilind û mezinahiya bazarê, Madrîd wekî navenda darayî ya sereke û navenda aborî ya sereke ya Nîvgirava Îberî û navenda Ewropaya Başûr tê dîtin.^[5] Navçeya metropolê mazûvaniya pargîdaniyên mezin ên Spanî yên wekî Telefónica, Iberia, BBVA û FCCyê dike. Madrîd piraniya karûbarên bank ên li welat berhev dike û bajarê spanîaxiv e ku mezintirîn websîteyên înternetê çêdike. Di navbera 500 bajarên cîhanê (2022-2023) de di analîstên salane de di Îndeksa Bajarên Nûjenî de ku ji aliyê 2ThinkNow ve hatiye weşandin, ji bo nûjeniyê, Madrîd li cîhanê di rêza 19em de û li Ewropayê di rêza 7em de di lîsteyê de cih girtiye.^[6]

Wêne

Almudena Kathedrale
Templo de Debod
El parque del Retiro
Plaza Mayor
Puerta del Sol
Torres KIO, Plaza Castilla
Hotel Ritz

Çavkanî

^ "Población por capitales de provincia y sexo.(2911)". INE (bi spanî (Ewropa)). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.
^ "Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps". www.citypopulation.de. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.
^ "Madrid | History, Population, Climate, & Facts | Britannica". web.archive.org. 12 gulan 2021. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 12 gulan 2021. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)
^ "GaWC - The World According to GaWC 2010". web.archive.org. 2 sibat 2013. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 2 sibat 2013. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)
^ "Mastercard - A Global Technology Company in The Payments Industry". Mastercard (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.
^ billr (17 adar 2023). "Innovation Cities™ Index 2022-2023: Global 500 World's Most Innovative Cities". Innovation Cities™ Index | World 500 City Rankings (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Madrîd de hene.

[1] "Población por capitales de provincia y sexo.(2911)". INE (bi spanî (Ewropa)). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.

[2] "Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps". www.citypopulation.de. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.

[3] "Madrid | History, Population, Climate, & Facts | Britannica". web.archive.org. 12 gulan 2021. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 12 gulan 2021. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)

[4] "GaWC - The World According to GaWC 2010". web.archive.org. 2 sibat 2013. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 2 sibat 2013. Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)

[5] "Mastercard - A Global Technology Company in The Payments Industry". Mastercard (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.

[6] r (17 adar 2023). "Innovation Cities™ Index 2022-2023: Global 500 World's Most Innovative Cities". Innovation Cities™ Index | World 500 City Rankings (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 2 tîrmeh 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

n g b Herêmên xweser ên Spanyayê
Herêmên xweser (otonom)	Aragon · Astûrya · Giravên Balear · Endulus · Estremadûra · Euskal Herria (Herêma Xweser a Baskî) · Galîsya · Kantabriya · Kastîlya-La Mança · Kastîlya û Leon · Giravên Kenariyê · Ketelonya · La Rioja · Madrîd · Mûrsiya · Navarra · Valensiya
Bajarên xweser (otonom)	Ceuta (Sebte) · Melilla
Plazas de soberanía	Giravên Alhucemas · Giravên Chafarinas · Peñón de Vélez de la Gomera

Danegehên kontrola otorîteyê
Navneteweyî	FAST ISNI VIAF WorldCat
Neteweyî	Spanya Fransa BnF data Ketelonya Almanya Îsraêl DYA Swêd Japon Komara Çekî Kroatiya
Cografî	MusicBrainz area
Yên din	NARA IdRef Ensîklopediya Îslamê