Bahoza jeomanyetîk
Bahoza jeomanyetîk yan jî bahoza manyetîkî, bûyereke jeomanyetîk e ku ji ber têqînên bihêz ên ku li rojê pêk tê diqewime. Pêla şoka teqînê ku bi xwe re bayê rojê tîne tevliheviya demkî li manyetosfera dinyayê pêk tîne.
Frekansa bahozên jeomanyetîk bi lekeyên rojê re zêde dibe û kêm dibe. Di dema herî zêde ya rojê de ku lekeyên rojê digihîjin asta herî zêde, bahozên jeomanyetîk pir caran diqewimin ku piraniya wan ji hêla derxistina girseyî ya koronal (CME) ve têne birêvebirin.[1]
Zêdebûna zexta bayê rojê di destpêkê de magnetosferê dişidîne. Qada manyetîkî ya bayê rojê bi qada manyetîkî ya cîhanê re dikeve hevkarîgeriyê û enerjiyek zêde vediguherîne magnetosferê. Ev her du hevkarîgerî dibe sedema zêdebûna tevgera plazmaya di nav manyetosferê de (ji aliyê zêdebûna qadên elektrîkê ku di hundurê manyetosferê de ne têne birêvebirin) û dibe sedema zêdebûna herika elektrîkê di manyetosferê û îyonosferê de. Di qonaxa sereke ya bahoza jeomanyetîk de, herika elektrîkê di manyetosferê de hêzek manyetîkî diafirîne ku sinorê di navbera manyetosferê û bayê rojê de pêk tîne.
Gelek bûyerên rewşa hewayî ya fezayê bi bahozên jeomanyetîkî ve girêdayî ne yan jî ji ber bahozan çêdibin ku di nav wan de bûyerên perçeyên enerjiya rojê (SEP), herikên jeomanyetîkî (GIC), bahozên îyonosferîk û tevliheviyên îyonosferîk ên ku dibin sedema şilkirina radyo û radarê, astengkirina navîgasyonê ku ji hêla hêlnumeya (pusule) manyetîkî pêk tê û pêşandanên auroralên ku li latên pir nizim têne dîtin, heye.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Balogh, A., edîtor (1999). Corotating interaction regions: proceedings of an ISSI workshop, 6-13 June 1998, Bern, Switzerland. Space sciences series of ISSI. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. ISBN 978-0-7923-6080-3.
