Bikini-Atoll
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
Öt Bikini-Atoll es ön Atoll met 23 Insele em Stelle Ozean. Tösche 1940 un 1950 teste d Amerikaner do Atomwaffe. Dr Bikini wood no öt Atoll benannd.
Land un Wasser
[Ändere · der Quälltäx ändere]Öt Bikini-Atoll litt 3000 Kilometer nordöstlich va Neuguinea un em Norde van d Marshall-Insele. 23 Insele met mä 6 km² Land ömschlösse ön Lagun, di 40 km lang un 24 km breed es, watt 600 km² Wasserfläch entsprecht.
Wä öp öt Bikini-Atoll läävde
[Ändere · der Quälltäx ändere]Bes d USA op öt Atoll d Atomwaffetests made, läävde op zwei van di 23 Insele Mänsche, op d jrützde, Bikini, 167 Lüüh un 29 op di klenge Insel Eneu. En d 1970er Joohre wood vorsood, Lüüh wärm op öt Atoll lääve z losse, ävver dat fluppde net, su dat em Joohr 2010 kenn Mänsche op öt Bikini-Atoll wonne.
Jätt va vreuer
[Ändere · der Quälltäx ändere]Öt Bikini-Atoll wood van d Spanier äntdeckt, spelte ävver kenn Roll vöör di Seevahrernatiun. 1825 koom Otto von Kotzebue no öt Bikini-Atoll un maade d ischde Kaate. D Jäjend nannd hä z Iihre va Johann Friedrich Eschscholtz d Escholtz-Insele. 1886 maade Dütschland d Insele zo ön dütsche Koloni. Jeld leed sich ävver met öt Bikini-Atoll net vordeene, su dat sich vöör di paar Männeke op di Insele nüüß ändere däng. 1914 wääßelde öt Eejedom un öt Atoll veel an d Japaner. Dat bleed ösu bes 1944 als d Amerikaner em Pazifikkresch di Insele övvernomme.
Atomwaffetests
[Ändere · der Quälltäx ändere]
Nodäm dr US-Präsident Harry S. Truman bestämmd hod, dat d USA op öt Bikini-Atoll suwi op öt donävver liijende Eniwetol-Atoll Waffe teste sollte, woode 67 Atombombe jezünd. Di Laach van öt Atoll, öt es witt aav van Scheffvahrtswäch, bo onbewonnt un va Wasser ömjävve, made öt zo ö jo Testjebiit. D Mänsche op di zwei bewonnde Insele wode no öt Rongerik-Atoll ömjesiidelt.
Beij di Tests leev net alles jlatt. Su entstäng ösu völl radioaktive Stöpp, dat dä och op d benobbernde Atolle veel. Dobeij wood mi vorsäuchd als erwaad wood.