Капп путч
Капп путч (нем. Kapp-Putsch) — 1920 джылда консерваторланы Веймар республиканы правительствосуна къаршчы къозгъалыулары болгъанды.
Чурумлары
[тюзет | къайнакъны тюзет]Версаль кесаматха кёре Германия кесини аскерин 100 минг аскерчиден кёб этерге эркин болмагъанды. Демобилизация социал тикликге чурум болгъанды. Разы болмагъанланы ауазчысы берлин округну аскерини башчысы Вальтер Лютвиц болгъанды. Республикагъа къаршчы къозгъалыуну башында Немец ата джурт партияны алчыларыны бири − белгили прусс юнкер Вольфганг Капп болгъанды.
Путчну барыуу
[тюзет | къайнакъны тюзет]10 мартда Берлиннге, сауутларын салыргъа унамагъан фрайкорну бёлеклерин тартадыла, генерал Лютвиц, социал-демократ Баэурни правительствосуна ультиматум салады — миллет джыйылыуну чачыу, президентни джангыдан сайлау, 1919 джылны Версаль мамырлыкъ кесаматына кёре рейхсверни азайтыуну тохтатыргъа. Правительство къозгъалгъанлагъа къаршчы таукел къаршчыланмагъанды. 13 мартда путччула Берлинни кючлейдиле эмда Капп башчылыгъында правительство къурайдыла.
Президент Фридрих Эберт эмда Бауэрни правительствосу ара шахарны къоюб Дрезденнге кёчедиле, анда генерал-майор Меркерни болушлугъуна умут этгендиле. Алай а болушлукъ табылмазлыгъын ангылаб Штутгартха кёчерге керек боладыла. Ол заманда Вольфганг Капп джетишимсиз кесини «правительствосун» къураргъа кюрешеди, алай а белгили политикачыла кеслерини атларын къозгъалыучула бла байларгъа излемегенлери себебли, правительствода тюрлю-тюрлю маргинал элементле эмда люмпенле орун аладыла.
Къоруулауну министри Густав Носке аскерни путчну эзерге чакъырыгъанды, алай а ала кеслериникине атаргъа унамагъандыла: рейхсверни штабыны тамадасы генерал Ханс фон Сект аскерчиле аскерчилеге атмайдыла дегенди[1]. Алай а путч ишчилени арасында протест толкъун бла къаршчыланнганды, ала бютеумиллет забастовка баямлайдыла эмда къозгъаладыла, ала Рур Къызыл аскерни къураб Рур регионда совет властны орнатыб башлагъандыла.
Къралда толу паралични кёрюб, Людендорфдан къалгъан талай аскер генерал, къралны интереслери ючюн отставкагъа кетери тыйыншлы болгъанын Лютвицге билдиргендиле. Болумну табсыз болгъанын ангылаб Лютвиц бла Капп 17 мартда Швециягъа къачхандыла.
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет] Викигёзенде (Wikimedia Commons) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Капп путч.
|