Бармақ

Бармақ

Бармақ - Ең үлкен, бірінші саусақ.

Сөздің алғашқы атауы заттың атқаратын қызметіне байланысты туған сияқты. Моңғол тілінде: барь — ұста; барих — ұстау іспеттес мағыналарда айтылады. Қолдың саусақтарының, оның ішінде бірінші саусақтың атқаратын басты қызметі — белгілі бір затты ұстау. Моңғол, түркі тобындағы тілдердің тегі бір, туыстығы бәрімізге аян. Туыс тілдер арасындағы сөз қатынасы жиі болып, бір тұлғадағы сөздің түркі тілдерінің бірінде бір мағына, екіншісінде өзге мағына иемденіп отыруы аз ұшыраспайды. Сол сияқты моңғол тіліндегі «ұста» етістігі қазақ тілінде саусақтардың бірінің атауына ие болуы да таңданарлық құбылыс дей алмаймыз. Моңғол тіліндегі «бармақ» мағынасын беретін «эрхий», якут тіліндегі «эрбэх» тұлғаларының өздері де ұзақ уақыт ішінде дыбыстық өзгеріске ұшыраған «барь», «барих» сөздерінің туындысы демекпіз. Бұл пікірімізге моңғол тіліндегі кейбір тұрақты тіркесте «эрхий» орнына «барих» тұлғасының, сирек болса да, кездесіп қалуы куә болғандай. «Барь» немесе «барих» тұлғаларының қазақ тілінде «бармақ» болып өзгеруін түсіндіру де артық сияқты (бар + мақ => ұста + мақ).