Alas tropis

Artikel iki ditulis nganggo basa krama.

Alas Tropis, (krama: Wana tropis / Wana Jawah Tropis), punika wana ingkang limrahipun dumunung wonten ing caket Garis Katulistiwa, kathahipun wonten ing bawana Asia, Afrika, Amérika Kidul, Amérika Tengah, lan ing Kapuloan Pasifik.

Ing salebetipun skéma klasifikasi biome World Wildlife Fund's, wana tropis kalebet satunggiling golongan wana tropis teles (utawi wana tropis lembab ron wiyar) lan saged ugi dipungolongaken minangka wana jawah dhataran andhap katulistiwa ingkang tansah awèt ijem.

Karakteristik

Wana jawah tropis saged dados panggénan gesang makluk gesang ingkang langkung kathah tinimbang panggénan utawi biomes saèsipun kagabung. Pucukipun wit-witan ingkang inggilipun watawis 50-80 mèter lan awujud ron ingkang kathah saged mujudaken prosès warni-warni. Zat organik ingkang dhawah wonten siti lajeng énggal kaurai lan kaproses wangsul dados nutrièn ingkang dipunperyogèkaken déning tetuwuhan.

Wana Jawah kaciri saking inggilipun curah jawah. Bab punika asring ngasilaken siti ingkang cengkar amargi larutipun zat-zat nutrien. Karisakan bakterial ingkang rikat nyegah akumulasi humus. Konsèntrasi dat tosan lan aluminium oksida déning prosès laterisasi andamel oxisol dados awarni abrit cerah lan kadhangkawis nyiptakaken deposit mineral (sepertos: boksit). Wonten ing lapis ingkang langkung anèm, mliginipun wonten ing tlatah vulkanik, siti tropis saged subur sanget, amargi siti wau wujud wana ingkang asring banjir, saéngga saben taun kagantos déning siti ingkang subur.

Wana Jawah minangka panggénan gesang kalihprotigan spésies kéwan lan tuwuhan wonten ing planit punika. Sampun dipunjangka manawi atusan utawi yutan spésies tuwuhan, gegremet, lan mikroorganisme énggal ingkang dèrèng kapanggih, lan dèrèng wonten namanipun wonten ing ngèlmu kawruh. Wana Jawah Tropis ugi asring dipunwastani "Paru-paru donya", nanging dèrèng wonten dhasar ngèlmu kanggé nyarujuki bab punika amargi wana jawah tropis misuwur gadhah oksigin nétral ingkang dipunperlokaken, kanthi prodhuksi oksigin ingkang namung sakedhik ^[1]^[2]

Tuwuhan ingkang inggil, ron wiyar minangka tuwuhan ingkang dominan wonten ing wana jawah, amujudaken satunggiling kanopi saking ron, ing sainggiling wana. Tuwuhan ingkang inggil, ingkang dipunwastani pecungul, saged mecungul ing saknginggiling kanopi. Pérangan inggil kanopi asring mbiyantu tuwuhipun sadhéngah flora ingkang sugih epifit, kalebet tuwuhan anggrèk, bromeliaceae (nanas-nanasan), mosses, lan lichens, ingkang tuwuh nèmpèl wonten ing pangipun wit-witan. Tuwuhipun tuwuhan ing salebeting wana jawah asring kapenggak déning kirangipun cahya srengéngé wonten ing lumahing siti, lan limrahipun ingkang tuwuh lajeng namung wujud tuwuhan ingkang tolèran dhumateng kawontenan kirang cahya, kados grumbul semak walukar (shrubs), tuwuhan bumbu, pakis-pakisan (ferns), wit-witan alit, lan wit ingkang saged mrambat manginggil supados pikantuk cahya srengéngé. Langkanipun tuwuhan andhap ing wana jawah andadosaken kéwan utawi jalmi saged mlampah ing salebeting wana. Wonten ing wana ingkang tuwuhanipun asring rontok utawi ing wana ingkang kanopinipun risak, siti ing sangandhapipun asring tuwuh pakis (vine), semak walukar lan wit-witan alit ingkang dipunwastani wana grumbul (jungle).

Suhu ing wana jawah tropis watawis 5°C ngantos 50 °C. Rata-rata suhu watawis 27 derajad Celsius.

Tetuwuhan

Wonten sawatawis karakteristik umum bab tuwuhan wana jawah tropis. Jinis tuwuhan wana jawah tropis asring gadhah satunggal utawi langkung ciri-ciri ingkang boten dipungadhahi déning tuwuhan saking tlatah sanèsipun. Kathah jinis tuwuhan ingkang gadhah oyot gantung(flanges/buttresses) ingkang kiyat (lan ngandhut kajeng). Wiwitanipun dipunpercanten punika kanggé menopang witipun piyambak, nanging sapunika langkung dipunpercanten manawi ginanipun kanggé nyaluraken nutrien.

Ron ingkang wiyar mujudaken bab ingkang umum tumrap tuwuhan semak ing salebeting wana jawah tropis. Tuwuhan anèm ingkang badhé dados kanopi lan emergent utawi pecungul, ugi gadhah ron ingkang wiyar. Nalika sampun nyelaki kanopi, ronipuin lajeng dados langkung alit. Wiyaripun lumah ron mbiyantu nampi cahya srengéngé mliginipun wonten ing lapisan ngandhap lan kirang cahya. Ron wonten ing lapis kanopi limrahipun langkung alit tinimbang tuwuhan ing lapis ngandhapipun. utawi langkung mrenca kapérang kanggé ngirangi karusakan ingkang dipunakibataken déning angin. Ron tuwuhan ingkang wonten ngandhap asring gadhah wangun gampil ngaliraken toya, kanggé mbiyantu pernapasan lan nyegah tuwuhipun mikroba lan lumut (briopita) ingkang saged ngrisak ron.

Karakteristik sanèsipun ingkang langkung asring wonten ing tuwuhan jinis wana jawah tropis ing antawisipun:

Kulit kajeng ingkang tipis, asring namung 1–2 mm. Limrahipun alus sanget, sanajan kadhangkawis dipuntutupi déning sulur utawi eri.
Cauliflory, utawi tuwuhing sekar lan woh langsung saking wit tinimbang saking pang.
Woh ageng lan kandel dagingipun ingkang mikat peksi, lan kéwan sanèsipun ingkang wigati tumrapipun panyebaran.

Lapisan

Wana jawah tropis kapérang dados gangsal pérangan, saben bagéanipun kanthi tuwuhan lan kéwan ingkang bènten-bènten, ingkang biyasa gesang wonten ing pérangan tinamtu. Pérangan kalawau inggih punika: pérangan lapis emergèn, lapis kanopi, pérangan lapis andhap (understory layer), pérangan lapis semak (shrub layer), lan pérangan dhasar wana. Namung pérangan lapis emergèn ingkang nyata-nyata khas wana jawah tropis, sementawis pérangan sanès karakteripun ugi wonten ing wana jawah sanèsipun wana jawah tropis.

Lapis emergèn namung gadhah sauntawis wit-witan ingkang tuwuh saknginggilipun kanopi, kanthi inggil watawis 45–55 m, sanajan kadhang sawatawis wit-witan wonten ingkang inggilipun ngantos 60 m utawi 70 m. Tuwuhan punika kedah tahan dhumateng hawa panas lan angin. Kéwan kados èlang, kupu, kalong lan wanara tinamtu gesang wonten ing lapis punika.

Wigati tumrap manungsa

Habitat

Wana jawah tropis miturut sajarah boten njurung sing ndunungi manungsa. Sumber pakan ing salebeting wana manéka warni lan kathahipun manggèn wonten kanopi saéngga sesah mendhetipun. Siti ing wana jawah asring tipis lan kathah mineral. Jawah ingkang asring ugi saged nglarutaken nutrien saking siti ingkang badhé dipunbudidaya kanggé nuwuhaken tetuwuhan. Nanging manungsa taksih saged mbudidaya wana jawah kanggé pakan lan panggénan wonten ing sapérangan pérangan donya. Kathah among tani, mliginipun wonten ing wana Amazon lan New Guinea, pados pakan mliginipun saking kebon ingkang dipundipundamel kanthi mbabat wana lan ajag kéwan lan pados woh-wohan kanggé pakan tambahan. Sanès tiyang ngandharaken yèn sing ndunungi wana jawah punika pemburu ingkang gesang saking dhagang produk wana ingkang awis, kados ta: kulit kéwan, wulu, lan madu kaliyan para among tani ingkang gesang ing sajawining wana. Golongan pemburu inggih tumut mbudidaya wana nanging manggèn wonten ing padhang suket ing caket wana ingkang gadhah langkung kathah pakan utawi dhaharan.^[3]

Nanem tuwuhan kanggé pakan lan bumbu

Kopi, kakao, pisang, pelem, katès, apokat, lan tebu sadaya aslinipun saking wana jawah tropis, lan tuwuh ing tlatah tilas wana. Ing tengahan taun-80 lan 90an, 40 yuta ton gedhang dipunkonsumsi saben taun ing donya, sesarengan kaliyan 13 yuta ton pelem. Ekspor kopi saking Amérika Tengah pangaji US$3 milyar ing taun 1970.

Sumber usada lan manéka warni kagesangan

Wana jawah tropis asring dipunwastani "apotik donya" ingkang paling ageng, amargi kathahipun obat alam ingkang tinemu wonten ing mriki. Contonipun, wana jawah tropis ngandhut bahan dhasar kanggé metoda kontrasepsi hormonal, kokain, stimulant, lan tranquilizing drug" (Banks 36). Curare (dat kanggé nglumpuhaken) lan kina bahan kanggé obat malaria) ugi pinanggih ing mriki.

Turisme

Wekdal punika, satunggiling aji ékonomi ingkang ageng saking wana jawah tropis inggih punika turisme. Tiyang kathah ingkang gadhah kekarepan kekésahan ngantos nglanglang bawana supados saged ngraosaken piyambak lelana wonten ing wana jawah. Kauntungan ékonomi turisme punika minangka cara ingkang saé kanggé ngrukti lan nglestarèkaken wana jawah.

Produk Kéwan

Wana jawah ngasilaken rupi-rupi produk kéwan kalebet madu, daging, lan kasil sanèsipun kados déné kulit lan gadhing.

Wigati tumrap Sistim Ekologi

Minangka tambahan, wana jawah tropis ugi nyadhiaaken jasa ékosistem. Wana jawah wigati sanget tumraping biological diversity, ngatur jawah lan ngedhalèkaken banjir lan ningkataken ngèlmu kawruh. Jasa ékosistem punika wau saged dipun-ginakaken déning manungsa tanpa mbetahaken modifikasi punapa-punapa.

Rujukan

↑ Broeker, W.S., 2006 "Breathing easy, Et tu, O2" Columbia University http://www.columbia.edu/cu/21stC/issue-2.1/broecker.htm.
↑ Moran, E.F., "Deforestation and Land Use in the Brazilian Amazon", Human Ecology, Vol 21, No. 1, 1993 “It took more than 15 years for the "lungs of the world" myth to be corrected. Rain forests contribute little net oxygen additions to the atmosfir through photosynthesis.”
↑ Bailey, R.C., Head, G., Jenike, M., Owen, B., Rechtman, R., Zechenter, E., 1989 "Hunting and gathering in tropical rainforest: is it possible." American Anthropologist, 91:1 59-82

Ugi pirsani

Pranala njawi

Upaya Konservasi

Wikipedia

Artikel punika, artikel dhasar ingkang kedah dipundarbèni sadaya basa.

Wonten upaya-upaya konservasi habitat wana jawah, ing antawisipun:

World Wildlife Fund
- Amazon - What you can do

[1] Broeker, W.S., 2006 "Breathing easy, Et tu, O2" Columbia University http://www.columbia.edu/cu/21stC/issue-2.1/broecker.htm.

[2] Moran, E.F., "Deforestation and Land Use in the Brazilian Amazon", Human Ecology, Vol 21, No. 1, 1993 “It took more than 15 years for the "lungs of the world" myth to be corrected. Rain forests contribute little net oxygen additions to the atmosfir through photosynthesis.”

[3] Bailey, R.C., Head, G., Jenike, M., Owen, B., Rechtman, R., Zechenter, E., 1989 "Hunting and gathering in tropical rainforest: is it possible." American Anthropologist, 91:1 59-82

[1]

[2]

[3]