Gentocido

Kranii di individui qui mortigesis dum la gentocido di Ruanda

Giganta sepulteyo trovita che koncentreyo Bergen-Belsen, aprilo 1945.

Gentocido (de "gento" = familio o grupo di familii qui havas komuna origino, la samarasani; ed "ocido" = mortigo violentoza) esas agado facata kun skopo eliminar komplete o partale ula raso, etnio, nacionaneso o religiala grupo. L'equivalanta vorto en l'Angla (genocide) kun la sama signifiko kam en Ido, kreesis en 1944 dal Polona yuristo Raphael Lemkin, qua skribis la libro Axis Rule in Occupied Europe. Segun Lemkin, gentocido "Ne necese signifikas la quika destrukto di ula naciono, ecepte kande ol facesas per masiva mortigo di omna membri di ula naciono. Plu exakte, ol signifikas koordinata projeto di diferanta agadi kun skopo destruktar la bazala fundamenti de la vivo di nacionala grupi, kun skopo nihiligar la propra grupi".

Segun Usana sociologo Michael Mann, gentocido esas la maxim extrema formo di intergrupala violento, e la maxim violentoza agado di "rasala purigado". Por Mann, l'impakti di gentocidi dum la 20ma yarcento esis devastanta, sive pro la quanto di mortinti - ilu kalkulis la quanto di mortinti en plu kam 70 milion individui -, sive pro la kruelegeso dil agadi.

Exempli pri gentocidi eventinta dum la 20ma yarcento:

• gentocido di Armeni, en 1915 (2,1 milion personi afektita, di qui 600 mil til 1,8 milion mortis)
• Holokausto, de 1941 til 1945 (6 milion Judi, e cirkume 5 milion plusa homi - homeosexuali, cigani, ed altra grupi - mortigesis)
• gentocido di Kambodja dal Reda Kmer, 1975 til 1979 (1,5 til 3 milion morti)
• gentocido di Ruanda, de aprilo til junio 1994 (de 500 mil til 1 milion Tuci mortigita)