Asuncion
| Asuncion | ||
| ||
| Kelk imaji pri Asunción. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Paraguay
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 25°16' S | |
| Longitudo: | 57°40' W | |
| Altitudo: | 43 m | |
| Surfaco: | 117 km² | |
| Habitanti: | 521 091 (2023) | |
| Denseso di habitantaro: | 4 453,8 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC-4 | |
| Urbestro: | Mario Ferreiro (PRF) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.mca.gov.py | ||
Asuncion (Hispane: Asunción) esas chef-urbo e maxim populoza urbo di Paraguay. Ol havis 521 091 habitanti en 2023. Lua tota surfaco esas 117 km². Lua metropolala regiono havis 2 807 111 habitanti ya la sam yaro.
Asuncion esas sideyo por Exekutiva, Legifala e Judiciala povi de Paraguay, e la precipua komercala ed industriala centro di la lando, e lua precipua portuo. Ol esas autonoma urbo, e apartenas a nula departmento de Paraguay.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]Asuncion esas un ek la maxim anciena urbi de Sud-Amerika. En 1537, Hispana exploreri konstruktis fuorto hike lor la Festo di Asunciono (ye la 15ma di agosto), e baptis ol kun la plena nomo Nuestra Señora de la Asunción (Nia Damo dil Asunciono).
Asunción divenis konocata kom "la matro di la urbi", pro ke dum la konquesto di Amerika multa expedicioni departis de ol por fondar nova urbi en la kolonii Hispana, exemple Buenos Aires (rifondita en 1580), Córdoba, Santa Fe e Santa Cruz de la Sierra.
Kande Buenos Aires destruktesis dal indijeni en 1541 Hispani fugis ad Asunción, e l'urbo divenis chef-urbo di vasta koloniala provinco, inkluzite tota la nuna Paraguayana teritorio, parti di la nuna Arjentinia e kelka regioni qui nun apartenas a Brazilia. Pos 1603, Hispana misioneri komencis evangeliizar indijeni en lua linguo: Guarani.
Revolti kontre Hispana dominaco
[redaktar | redaktar fonto]
En 1731 eventis l'unesma rebeleso kontre Hispana dominaco, konocata en Hispana kom Revolta de los Comuneros, pos l'ocido dil judiciisto José de Antequera y Castro. Antequera sendesis ad Asunción en 1721 por investigar akuzaji kontre lora guberniestro Diego de los Reyes Balmaseda, e konkluzis ke l'akuzaji esis vera e decidis arestar Reyes Balmaseda. Pose Antequera divenis guberniestro di Paraguay suportita da la municipala konsilistaro (cabildo). Antequera anke akuzis la jezuiti por diversa krimini, ekpulsis li ed sklavigis l'indijeni qui vivis en komoni kreita dal jezuiti. La habitantaro di Asunción suportis ta decidi, ma lora vicerejulo Diego Morcillo ne aceptis l'agadi di Antequera ed imperis la retrosendo di Reyes a povo. La sucedinto di Morcillo, markezo di Castelfuerte, decidis atakar Antequera. Quankam komence Antequera vinkis la trupi de Castelfuerte, ilu decidis renuncar en 1725 e fugar. Kin yari pose, Antequera kaptesis ed ocidesis.
La sucedinto di Antequera kom guberniestro, Martín de Barua, judikesis amiko di la koloniisti ed enemiko di la jezuiti. Kande Barúa remplasesis da Ignacio de Soroeta - judikita kom amiko di la jezuiti ed enemiko di la koloniisti - la habitanti di Asunción ne aceptis to. Fernando de Mómpox y Zayas, amiko di Antequera, deklaris a la habitantaro ke la povo dil populo - el común - esis plu granda kam la povo dil guberniestro, e mem plu granda kam la povo dil rejo. Pos kelka incidenti dum la sequanta yari, Bruno Mauricio de Zabala, lor la guberniestro di Buenos Aires, supresis la revolto.
Pos ke l'informi pri la revoko dil rejulo Fernando la 7ma di Hispania da Napoleonala trupi arivis en Amerika, e pos ke komencis la procedo qua rezultis la nedependo di nuna Arjentinia, dum la nokto di la 14ma til la 15ma di mayo 1811, lora kapitano Pedro Juan Caballero García komandis sucesoza revolto kontre Hispana administrado. Paraguay fine deklaris su nedependanta de Hispania, e Asunción divenis chef-urbo di la lando.
Nedependanta Paraguay
[redaktar | redaktar fonto]Dum la diktatoreso di José Gaspar Rodríguez de Francia en Paraguay, qua duris til 1840, granda parto dil centro di Asunción demolisesis por rikonstruktesar segun projeto. Pos la Milito di Paraguay Asunción okupesis da Braziliana trupi de 1869 til 1876, e l'urbo itere rikonstruktesis.
Dum la fino dil 19ma e komenco dil 20ma yarcento multa enmigranti de Europa e de Otoman imperio komencis arivar en Asunción. L'urbo itere komencis nova periodo di prospereso. De 1932 til 1935 Paraguay militis kontre Bolivia en la milito dil Chaco, e Asunción divenis loko por sokurso di la vunditi dil milito.
Til la komenco dil yari 1980a, Asunción esis l'unika urbo di Paraguay kun plu kam 100 mil habitanti. En marto 1991 signatesis ibe la pakto inter Paraguay, Brazilia, Arjentinia ed Uruguay qua originis Mercosur. Asuncion duris kreskar e formacis metropolala regiono kun vicina urbi, konocata kom "Granda Asunción", kun plu kam 2 milion habitanti, cirkume 1/3 del habitantaro di la lando.
En mayo 2000, Paraguayana Kongreso atakesis per tanki, dum falinta stato-stroko. Lora prezidanto Luis Ángel González Macchi dekretis ecepto-stando en tota la lando. En agosto 2004 eventis la maxim granda tragedio de la lando pos la milito di Paraguay: incendio en supermerkato de la grupo Ycua Bolaños efektigis plu kam 300 morti e centi di plusa homi vundita[1].
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Asuncion jacas an la sinistra rivo dil fluvio Paraguay, inter la latitudi 25°15' e 25°20' S, e la longitudi 57°30' e 57°40' W. La fluvio Paraguay formacas "bayo" proxim la centro dil urbo. La mezavalora altitudo dil urbo esas 43 m adsur la maro, ed ol okupas 7 kolini (lomas). Multa migranta uceli eskalas ibe dum la vintro.
Segun la klimatala klasifikuro da Köppen-Geiger, la klimato di Asuncion esas subtropikala humida. Lua mezavalora yarala temperaturo esas 23°C e lua mezavalora pluvo-quanto esas 1400 mm omnayare. Dum la somero la mezavalora temperaturo esas 28°C, kontre ke dum la vintro esas 18°C. La pluvo-quanto diminutas dum la vintro.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]Cirkume 30% de la habitantaro di Paraguay rezidas en Asuncion, e 65% ek lua habitantaro evas min kam 30 yari.[2]. Cirkume 90% del habitantaro esas katolika. Altra religala grupi esas Mormoni, Mohamedani, Budisti e Judi.
La maxim multa habitanti di Asuncion parolas ambe la lingui Hispana e Guaraní. Ordinare, multi parolas Jopará, mixo di Hispana kun Guaraní.
Transporto
[redaktar | redaktar fonto]
Asuncion havas fluviala portuo che la fluvio Paraguay, e ligesas a multa Sud-Amerikana urbi ed altra landi tra lua internaciona aeroportuo, Silvio Pettirossi, distanta 10 km de lua centro, an la vicina urbo Luque.
Quar chosei (1, 2, 3 e 9) ligas Asunción ad altra urbi de la lando ed a la frontieri kun Brazilia, Arjentinia e Bolivia. Existas linei di autobusi qui ligas Asuncion a Brazilia (exemple l'urbi Sao Paulo, Rio de Janeiro, Florianópolis e Brasília), Arjentinia (exemple Buenos Aires, Córdoba), Uruguay, Chili, Bolivia e Peru, ed altra urbi de Paraguay. Li departas del autobuso-staciono nomizita Terminal de Ómnibus de Asunción, distanta cirkume 5 km de lua centrala quartero.
Ne existas linei di metroo en Asuncion, e granda parto dil urbala transporto facesas per autobusi. Existas poka oficala autobuso-halteyi en Asuncion, ma on povas haltar ul autobuso preske omnaloke del urbo.
Turismo
[redaktar | redaktar fonto]En 2009, plu kam 12 mil personi selektis sep loki del urbo, ek 45, kom "loki di kulturala heredo". Ca loki esas:
- La palaco de Los López, laboro-loko dil prezidanto di la republiko e sideyo di la prezidanteso, ca edifico konstruktesis de 1857 til 1867.
- La Metropolala Katedralo di Asuncion, inaugurita da Carlos Antonio López en 1845. Ol dedikesis a Nia Damo dil Asunciono, patronino dil urbo.
- La Katedralo di la Santa Triuno, anke konstruktita dum la guvernisteso di Carlos António López, ed inaugurita en 1854.
- L'edifico dil Cabildo, nun sideyo di la Kulturala Centro di la Republiko, konstruktita dal arkitekto Pascual Urdapilleta dum l'administrado di Carlos Antonio López.[3]
- L'edifico dil Hotelo Guaraní kontenas teatro por 791 spektanti,[4] kazino, e teraso en lua kolmo, de ube on povas vidar l'urbo.
- Panteón Nacional de los Héroes, edifico qua komencis konstruktesar en 1863 ed inauguresis en 1936, ol esas mauzoleo ube jacas la korpi de Carlos Antonio López, de Francisco Solano López, de la marshalo José Félix Estigarribia, e honorumala pladi sendita da prezidanti e monarki de multa landi.
- L'edifico dil Nacionala Teatro Ignacio A. Pane, konstruktita de 1834 til 1894.
La plursporta stadio Defensores del Chaco, an la quartero Sajonia, esas multe uzata por futbalala konkursi, por konkursi pri altra sporti, ed anke por altra eventi, exemple, muzikala spektakli.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Se cumplen 14 años del trágico incendio en el Ycuá Bolaños - Publikigita da Diario HOY. URL vidita ye 21ma di junio 2019.
- ↑ http://www.mec.gov.py/cmsmec/?page_id=2719
- ↑ Centro Cultural de la República "El Cabildo" - URL vidita ye 23ma di aprilo 2020. Idiomo: Hispana.
- ↑ Hotel Guaraní Asunción (Hotel) - URL vidita ye 23ma di aprilo 2020.