Asụsụ Fala
| Fala | |
|---|---|
| A mụrụ ya | Spain |
| Ógbè | <abbr title="<nowiki>northwestern</nowiki>">NW Extremadura |
Ndị na-asụ asụsụ ala
|
(11,000 e depụtara na 1994) [1] |
Ụdị ndị mbụ
|
|
| Koodu asụsụ | |
| ISO 639-3 | fax
|
| Glottolog | fala1241
|
Fala ("Okwu", nke a na-akpọkwa Xalimego [2]) bụ asụsụ Romance nke ọdịda anyanwụ nke a na'etiti ndị Galician-Portuguese, nke nwere ụfọdụ àgwà sitere na Leonese, nke ihe dị ka mmadụ 10,500 na-asụ na Spain, nke 5,500 bi na ndagwurugwu nke akụkụ ugwu ọdịda anyanwụ Extremadura dị nso n'ókè ya na Portugal. Ndị na-asụ Fala bi n'obodo Valverde del Fresno (Valverdi du Fresnu), Eljas (As Ellas) na San Martín de Trevejo (Sa Martín de trevellu). Ndị a dị na ndagwurugwu Jálama, na comarca nke Sierra de Gata.
Aha ndị ọzọ a na-eji eme ihe mgbe ụfọdụ maka asụsụ ahụ bụ Fala de Jálama ma ọ bụ Fala de Xálima, mana ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ha nke ndị na-asụ ya n'onwe ha na-eji, ndị na-akpọ ụdị asụsụ ha lagarteiru (na Eljas), manhegu / mañegu (na San Martín de Trevejo) na valverdeiru (na Valverde del Fresno). [3]
Akụkọ ihe mere eme
[dezie | dezie ebe o si]Mmalite ya
[dezie | dezie ebe o si]N'oge etiti, a pụrụ ịchọta ụdị ngwakọta nke Portuguese na Leonese n'akụkụ ókèala dị n'etiti Leon na Portugal, nke a na-anọchite anya ya n'ihe odide dịka Foro de Castelo Rodrigo (narị afọ nke iri na atọ). Ọ bụ ezie na enweghi akwụkwọ banyere ọchịchị na mmụba nke mpaghara a na narị afọ nke iri na atọ, enwere ọtụtụ echiche nke ụmụ amaala Galician na-aga ichebe ókèala megide ndị Alakụba dị ka ntaramahụhụ nke eze Leonese nyere, ma ọ bụ nnyefe nke ókèala na iwu agha dị iche iche site na Eze Alfonso IX na Fernando nke Abụọ.
N'ozuzu, ndị ọkà mmụta asụsụ na-akwado echiche Galician na-akwado nchepụta na ndagwurugwu ahụ bụ mpaghara dịpụrụ adịpụ, ya mere, ndị Galician na'okpuru ala na-anọgide na-ekwu okwu n'ụdị "dị ọcha" n'ihi enweghị mmetụta mpụga. Otú ọ dị, ndagwurugwu ahụ dị n'akụkụ ókèala Portugal, na-eme ka ọ bụrụ ezigbo onye a ga-ahazi n'ime ala ndị Castile na Portugal gbanwere, site na Nkwekọrịta nke Alcanices. N'oge gara aga, n'oge reconquista, ókèala ahụ nwere ọdịdị agwọ. E mere nkwekọrịta ahụ iji mee ka ọ dịkwuo mma, nke e nwetara n'ozuzu ya site n'inye Ribacoa na Portugal (Guarda, ogige ókèala oge ochie, dị ugbu a kilomita 40 n'ebe ọdịda anyanwụ nke nke ọhụrụ ahụ), ma nata ala ndị dị n'ebe ọwụwa anyanwụ nke osimiri Erges-Tagus-Sever, [ihe odide dị mkpa] kilomita 180 nke ókèala nke mmiri na-wa. Nkwekọrịta dị n'etiti ndị eze emeghị ka ndị mmadụ biri ọzọ, yabụ mmadụ ole na ole agbanweela mba, ọ bụghị site n'uche ha, kama n'ihi mgbanwe nke ókèala.
Ọmụmụ ụdaolu
[dezie | dezie ebe o si]| Bilabials | Labiodentals | Dentals | Alveolars | Postalveolars | Palatals | Velars | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasals | Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link | |||
| Stops | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | ||||
| Affricates | Templeeti:IPA link | ||||||
| Fricatives | (Templeeti:IPA link) | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | (Templeeti:IPA link) | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link Templeeti:IPA link | (Templeeti:IPA link) | |
| Trills | Templeeti:IPA link | ||||||
| Flaps | Templeeti:IPA link | ||||||
| Approximants | Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link | |||||
| Laterals | Templeeti:IPA link | Templeeti:IPA link |
| N'oge gara aga | N'azụ | |
|---|---|---|
| Emechiri | i | u |
| N'etiti etiti | na | o |
| Emeghe | a | |
Mkpụrụ akwụkwọ
[dezie | dezie ebe o si]Otu mkpụrụ akwụkwọ a tụrụ aro ya nwere mkpụrụedemede iri abụọ na atọ: [4]
| Mkpụrụ akwụkwọ ndị dị n'elu | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | B | C | D | E | F | G | H | M | J | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Z | |||
| Mkpụrụ akwụkwọ ndị dị ala | |||||||||||||||||||||||||
| a | b | c | d | na | f | g | h | i | j | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | x | z | |||
Okwu ntụnyere
[dezie | dezie ebe o si][5] na-egosi ụfọdụ okwu Fala na tebụl dị n'okpuru.
| Latịn | Galician | Fala | Extremaduran | Asụsụ Portuguese | Spanish | Bekee |
|---|---|---|---|---|---|---|
| hodie | hoxe | hoxii | hoy | hoje | hoy | taa |
| locus | lugar | lugal | lugal | lugar | lugar | ebe |
| dicere | dicir | izil | izil | dizer | decir | ikwu / ịgwa |
| oculus | ollo | ollu | oju | olho | ojo | anya |
| aqua | auga | agua | áugua | água | agua | mmiri |
| creāre | crear | crial | crial | criar | crear | iji mepụta |
Hụkwa
[dezie | dezie ebe o si]- Galician-Portuguese
- Asụsụ Leonese
- Asụsụ Portuguese
- Asụsụ Galician
- Fala dos arxinas ("okwu ndị na-akpụ nkume"), Abụ nke ndị na-akwa nkume na Galician na-asụ.
- Asụsụ Extremaduran, sitere na Astur-Leonese
- Castúo, ma ọ bụ Extremaduran ụdị Spanish
- Portuñol
Edensibia
[dezie | dezie ebe o si]akụkụ ugwu ọdịda anyanwụ Extremadura dị nso n'ókè ya na Portugal. Ndị na-asụ Fala bi n'obodo Valverde del Fresno (Valverdi du Fresnu), Eljas (As Ellas) na San Martín
- ↑ Fala at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
- ↑ Promotora Española de Lingüística. www.proel.org. Retrieved on 11 April 2018.
- ↑ newspaper La Vanguardia (8-6-2019): La fala, una lengua viva del norte de Extremadura (in Spanish)
- ↑ Fala. omniglot.com.
- ↑ Galindo (1993). "Apuntes socio-históricos y lingüísticos sobre a Fala do Val de Xalima" (in es). Alcántara: Revista del Seminario de Estudios Cacereños 30: 123–148.