Seculo 17

Seculo 17
	instantia de: seculo
	parte de: 2nd millennium[*]
	;
	precedite per: Seculo 16 , succedite per: Seculo 18
	initio: 1 januario 1601 , fin: 31 decembre 1700
	Commons: 17th century

Le seculo 17 o le seculo XVII es un seculo passate, in accordo con le calendario gregorian. Illo comenciava le 1 de januario 1601, e finiva le 31 de decembre 1700. In le uso popular, iste periodo extende del 1 de januario 1600 a 31 de decembre 1699. Le seculo indurava un minimo climatic verso 1650 in le Hemispherio Nord, con consequentias sever pro agricultura.

In Asia del Est, le seculo es marcate per le consolidation del poter static central e clausura exterior. Desde 1618, le dynastia Ming es menaciate per un rebellion manchu e mongol sub Nurhachi, cuje hereditor Shunzhi compliva le conquesta del China in 1644, establiente le forte dynastia Qing. Shunzhi prosequeva un politica limitante le commercio e navigation chinese verso le exterior. China suffreva anque un collapso demographic, perdente 30% de su population. In Japon, le seculo 17 coincide al comenciamento del «epocha de Edo», a saper le periodo del assendentia del shogunes Tokugawa (desde 1600), marcate per un autarkia commercial, diplomatic e cultural (sakoku) e un feudalismo rigide.

Post le morte de Akbar, India viveva le apogeo continuate del Imperio Mughal con le imperatores Jahangir, Shah Jahan e Aurangzeb. Le mughales patronisava le cultura indo-persan e islamic. Lor imperio esseva prospere, con centros urban floriente; lor nautas frequentava le costas swahili e chinese.

In Europa, le seculo es marcate per le grande disruptiones del Guerra de Trenta Annos (1618-1648), que affligeva le quasi-totalitate de statos europee salvo Anglaterra e Russia. Le guerra causava un importante depopulation e le fin del Sacre Imperio Roman como poter major. Anglaterra, Scotia e Irlanda superviveva tres grande transformationes politic: le constitution de un republica sub Oliver Cromwell, le restoration del monarchia sub Carolo II, e le «Gloriose» Revolution de 1688. Isto fixeva definitivemente le character del stato como un systema mixte (parlamentari e monarchic) in qual protestantismo esseva dominante. Al mesme epocha, absolutismo deveniva le doctrina politic dominante trans le continento europee, e notabilemente in Francia ubi le poter royal se consolidava post le guerra civil del Fronde. Le «rege-sol» Louis XIV incarnava le plus alte disveloppamento del absolutismo; de plus, ille expulseva le protestantes ab Francia e persequeva le judeos post le revocation del Edicto de Nantes in 1685. In Europa del est, le seculo 17 marcava le etate de auro del Republica del Duo Nationes (Polonia e Lituania) e le continuation del ascendentia ottoman, directe notabilemente per le Grande Vesires del familia Köprülü. Sub Gustavo Adolpho, Svedia rivalisava a Russia pro le suprematia in le region del Mar Baltic. Le Paises Basse se imponeva como un poter commercial e naval del prime ordine, displaciante le portugeses in le Indias.

Un monumento a Zumbi, fundator del regno de ex-sclavos de Palmares.

Colonisation europee del Americas cresceva, con le establimento de nove colonias per le fanceses, angleses, nederlandeses e svedeses. Nove Francia e Sancte Dominico deveniva centros de influentia e ricchessa francese, durante que le Dece-Tres Colonias anglese attingeva rapidemente un grande peso demographic. Altere colonias como Barbados, Jamaica, le Guyanas e Pernambuco debeva lor importantia al industrias de sucro que se implantava la. Le Compania anglese del Indias Oriental, fundate in 1600, establiva factorias a character ambe mercantil e militar in India, includente Surat, Madras, Bombay e Calcutta. Altere poteres europee establiva lor proprie Companias del Indias Oriental pro avantiar lor interesses. Typic de iste epocha de mercantilismo es le exploitation massive de minas latinoamerican como illo a argento de Potosí (in Mexico); le influxo massive de argento e auro american causava seriose inflation in Europa. Le importation de sclavos african in America (super toto in Brasil) deveniva enorme, e con illo le resistantia sclave. Sclavos escappate establiva statos a parte (quilombos), de qual le plus grande, Palmares, durava de 1605 usque 1694.

In Africa, regnos indigena continuava a emerger malgrado le tensiones provocate per le trato de sclavos e incursiones europee. Le mameluccos de Egypto reganiava lor poter al carga del Imperio Ottoman. Importante regnos del epocha includeva Marocco, Dahomey, Buganda, Lunda, Rwanda, Maravi e Butua/Rozvi. Le grande Imperio Songhai del Sahel dissolveva in plure statos. Post le Battalia de Mbwila (1665), le regno de Kongo, disfacte per le portugeses e lor alliatos african, se rumpeva in plure politias hostil que se batteva pro prener captivos a vender como sclavos.

Cultura

Le seculo 17 es importante in le disveloppamento continue de litteraturas vernacular in Europa. Al comenciamento, Cervantes publicava le duo volumines de Don Quixote e Shakespeare scribeva multe pecias excellente. Molière, Corneille e Racine le sequeva in le drama francese, Lope de Vega in le espaniol. Altere scriptores importante del seculo include Calderón de la Barca, John Donne, Dryden, Gryphius, La Fontaine, Milton, Quevedo, e Vondel. Compositores importante del seculo 17 include Jean-Baptiste Lully, Arcangelo Corelli, Johann Pachelbel, e Henry Purcell.

Inter le philosophos e scientificos del seculo, es a notar Galileo, Newton, Descartes, Pascal, Spinoza, Kepler, Bacon, Leibniz, John Locke, Huygens e Hobbes.

Durante le seculo 17, logarithmos e calculo infinitesimal esseva disveloppate. On inventava le telescopio refractor e le pendula. Le prime jornal impresse, Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien, esseva publicate in Strasburgo (alora in le Sacre Imperio Roman). The e caffe deveniva biberages popular in Europa; le uso de tabaco anque se diffundeva la.