Յոպնակ
Յոպնակ՝ ձեռքի տակառնակ, ընդհանրապէս մէկ անիւի վրայ, որ աշխատաւորը կը մղէ առջեւի իր քովէ, պարզ սարք, որ կը գործածէ բեռներու, շինարարական խառնուրդ կամ բետոն տեղափոխութեան համար, որ կը գործածէ հեղիւի սկզբունքը՝ կիրառուած ուժը նուազեցնելու համար[1]:
Ընդհանրապէս Յոպնակը կը բաղկանայ բեռնային կարասից, մէկ կամ մի քանի անիւներէ եւ ձեռնակներէ, երբեմն Յոպնակը պատրաստուած է պողպատէ շրջանակէ անիւ(-ներ)ով, որուն վրայ ամրացուած է կարաս:
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հունաստան
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Կարելի է ենթադրիլ, որ յոպնակը կը յայտնագործուած ըլլայ Հին Հունաստանում: Մ.թ.ա. 408-407 եւ 407-406 թուականներու երկու ցուցակներում նշուած է «1 տուփ միակոլեան տրանսպորտային միջոցի համար (hyperteria monokyklou)»: Եթէ 'dikyklos' եւ 'tetrakyklos' հին Հունաստանում կը նշանակեն երկու եւ չորս կոլեան տրանսպորտային միջոց, եւ միակոլեան տրանսպորտային միջոցի տուփը ցուցակում կը յայտնուի չորս կոլեան տրանսպորտային միջոցի տուփի եւ նրա չորս կոլեաններու միջեւ, ապա ամենայն հաւանականութեամբ միակոլեան տրանսպորտային միջոցը յոպնակ է եղած[2]:
Չինաստան
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բազմաթիւ աւանդութիւններ կը վերագրեն յոպնակի յայտնագործումը Չինաստանի զորավար եւ պետական գործիչ Չժուգէ Լյանին: Չինական յոպնակի մօտ անիւն շատ աւելի մեծ է, քան եւրոպական յոպնակինը, եւ յաճախ կը գտնուի ոչ թէ առջեւի մասում, այլ ամբողջ կառուցուածքի կենտրոնում:
-
Յոպնակ Կոնֆուցիոս տեղափոխելու համար ( Ռիկշա ); 1680 թուականի չինական մանկական գիրքի պատկեր
-
Չինաստանում յոպնակներ պարուսներով
-
Յոպնակ մարդկանց տեղափոխելու համար ( Ռիկշա )
-
Չինաստանում յոպնակներ պարուսներով
-
Չինաստանում յոպնակներ պարուսներով
Միջնադար
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Միջնադարեան Եւրոպայի մէջ յոպնակը կը յայտնուի 1170 եւ 1250 թուականներու միջեւ: Չինական յոպնակներու համեմատ, ուր անիւն կեդրոնական էր պղնձի տակ, եւրոպական յոպնակներու անիւն ամրացուած էր առջեւի մասում[3][4]: Հին պատկերները կը հաստատեն այն տեսութիւնը, որ եւրոպական յոպնակը կը զարգանայ նոսիլկի մէջէ, ուր առջեւի նոսիլկը փոխարինուեցաւ անիւով:
Նոր ժամանակ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ներկայիս յոպնակները կը պատրաստեն ինչպէս միակոլեան, այնպէս էլ երկկոլեան: Դասական ժամանակակից յոպնակները ունին հետեւեալ տեսքը: Իրենց կառուցուածքը կը ներկայացնէ պողպատէ խողովակներու հաւաքածու, որոնք միմեանց հետ կը կապուին: Կառուցուածքը ունի երկու կամարաձեւ հենարաններ անիւներու ետեւը: Կառուցուածքը ետեւը կը վերջանայ երկու բռնակներով, որոնց ծայրերուն կրնան ըլլալ կամ ռետինէ բռնակներ, կամ կամար, որ կը կազմուի ծուռ խողովակէ, որ հագուած է բռնակներու վրայ: Անիւները, որպէս կանոն, հագեցուած են օդային շինակներով, որոնք կը բաղկանան շրջանակէ, օդային խցիկէ եւ ծածկոյթէ: Անիւները հագցուած են առանցքներու վրայ եւ ամրացուած են կամ շպլինտներով, կամ կանգնակներով, կամ էլ գայկներով: Կառուցուածքի վրայ պղնձի կորպուսը ամրացուած է պտուտակներով: Յոպնակները կը թոյլատրեն փոխադրիլ քանի մը տասնեակ, եւ երբեմն նաեւ քանի մը հարիւր կիլոկրամ բեռ: Հիմնականում կը փոխադրեն հոծ բեռներ:
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Ландсберг Г.С. Элементарный учебник физики. Том 1. - М., Наука, 1964. - с. 158
- ↑ M. J. T. Lewis, S.470ff.
- ↑ «Medieval Technology Pages - Wheelbarrow»։ web.archive.org։ 2006-01-10։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2006-01-10-ին։ արտագրուած է՝ 2025-01-16
- ↑ M. J. T. Lewis, էջ 453-475