Jump to content

Տաո Յուանմին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Տաո Յուանմին
Դիմանկար
Ծնվել էփետրվարի 11, 365(0365-02-11)[1]
ԾննդավայրLushan City, Jiujiang, Ցզյանսի, Չինաստան
Մահացել էնոյեմբերի 21, 427(0427-11-21)[1] (62 տարեկան)
ՔաղաքացիությունEastern Jin dynasty
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող
ԱմուսինZhai Shi?[2]
 Tao Yuanming Վիքիպահեստում

Տաո Յուանմին (փետրվարի 11, 365(0365-02-11)[1], Lushan City, Jiujiang, Ցզյանսի, Չինաստան - նոյեմբերի 21, 427(0427-11-21)[1]), չինացի բանաստեղծ և քաղաքական գործիչ, եղել է հայտնի բանաստեղծներից մեկը, որն ապրել է Վեց դինաստիաների շրջանում։ Նա մեծ մասամբ ապրել է մեկուսացած, գյուղական կյանքով՝ զբաղվելով գյուղատնտեսությամբ, կարդալով, գինի խմելով, երբեմն ընդունելով հյուրեր և գրելով բանաստեղծություններ, որոնցում հաճախ անդրադարձել է կյանքի հաճույքներին և դժվարություններին, ինչպես նաև իր որոշմանը՝ հեռանալ պետական ծառայությունից[3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ժամանակակից Ցզյանսի նահանգի տարածքում, ազնվական ընտանիքում։ Ընտանիքը հետագայում հայտնվել է աղքատության մեջ։ Ծառայել է չինովնիկական փոքր պաշտոններում։ Քառասուն տարեկանում վերապրել է սիրելի քրոջ մահը և աշխարհից հիասթափվել։ Նա թողել է ծառայությունը, հեռացել խոր անտառներ և զբաղվել գյուղատնտեսական աշխատանքով։ Ավելի քան 20 տարի ապրել է միայնության մեջ (այս տեղեկությունը հերքում են ժամանակակից շատ գիտնականներ, քանի որ նման մեծ ընտանիքի պարագայում անհնար է միայնակ զբաղվել տնտեսությամբ և միաժամանակ ստեղծագործել)։ VI դարում նրան անվանել են «բոլոր ճգնավոր բանաստեղծների նախահայրը հնուց մինչև մեր օրերը»։

Տաո Յուանմինի մահից հետո շնորհվել է Ցզինցզե (靖节, «խաղաղ և մաքուր») պատվավոր անունը[4]։

Ստեղծագործություններ և գնահատում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տաո Յուանմինի արձանը, Հոնկոնգի արվեստի թանգարան

Պահպանվել է պոետի մոտ 160 բանաստեղծություն։ Տաո Յուանմինի ստեղծագործության հիմնական մոտիվը աշխարհից հեռանալն է, ինչը արտահայտված է նրա «Վերադարձ այգիներ և դաշտեր» բանաստեղծական շարքում, ինչպես նաև «Դեպի տուն, դեպի ինձ» արձակ ու չափածո ստեղծագործությունում։

««Դեղձի աղբյուր»», Ամառային կայսերական պալատ, Պեկին

Նրա ամենահայտնի պոետական գործերից մեկը «Դեղձի աղբյուր» (չին. [桃花源记]) ուտոպիական պատկեր է կատարյալ կյանքի մասին։ Բանաստեղծին վերագրվում է նաև արձակ պատմությունների և նովելների ժողովածուն՝ «Ոգիների որոնման գրառումների շարունակությունը» (V դարի սկզբ), որը լրացում է IV դարի պատմիչ Գան Բաոյի «Ոգիների որոնման գրառումներ» ստեղծագործությանը։

Տաո Յուանմինին նստած է ուռենու տակ, Տանի Բունչո, Ճապոնիա, 1812 թ

Տաո Յուանմինի պարզ լեզուն, որը նրա ժամանակի որոշ գեղագետների կողմից քննադատվել է, չի խանգարել նրան դառնալու մեծագույն բանաստեղծ Սուն և Թան դարաշրջանների հեղինակների տեսանկյունից։ Սունի դարաշրջանի նշանավոր բանաստեղծ Սու Շին Թաո Ցյանի բանաստեղծությունները բնութագրել է որպես «գեղեցիկ» և «հյութեղ»։

Ակադեմիկոս Վ. Մ. Ալեքսեևը գրել է, որ Տաո Յուանմինը «չինական պոեզիայում ունեցել է այն դերը, ինչ Պուշկինը՝ ռուսական գրականության մեջ», և որ «նա առաջինն էր, որը պոեզիան ազատել է արքունական կապերից և կաստաներով պարտադրված սոցիալական ու դավանաբանական պարտավորություններից, որոնք դարերով ծանրացած են եղել չինացի գրագետ-բանաստեղծների վրա»[5][6]։

Տաո Յուանմինի պատկերային դիմանկարները պահպանվել միջնադարի մի շարք հեղինակների ժողովածուներում։

Արտացոլում ժամանակակից լեզվում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից չինարենում կա թևավոր խոսք՝ «Դեղձի աղբյուր՝ մարդկային աշխարհի սահմաններից դուրս», որը պատկերավոր կերպով նշանակում է արտաքին աշխարհի ազդեցությունից զերծ մնացած վայր կամ իլյուզոր գեղեցիկ աշխարհ։ Այս թևավոր խոսքը ծագում է Տաո Յուանմինի «Դեղձի աղբյուր» պոեմից, որտեղ նկարագրվում է մեկուսացված, պատերազմներից զերծ, բարեկեցիկ և գեղեցիկ վայր։

Այս թևավոր խոսքն ավելի վաղ օգտագործվել է Կուն Շանժենի «Դեղձածաղկի հովիկ» պիեսի «Վերադարձ լեռը» հատվածում։

Ֆիլատելիայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունում թողարկվել է «Սալորենի ծաղիկ, խոլորձ, բամբուկ, քրիզանթեմ» չորս նամականիշերից բաղկացած շարք՝ 12.08 միլիոն տպաքանակով։ Դրանցից մեկը նվիրված էր խոլորձին, որի վրա զետեղվել է տողեր Տաո Յուանմինի բանաստեղծությունից։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Эйдлин, Лев Залманович Тао Юань-мин и его стихотворения / ИВ РАН|АН СССР. Ин-т народов Азии. — М.: Наука, 1967. — 494 с., 1 л. ил.
  • Эйдлин Л. 3. К истории развития китайской литературы в III—XIII веках // Изучение китайской литературы в СССР [Сб. статей : К 60-летию чл.-кор. АН СССР Н. Т. Федоренко / [Ред. коллегия: ... Л. З. Эйдлин (пред.)]; АН СССР. Ин-т востоковедения. — М.: Наука, 1973. — 383 с., 1 л. — С. 349-381.
  • Эйдлин Л. 3. Танская поэзия [: очерк] // Литература народов Востока / Отв. ред.: А. М. Шойтов, Н. Д. Гаврюшина; АН СССР. Ин-т востоковедения. — М.: Наука, 1970.
  • История всемирной литературы: в 9 тт. – Т. 2. — М., 1984. — C.102–104.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ Կենսագրական տվյալների չինական բազա
  3. ↑ Tian, Xiaofei. "From the Eastern Jin through the early Tang (317–649)". էջեր 221–2.
  4. ↑ Бо Цзюй-и Стихотворения / В пер. с кит. Эйдлин, Лев Залманович; Вступит. статья [стр. 3—30] и примеч. [стр. 281—295] Л. Эйдлина. — М.: Художественная литература, 1978. — С. 290. — 303 с. — 25 000 экз.
  5. ↑ Комиссаров, Сергей. «Литература Китая: УМК». Войтишек Е.Э., Комиссаров С.А., Кудинова М.А. Литература Китая: Учебно-методический комплекс. Новосибирск: РИЦ НГУ, 2011. 138 с.
  6. ↑ «Wayback Machine» (PDF). pnu.edu.ru. Վերցված է 2024-12-15-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տաո Յուանմին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տաո_Յուանմին&oldid=10169896» էջից