Helsinki

Helsinki Helsingfors
—  Ard-valley  —
Helsingin kaupunki Helsingfors stad
Veih'n chlee gys y jesh as veih'n vaare gys y vun: Moir-agglish Helsinki, Suomenlinna, Kerrin y Çhannad, traie Aurinkolahti, Halley yn Ard-valley Veih'n chlee gys y jesh as veih'n vaare gys y vun: Moir-agglish Helsinki, Suomenlinna, Kerrin y Çhannad, traie Aurinkolahti, Halley yn Ard-valley
Armys
Helsinki Soiaghey Helsinki ayns Finnlynn
Co-ordnaidyn: 60°10′15″N 24°56′15″E
Çheer	Finnlynn
Ard	Uusimaa
Fo-ard	Helsinki
Bunneeaght
- 1550	Kaart
- 1812	Staydys preeu-valjagh
Reiltys
- Meoir	Jussi Pajunen
Eaghtyr
- Ard-valley	715.49 km² (276.3 mi ker)
- Thalloo	213.75 km² (82.5 mi ker)
- Ushtey	501.74 km² (193.7 mi ker)
- Baljagh	770.26 km² (297.4 mi ker)
- Moirvaljagh	2,970.18 km² (1,146.8 mi ker)
Earroo yn phobble (2011)
- Ard-valley	588,941
- Glooaght y phobble	2,755.3/km² (7,136.2/mi ker)
- Baljagh	1,046,355
- Glooaght valjagh	1,358.4/km² (3,518.2/mi ker)
- Moirvaljagh	1,325,775
- Glooaght voirvaljagh	446.4/km² (1,156.2/mi ker)
Cryss hraa	EET (UTC+2)
- Sourey (TTSL)	EEST (UTC+3)
Ynnyd-eggey	www.hel.fi

She yn preeu-valley as y balley smoo ayns Finnlynn eh Helsinki (Soolynnish: Helsingfors). T'eh ny lhie ayns jiass ny çheerey er coose Lhoob Innlynn, rish y Vooir Valtagh. 'Sy vlein 2009 va 578,126 cummaltee 'sy valley as ny smoo na millioon 'sy valjaght.

Ta Helsinki, myrane lesh ny baljyn gerroil Vantaa (Vanda), Espoo (Esbo), as Kauniainen (Grankulla), jannoo seose yn ard preeu-valjagh lesh ny smoo na millioon dy chummaltee ayn. Ta Helsinki Mooar jeant seose jeh 12 valjaght as ta ny smoo na 1,300,000 cummaltee ayn. Ta un chiarroo jeh pobble ny çheerey ayn, myrane lesh 29% ny kiartagyn, as un trass jeh LTS.

Ta Helsinki ny phreeu-valley ry hoi dellal, ynsagh, ronsaghey, cultoor, as reiltys Innlynn. Ta hoght ollooscoillyn as shey pairkyn çhaghnoaylleeaght 'sy valley. Ta mygeayrt 70% jeh colughtyn joarree ta gobbraghey ayns Finnlynn soit ayns ard Helsinki. Rere arraghey-sthie cummaltee çheerey, t'eh coontit myr nane jeh ny h-ardjyn moirvaljagh ta gaase s'tappee 'syn Oarpey.

Ta'n phurt-aeragh eddyr-ashoonagh smoo scanshoil echey, Purt Aeragh Helsinki-Vantaa, soit 40 minnidyn magh veih çheshvean y valley lesh bollee etlagh jeeragh er feie ny cruinney. Ta'n bollagh tarrooagh Helsinki-Tallinn 1.5 oor er mayrnaght er mooir as 18 minnidyn liorish coptyr. Ta'n daa ard-valley, Tampere as Turku, nyn lhie 1.5-2 oor magh ass Helsinki er traen as 1.5-2.5 oor liorish gleashtan.

Shennaghys

Çheshvean Helsinki ayns 1820 roish yn aahroggal. Linneeaght ec Carl Ludvig Engel.

Va Helsinki bunnit ec Ree Gustav I y Toolynn ayns 1550 myr balley trughanagh rish y valley Hanseatagh, Reval (Tallinn jiu). Agh ayns ny bleeantyn beggey, ren boghtinys, caggaghyn as çhingys jeeyl er y valley aeg. Rish foddey dy hraa, hannee eh ny valley beg slystagh. Ren troggal y Sveaborg (Finnlynnish: Suomenlinna) foays da'n valley as va'n balley jeant ny scanshoil erreish da'n chaggey eddyr y Roosh as y Toolynn tra haink Finnlynn dy ve ny queiggey fo stiurey ny Rooshee.

Son cleayney yn Toolynn er y wheiggey y cur fo chosh, ren Tsar Alistair I y Roosh preeu-valley assjee, as chaill Turku e staydys. Va troggalyn, straidyn as çheshvean noa, cosoylagh rish Caayr Pheddyr troggit ayns eash noa yn valley.

'Sy vlein 1917, va neuchroghedys Innlynn fogrit magh as, myr v'ayn 'sy Roosh, haghyr caggey theayagh eddyr ny Forsaghyn Baney as ny Forsaghyn Jiargey. Va Helsinki goit liorish ny Jiargyn er y chied laa jeh'n chaggey as hannee eh ayns nyn laueyn oc derrey mee Averil 1918. Eisht, va pobblaght heyr noa currit er bun, Pobblaght Innlynn, as va Helsinki reiht myr preeu-valley. Erreish da'n chaggey va foays bun-towshanagh y vea baghtal ayns y çheer as ayns y valley.

Jiu t'ee myr nane jeh ny baljyn er feie yn Oarpey ta gaase dy tappee.

Kianglaghyn magh

• Hel.fi: Ynnyd-eggey oikoil Ard-valley Helsinki