رخداد (فلسفه)
رخداد یا رویداد (به انگلیسی: Event) در فلسفه، ابژه‌ای زمانی است، یا نمونه‌ای از خواصی ویژه در ابژه است. با وجود این، تعریف کلی‌ای از این مقوله، تا به حال، به دست نیامده است؛ در حالی که نظریات متعددی در ارتباط با این مفهوم، وجود دارد.
جیگون کیم
[ویرایش]جیگوون کیم این مسئله که «رخدادها دارای ساختار هستند» را تئوریزه کرد. رخدادها از سه چیز ساخته شده اند:
۱- ابژه (x)
۲- یک خاصیت (P)
۳- زمان یا بازه‌ای زمانی (t)
رخداد بوسیلهٔ عملکردی میان این سه (x – P – t) تعریف می‌شود.
یک رخداد منحصربه‌فرد (unique) دارای دو اصل است:
- آ: شرط وجودی (existence condition)
- ب: شرط هویتی (identity condition)
شرط وجودی بیان می‌دارد که: x – P – t وجود دارند؛ اگر و تنها اگر ابژهٔ x در زمان t از خود خاصیت قیاس‌ناپذیری (n-acid P) را نشان دهد. این بدان معناست که اگر اتفاق مذکور بیفتد، رخدادی منحصربه‌فرد در وجود آمدست.
شرط هویتی بیان می‌دارد که: x – P – t هست y – Q – t' ؛ اگر و تنها اگر x=y ، P=Q و t=t'
کیم از این فرمولها برای تعریف مقولهٔ رخداد استفاده می‌کند؛ البته تحت 5 شرط:
۱- رخدادها فقره‌هایی تکرار نشدنی و جایگزین‌نشدنی هستند که تغیرات، وضعیت‌ها و شرایط خود را نیز دربردارند.
۲- آن‌ها موقعیتی نیمه-زمانی دارند.
۳- فقط خاصیت برسازندهٔ (constructive property) آنهاست که رخدادها را متمایز می‌کند.
۴- با محسوب کردن «خاصیت برسازنده» به‌مثابه رخدادی کلی (generic)، گونه‌ای رابطهٔ رمزگذاری شده بین رخدادها تولید می‌شود؛ و ضمناً رخدادها به سه الزام [پیشینی خود] (x – P – t) محدود نیستند.
دیویدسون
[ویرایش]دونالد دیویدسون و جان لمون، نظریه‌ای برای [تبیین] رخدادها ارئه کردند مبنی بر اینکه: رخداد دارای دو شرط اساسی است: معیار علّی (causal) و معیار فضا-زمانی (spatiotemporal).
- معیار علّی: دو رخداد یکسانند، اگر و تنها اگر علت و اثر یکسانی داشته باشند.
- معیار فضا-زمانی: دو رخداد یکسانند، اگر و تنها اگر در فضایی یکسان و مکانی یکسان رخ دهند.
البته نظریه دیویدسون به همین‌جا ختم نشد. او نکتهٔ دیگری نیز مطرح کرد: «اگر یک گوی فلزی طی زمانی مشخص گرم شود، و در همان زمان 35 درجه دور خود بچرخد، آیا باید گفت که رخدادهای یکسانی وقوع یافته‌اند؟ ولی می‌توان چنین استدلال کرد که گرم کردن آن گوی و چرخیدنش دور خود، احتمالاً به لحاظ زمانی جدا هستند و در نتیجه رخدادهای متمایزی هستند.»
لویس
[ویرایش]دیوید لویس رخدادها را این‌گونه نظریه‌پردازی کرد: رخداد قلمرو و خاصیتی فضا-زمانی است. بعبارت دیگر رخداد عضوی از یک رده (class = طبقه) است. در نظریه لویس «e» یک رخداد است، تنها اگر رده‌ای از قلمروهای فضا-زمانی باشد؛ چه در معنایی این‌جهانی (worldly) و چه در معنایی ورای این جهان و آن‌جهانی (otherworldly).
تنها مشکل چنین تعریفی این است که فقط دربارهٔ اینکه رخداد چه می‌تواند باشد حرف می‌زند، اما رخداد منحصربه‌فرد را تعریف نمی‌کند.
بدیو
[ویرایش]آلن بدیو در کتاب خود «وجود و رخداد» می‌نویسد که رخداد کثیری (multiple) است که اساساً درون هر وضعیت (situation) یا بعبارت دیگر درون وجود، فاقد معناست. در نتیجه رخداد همواره چیزی است که «نیست»؛ و بنابراین برای آنکه در جایی که رخ می‌دهد یک رخداد بماند، بایست در وضعیت «مداخله» (intervention) کند. مداخله‌ای که قواعد وضعیت را تغییر دهد تا آن رخداد جزئی (particular) اجازه یابد که باشد – این «باشد» یعنی کثیری باشد که به کثرت وضعیت‌اش متعلق است.
این اصطلاحات همه از نظریه مجموعه‌ها اخذ شده‌اند. از این منظر هیچ "یک" (one) [کلی‌ای] موجود نیست و همه چیز کثیر و چندگانه (multiple) است. «یک» (یا احد) زمانی بوقوع می‌پیوندد که وضعیت آن را بشمارد (counts) یا بدان اذعان کند یا تعریفش کند: وضعیت است که آن رخداد را به‌مثابه یک می‌شمارد. برای اینکه رخداد به عنوان یک شمرده شود (یا یکِ وضعیتش به حساب آید) به مداخله نیاز هست؛ و به تصمیم‌گیری درباره اینکه رخداد خود را متعلق به وضعیت‌اش بداند.
این تعریف از رخداد با ممنوعیت خود-تعلقی (self-belonging) ستیز می‌کند. (یعنی عملاً تعریف بدیو از رخداد، مقوله‌ای است درون نظریه مجموعه‌ها که با قواعد این نظریه ستیز می‌کند.)
دلوز
[ویرایش]ژیل دلوز درباره مفهوم رخداد در 10 مارس 1987 سخنرانی‌ای ایراد کرده که تفسیری از آن توسط جیمز ویلیام ارائه شده‌است. ویلیامز می‌نویسد: «از نظرگاه تفاوت بین دو جهان ممکن، رخداد فوق‌العاده حائز اهمیت است.» همچنین اضافه می‌کند: «هر رخدادی انقلابی است؛ با توجه به ادغامی که میان علائم (signs) کنش‌ها و ساختارها در طی کل [وقایع] رخداد صورت می‌پذیرد. رخدادها را بیش از آنکه بتوان بر اساس نوع آزادی ای که فراهم می‌کنند یا بخت و اقبالی که داشته‌اند طبقه‌بندی کرد، می‌توان بر اساس شدت (intensity) انقلاب‌شان از هم متمایز کرد.» ضمناً دلوز در 1988 دلوز مقاله‌ای بنام «علائم و رخدادها» (به فرانسه: Signes et événements) نوشت و درآنجا مباحثش را دراین‌باره بیشتر شرح داد.
در کتاب «نیچه و فلسفه» دلوز چنین پرسشی را مطرح کرد: «کدام زیباتر است؟» او در قسمتی از پاسخ بدین پرسش از رخداد نیز سخن به میان آورد: «آنچه که به فرد و شخص ارجاع نمی‌دهد؛ بلکه بیشتر به یک رخداد ارجاع می‌دهد. یعنی به نیروها (forces) در روابط متنوعشان با یک گزاره یا پدیدار (phenomenon) ؛ و به روابط ژنتیکی‌ای که این نیروها را تعین می‌بخشد...»
جستارهای وابسته
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ویکی‌پدیا انگلیسی: (https://en.wikipedia.org/wiki/Event_(philosophy
| مفاهیم کلیدی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
سنجشها و زمان استاندارد | |||||||
| ساعت | |||||||
| مذهب و اسطورهشناسی | |||||||
| فلسفه فضا و زمان | |||||||
| فیزیک | |||||||
زیستشناسی / روانشناسی / جامعهشناسی / اقتصاد / حسابداری / مدیریت | |||||||
| نوشتارهای وابسته | |||||||
